Türkiye'de yayımlanmış tarih dergileri
Türkiye'de yayımlanmış tarih dergileri
Türkiye'de tarih dergisi yayıncılığı ilk kez 1910 yılında Tarih-i Osmani Encumeni Mecmuası'yla başlamış ve günümüze kadar kimisi uzun, kimisi kısa ömürlü olan onlarca tarih dergisi yayımlanmıştır. Bunların yayın hayatları arasına bazen uzun boşluklar girmiştir. Tarih dergiciliği 1950'li yıllarda bir altın çağ yaşamış ve bu dönem içerisinde onlarcası bir arada çıkmaya başlamıştır. 1965'te aylık yayımlanmaya başlayan ve Şevket Rado ve Yılmaz Öztuna'nın birlikte çıkardıkları Hayat Tarih Mecmuası ise uzun yayın hayatı, yüksek tirajı, hem de popüler tarih konularına yaklaşımıyla hâlâ bir rekoru elinde tutmaktadır.[1][2]
 Türkiye'nin ilk süreli tarih dergisi olan "Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası" 1910-1931 yılları arasında yayımlanmıştır |
 Türk Tarih Kurumu'nun 1937'den beri yayımladığı "Belleten" dergisinin 1938 Nisan ayına ait 5/6. sayısının ön kapak fotoğrafı. Belleten Türkiye'nin en uzun ömürlü tarih dergisidir |
 Maarif Vekâletinin yayımladığı dergi Haziran 1941'den Mart 1961'e kadar 18 sayı çıktı |
Liste
Türkiye'de yayımlanmış tarih dergilerinin bir listesi aşağıdadır:
Bağımsız dergiler
| Yıl | Dergi | Yayımcı/çıkartan | Notlar |
|---|---|---|---|
| Nisan 1910- Mayıs 1931 | Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası | Omanlıdan Cumhuriyet'e devredilen ilk tarih dergisi, Cumhuriyet döneminin ilk süreli tarih yayını. Bu akademik dergi 21 yıl boyunca 101 sayı yayımlandı. Son yıllarda adı "Türk Tarih Encümeni Mecmuası" olarak değiştirildi. Sonradan da "Belleten" ismiyle yayınını sürdürdü. | |
| 1918- 1922 | Osmanlı Tarih ve Edebiyat Mecmuası | Ali Emiri Efendi | Toplam 36 sayı çıktı. Tüm makaleleri de Ali Emiri Efendi bizzat kendisi yazıyordu. Bu dergiden sonra 25 yıl piyasaya yeni bir tarih dergisi çıkmadı. |
| 1937'den bugüne | Belleten | Türk Tarih Kurumu | Dört ayda bir çıkıyor. "Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası" ve "Türk Tarih Encümeni Mecmuası" nın devamı niteliğinde. Türkiye'nin en uzun ömürlü tarih dergisi bugün hâlâ yayımlanıyor ve 269. sayıya geldi. |
| 1941-1961 | Tarih Vesikaları | Maarif Vekilliği | Kapağında iki ayda bir yayımlanacağı yazan dergi, 100 kuruşa satılıyordu. İlk sayısı Haziran 1941'de çıktı. Mart 1961'e kadar 18 sayı yayımlanabildi. |
| 1943-1945 | Tarihten Sesler | İskender Fahrettin Sertelli | Belleten'den sonra Latin harfleriyle basılmış ikinci tarih dergisi. 25 sayı çıkmıştır. |
| 1952-1976 | Harb Tarihi Vesikaları Dergisi | Erkanı Harbiye-i Umumiye | Ankara'da basılıyordu. İlk sayısı Eylül 1952'de çıkan dergi 25. yıl yayımlandı. Mart 1976'da 76. sayısı çıktı. |
| 1950'ler | Tarih Dünyası | ||
| 1950'ler | Tarih Orduya Sesleniyor | ||
| 1950'ler | Tarih Sesleniyor | ||
| 1950'ler | Resimli Tarih Mecmuası | Server İskit | Aylık dergi toplam 84 sayı çıktı. Kendi türünün ilk popüler dergisiydi. İlk sayısı hemen tükenmiş ve ikinci baskısını yapmıştı. Tirajı 36 binlere ulaşmıştı. |
| 1950'ler | Tarih Hazinesi | İbrahim Hakkı Konyalı | 17 sayı çıktı. |
| 1950'ler | Tarih Aynası | ||
| 1950'ler | Yeni Tarih Dünyası | Server İskit | Resimli Tarih Mecmuası'nın devamı niteliğindeydi. |
| 1950'ler | Dün ve Bugün | ||
| 1950'ler | Yakın Tarihimiz | Feridun Kandemir | Dergi haftalık yayımlanıyordu. 52 sayıdan sonra kapandı. |
