Türkmeneli
Türkmeneli (Arapça: توركمن إيلي ), Irak'ta bir bölge ismidir. Bölgenin kuzey sınırındaki şehri Kerkük, Türkmenler için başkent sayılır.
Etimoloji
Türkmeneli ismi, köken olarak Türkmenlerden gelir. Tam açılımı "Türkmen-e(i)l-i" dir. Türkmenlerin ili, yurdu, ülkesi anlamındadır.
Coğrafya
Sınırlar
Bölge Irak sınırları içinde, Türkiye-Suriye-Irak sınırının kesiştiği noktadan başlayarak kuzeybatı-güneydoğu istikametindeki bir yayı içine alır. Sırasıyla Telafer, Musul, Erbil, Altunköprü, Kerkük, Tazehurmatu, Tuzhurmatu, Kifri, Karatepe, Hanekin, Diyala, Mendeli ve Bedre'yi kapsayarak, Bağdat'ın güneydoğusunda, Îran sınırında sonlanır. Irak'ı bu eksende bölen hat ve Irak Türkleri'nin bulunduğu yer, aynı zamanda kuzeydeki dağlık Kürt bölgesi (Irak Kürdistanı) ile güneydeki çöllük Arap bölgesini birbirinden bir tampon bölge misali ayırır.
Doğal kaynaklar
Irak Türkmen bölgesi, zengin doğal gaz, petrol ve sülfür yataklarının sahiptir. Bunun yanında bölge buğday ve pamuk üretimi için çok uygundur.
Tarih
1785 yılından kalma William Guthrie yapımı bir harita "Turcomania" (Türkmeneli) yazısı Irak'taki Türkmen varlığının kanıtı olarak kullanılmıştır[1].
Irak'ın İngiliz işgali döneminde bölge valisi olan W.R. Hay, bölge ile ilgili yazdığı bir kitapta, Türkmenlerin Irak'ta dağınık olarak değil, bölgesel şekilde yerleştiklerini tespit etmiştir ve tespitini şu satırlar ile yazmıştır:
"Belli bir şerit üzerinde bazı şehirler vardır. Bu şehirlerde yerleşik vatandaşlar Türkçe konuşurlar. Bu şerit, çoğunluğu Kürt olan bölgeyle çoğunluğu Arap olan bölgeyi birbirinden ayırır. Kerkük, Türklerin yoğun olduğu merkezdir. I. Dünya Savaşı'ndan önce nüfusu 30.000 idi. Şehrin etrafında da Türkçe konuşulan birçok köy vardır." [2].
Günümüz Türkmenelinde Musul, Kerkük ve Tel Aferde, Türkçe resmi dil olmuştur. Bölgede yaşayan Türklerin sayısı çeşitli kaynaklarda 2,5-3,5 milyon arasında bulunmaktadır. Zengin bir tarih ve kültür barındırmaktadır.
Irak 2010 genel seçimlerinde Irak meclisine Musul, Kerkük ve Selahaddin illerinden 10 Türkmen milletvekili seçilmiştir.
Kaynakça
Referanslar
- http://www.unpo.org/members/7878 (en) Unrepresented Nations and Peoples Organization, Iraqi Turkmen
- http://www.iraqiturkman.org.tr/yerlesimdurumu.htm (tr) Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı sitesi, Türkmen Yerleşim Bölgeleri
- http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=IZ Irak etnik yapısı ve Türk nüfus
Koordinatlar: 35°12′02″K 43°57′54″D / 35.200555555556°N 43.965°E