| 1950'ler | Tarih Konuşuyor | ||
| 1950'ler | Tarihin Sesi | ||
| 1950'ler | Tarih Dünyası | Niyazi Ahmet Banoğlu | Dergi 3 yıldan fazla çıktı. 38. sayıdan sonra kapandı. |
| 1950'ler | Tarihçi | ||
| 1956-1982 | Hayat Tarih Mecmuası | Şevket Rado ve Yılmaz Öztuna | 1956'da haftalık, 1965'te aylık olarak çıkmaya başladı. Tirajı 100.000'leri geçti.216 sayıyla en uzun süre yayın hayatını sürdüren dergilerin başında geliyordu. Yüksek resim kalitesi sunan Tifdruk baskı sistemi kullanılmıştı. |
| 1960 | Tarih-Coğrafya Dünyası | Niyazi Ahmet Banoğlu | Bu dergi 12 sayı çıkabildi. |
| 1969-1970 | 20. Yüzyıl Tarihi | Arkın Kitabevi | Kapağında "Haftalık tarih dergisi" ibaresi yer alıyordu. 50 sayı çıktıktan sonra 2 cilt olarak kitap halinde de piyasaya verildi. |
| 1978-1985 | Yıllarboyu Tarih | Hürgün Gazetecilik (Hürriyet)/Erol Simavi | Aylık dergi. |
| 1984-2003 | Tarih ve Toplum | Mete Tunçay | Aylık dergi. Hâlen Tarih ve Toplum-Yeni Yaklaşımlar adıyla yayınını sürdürüyor |
| 1987'den beri | Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi | Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı | Bu aylık dergi 282 aydır kesintisiz çıkmaktadır. |
| 1994-1999 | Tarih ve Medeniyet | ||
| 1994 | Toplumsal Tarih | Tarih Vakfı | Hâlen çıkıyor. |
| 1999 | Tarih ve Düşünce | ||
| 1998-1998 | Albüm Dergisi | Hürriyet Dergi Grubu/Gökhan Akçura | Gündelik yaşamın, ayrıntıların, objelerin ve insanların tarihini ele alan aylık görsel kültür ve tarih dergisi. 1998'in Şubat ve Haziran ayları arasında sadece 5 sayı çıktı. |
| 2000-2000 | Tepekule Tarih Yerel Tarih Araştırmaları Dergisi | Tepekule Kitaplığı Yayınları/Hakan Kazım Taşkıran | İzmir, Ege ve Balkan tarihi üzerine makalelerin yeraldığı İzmir'de yayınlanan bir yerel tarih dergisi. 2 sayı çıkmıştır. 1. sayı 24.Mart.2000 tarihinde. 2. sayı Eylül 2000 tarihinde basılmıştır. İzmir'de bağımsız olarak yayınlanmış ilk tarih dergisidir[3]. |
| 2000-2007 | Popüler Tarih | Lütfü Tınç | Aylık yayımlanıyordu. |
| 2005'ten beri | Tarih ve Toplum-Yeni Yaklaşımlar | Mete Tunçay | Tarih ve Toplum dergisinin devamı niteliğinde. |
| 2008'den beri | Yedikıta | Ömer Faruk Yılmaz | İlk sayısı 1 Eylül 2008'de yayımlanmış olan bu aylık dergiye abone sistemiyle de ulaşılabilmektedir. Ayrıca Yedikıta'yı daha uygun bir fiyata e-dergi formatında internet üzerinden de okumak mümkündür. |
| 2008'den bugüne | Tarih Okulu | Dr. Mustafa Alican (Genel yayın yönetmeni | Üç ayda bir çıkıyor. 2008 yılından beri çıkan Tarih Okulu Dergisi uluslararası hakemli bir dergi olup, 14. sayısına ulaşmıştır. Tarih Okulu Dergisi, varlığını PILA (The Publishers International Linking Association, Inc.) üyesi olarak ve uluslararası akademik dergicilik standartlarında sürdürmektedir. Dergi 2013 yazına kadar basılı formatta çıkmış, bu tarihten sonra elektronik formatta yayımını sürdürme kararını almıştır[4] |
| 2009-2013 | NTV Tarih | Doğuş Yayın Grubu | Bu aylık derginin ilk sayısı Şubat 2009'da yayımlandı. Formatı ve tarzı "Popüler Tarih" dergisine çok benzemektedir. Dergi Temmuz 2013 sayısıyla birlikte yayın hayatına son verilmiştir.[5] |
| 2010-2012 | Smyrna İzmir Şehir Araştırmaları Dergisi | Hakan Kazım Taşkıran | İlk 9 sayı aylık, diğer 4 sayı ise üç aylık olarak yayınlanmıştır. Ocak 2010 ile Nisan 2012 tarihleri arasında Tepekule Kitaplığı Yayınları arasından toplam 13 sayı çıkmıştır[6]. |
| 2010'dan beri | Atlas Tarih | Doğan Burda Dergi Yayıncılık | Haziran ayında yayın hayatına başladı. İlk birkaç sayısı aylık olarak çıkan derginin sonradan iki ayda bir yayımlanacağı duyurulmuştur. |
| 2012'den bugüne | Tarih ve Uygarlık: İstanbul Dergisi | Doğu Kitabevi | 2012 yılında yayın hayatına başladı. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi Doğu-Batı ilişkileri ve çatışması içinde İstanbul’un yeri ve rolünü Doğu Roma (Bizans) ve Osmanlı uygarlık mirasının bütünlüğü içinde ele alarak, günümüz açısından değerlendirmeyi amaçlar. Bu kapsamda toplum bilimleri arasında işbirliğini öngören uluslararası ve disiplinler arası bir dergidir. Dergide tarih, sosyoloji, coğrafya, mimari, sanat tarihi, edebiyat-sanat, filoloji, iletişim, iktisat, siyasetbilimi ve hukuk disiplinleri alanında inceleme yazılarına yer verilir. Yılda iki kere yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. |
| 2012'den beri | Derin Tarih | Albayrak | Nisan ayında yayın hayatına başladı. İlk sayıda Kazım Karabekir'i konu almış daha sonraki sayılarda da etkisini sürdürmüştür.[7] |
| 2014'ten beri | #tarih | Stüdyo Yapım | Kapatılan NTV Tarih ekibi tarafından çıkarılan dergi Soma maden kazasını kapağına taşıyan Haziran 2014 sayısıyla yayım hayatına başladı. |
- Not:Gerçek anlamda bir tarih dergisi sayılmasa da yukarıdaki dergilere Tombak dergisini de katmak uygun olabilir.
| Yıl | Dergi | Yayımcı/çıkartan | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1994-2001 | Tombak | Horhor Yayıncılık | 1994-2001 yılları arasında iki ayda bir çıkmış ve 36. sayısı ile birlikte yayımına son vermiş olan bu görsel ağırlıklı dergi aslında bir antika kültürü, koleksiyon ve sanat dergisi olmakla birlikte yer verdiği antika gündelik eşya ve efemera koleksiyonlarıyla özellikle yakın tarihe ışık tutmaktaydı. |
Gazete eki olan dergiler
| Yıl | Dergi | Yayımcı/çıkartan | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1969-1970 | Günü Gününe İstiklâl Harbi Gazetesi | Ömer Sami Coşar (Yeni İstanbul Yayınları) | Yeni İstanbul gazetesinin eki olarak yayımlandı. Günlük gazete görünümünde tabloid formda bir dergidir. Birer yapraklık (2 sayfa) toplam 121 sayı çıkmıştır. Kurtuluş savaşı sırasında gerçekleşmiş önemli olayları o gün olmuş gibi gazete haberi formatında okuyucuya aktarmaktadır. Sonradan kitap haline getirilerek de piyasaya verilmiştir. 15 Mayıs 1919 tarihinde çıkmış gibi basılan ilk sayı İzmir'in işgali ile başlar, 121. sayı 30 Eylül 1919'daki olaylarla sona erer. 1980'de Milliyet yayınları bunları yeniden yayımladı. |
| 1980-1981 | İstiklâl Savaşı Gazetesi | Ömer Sami Coşar | "Kalk uyan yoksa ardı hicrandır" alt başlığıyla Milliyet gazetesinin günlük eki olarak çıkıyordu. İlk sayısı "1981 Atatürk Yılı" vesilesiyle 31 Aralık 1980'de verilen gazete konularını 15 Mayıs 1919'da başlatır. 1. Cildin 28. Nisan 1981'de çıkan 36. fasikülle sona erdiği bildirildi. Ancak yayımlanması plânlanan 2. Cilt çıkmadı[8]. Yukarıdaki yayının yeniden basımıdır. Boyutları biraz daha küçültülmüş, farklı fotoğraflar kullanılmış ve gazete formatı 1980'lerin gazete formatlarına benzetilmiştir. |
| 2002-2007 | Hürriyet Tarih | Murat Bardakçı | Hürriyet gazetesinin haftalık eki olarak yayımlandı. İlk sayı 6 Kasım 2002, son sayı da 3 Ocak 2007 tarihinde çıkmıştır. Toplam 217 sayı çıktı. Fasiküller 24'er sayfa tabloid boy, gazete kağıdına basılmıştır.[9][10] |
| 2010-2011 | Habertürk Tarih | Murat Bardakçı | Habertürk gazetesinin haftalık eki olarak pazar günleri çıkıyordu. İlk sayısı 30 Mayıs 2010 tarihinde yayımlandı. İçerik ve format olarak yukarıdaki dergiye çok benziyor. Bu dergi de 22 Mayıs 2011 tarihli 52. sayısı ile yayınına son vermiştir. |
Dergi eki olanlar
| Yıl | Dergi adı ve alt başlık | Hazırlayan | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1956 | Tarih Gazetesi ("Gazete Şeklinde Dünya Tarihi") | İngilizce'den çeviridir. Türk tarihine ait olaylar Yılmaz Öztuna tarafından eklenmiştir | Hayat mecmuası'nın haftalık eki olarak yayımlandı. Günlük gazete görünümünde bir dergidir. Toplam 52 sayı çıkmıştır. Fasikülleri 4'er sayfa tabloid boy, gazete kağıdına basılan derginin yayın hakkının "Prentice-Hall International" şirketinde olduğu belirtilmiştir. ABD'de "News of the World" adıyla yayımlanmıştır. İlk sayı MÖ 3000 öncesi olaylarla başlıyor, son sayı 1956'daki olaylarla ona eriyor. Bu da yukarıdaki "İstiklâl Savaşı Gazetesi" örneğinde olduğu gibi tarihte gerçekleşmiş önemli olayları o gün olmuş gibi gazete haberi formatında okuyucuya aktarmaktadır. Sonradan kitap haline getirilerek de piyasaya verilmiştir. |
Kaynaklar
- ↑ NTV Tarih, NTV Tarih (Şubat 2009). "Sayfalarda Akan Zaman". NTV Tarih: 8. http://www.ntvtarih.com.tr/.
- ↑ Atlas Tarih, Atlas Tarih (Haziran 2010). ""Tarihten Sesler"den "Atlas Tarih"e". Atlas Tarih: 10, 11. http://www.dbr.com.tr/button/middle/1/02656/.
- ↑ "Tepekule Tarih" (Türkçe). nadirkitap.com. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160314233626/http://www.nadirkitap.com/tepekule-tarih-sayi-1-2-bu-kadar-cikmistir-yerel-tarih-arastirmalari-dergisi-dergi404810.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2012.
- ↑ "Tarih Okulu Dergisi / Journal of History School" (Türkçe). www.johschool.com. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160623160229/http://johschool.com/. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013.
- ↑ NTV Tarih dergisi kapatıldı.
- ↑ "Tepekule Kitaplığı Yayınları" (Türkçe). tepekulekitapligi.com. 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150531023444/http://www.tepekulekitapligi.com:80/L/EN/mid/products/L1/15/Tepekule_Kitapligi_Yayinlari.htm. Erişim tarihi: 15 Mart 2012.
- ↑ http://derintarih.com/
- ↑ Milliyet, Gazetesi (31 Aralık 1980). "İstiklâl Savaşı Gazetesi". s. 1. http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?araKelime=istiklal%20sava%C5%9F%C4%B1%20gazetesi&isAdv=false. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013.
- ↑ "Tarih dergisi nasıl yapılırmış herkes görecek" (Türkçe). hurriyet.com.tr. http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=107346. Erişim tarihi: 4 Eylül 2010.
- ↑ "Murat Bardakçı ile Hürriyet Tarih" (Türkçe). nadirkitap.com. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160314101049/http://www.nadirkitap.com/murat-bardakci-ile-hurriyet-tarih-sayit-1-217-tam-takimdir-dergi5760.html. Erişim tarihi: 4 Eylül 2010.
- İlgili dergilerden bazılarının künye bilgileri
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.