Taş Devri
| Üç dönem sistemi | |||
| Holosen Çağ | Tarihte Dönem | ||
| Demir Çağı | |||
| Geç Tunç Çağı | |||
| Orta Tunç Çağı | |||
| Erken Tunç Çağı | |||
| Tunç Çağı | |||
| Bakır Çağı | |||
| Cilalı Taş Devri | |||
| Orta Taş Çağı/Epipaleolitik | |||
| Buzul Çağı | Üst Paleolitik | ||
| Orta Paleolitik | |||
| Alt Paleolitik | |||
| Eski Taş Çağı | |||
| Taş Devri | |||
Taş Devri, insanın ortaya çıkışı ve taştan araçlar yapmasından başlayarak kalkolitiğin sonuna kadar geçen tarih öncesi dönemdir.
Paleolitik Devir
Paleolitik'in ilk ismi eski taş'tır.
Paleolitik Devir, tarihöncesi uygarlığının gelişme sürecinde, kültürel evrelerin en uzunu (insanlık tarihinin %99'u) ve Buzul Çağlarının kültürel karşılığı olan; insanlığın ilk ortaya çıkışından, M.Ö. yaklaşık 10.000 yıl öncesinde Neolitik Devir'ın başlamasına kadar süren arkeolojik devirdir. Bu devirde çaytaşı, çakmaktaşı, hayvan kemikleri ve ağaç gibi doğal maddelerden besinleri pişirmeye ve ısınmaya başlanmıştır. Mağara ve kaya sığınaklarının duvarlarına çizilen resimler yine bu çağın belirgin özelliklerindendir.
Paleolitik Alt, Orta ve Üst olmak üzere üç alt döneme ayrılmıştır.
Orta Taş Devri
Orta Taş Çağı'nın bilinen diğer adı Mezolitik Devir'dır.
Dönem: M.Ö. 10000-M.Ö. 6000
İnsanların taşları yontmaya başladığı, taşları kendilerini savunmak ve avlanmak için kullandıkları devirdir. Basit aletler yapılmıştır. İnsanlar mağara duvarlarına resimler yapmaya başlamışlardır. Bu dönemde insanlar yaşamlarını avcılık ve toplayıcılıkla sürdürmüşlerdir. İnsanlar bu çağda doğal sığınaklar sayesinde vahşi hayvanlardan korunmuşlardır.
Yeni Taş Devri
Yeni Taş Devri'nin bilinen diğer isimleri Cilalı Taş Devri ve Neolitik Devir'dır.
Gezegende yaşanan son buzul çağının sona ermesi ardından insan topluluklarının yayılma eğilimi gösterdikleri ılıman iklim kuşaklarında yepyeni bir evrimsel açılım yaşanmaya başlanmıştır. Buzulların çekilmesiyle ılıman iklim kuşağında gerek fauna gerekse flora, hem çeşitlilik hem de popülasyon olarak belirgin gelişmeler göstermiştir. Bu mevsimsel farklılıkların oldukça belirgin olduğu ve genellikle kurak sayılabilecek yaşam alanlarında ortaya çıkan ve yayılabilen türler, kaçınılmaz olarak dayanıklı, uyum sağlama ve üreme yetenekleri geniş, görece daha küçük cüsseli türlerdi. İşte bu ortam, insan topluluklarına geniş olanaklar sunmuştur.
Buğday ve arpa gibi yaygın ve kurak iklime uyumlu bitki türlerinin ve koyun, keçi, sığır gibi otçul türlerin ortaya çıkması ve yaygınlaşmasıyla insan topluluklarının yaşam biçimi de değişmeye başlamıştır. Tabiata doğrudan müdahale ederek gıda olarak kullanılabilecek bitki türlerini yetiştirme ve bazı hayvan türlerini evcilleştirerek sürüler oluşturmak, bu dönemin belirgin özelliği olmuştur.
İnsan toplulukları bu yeni yaşam tarzında iki ana kolda gelişme göstermişlerdi. Bazı topluluklar evcilleştirdikleri hayvanlardan oluşan sürüleri temel gıda kaynağı olarak kullanırken bazı topluluklar ise sınırlı ölçüde de olsa bahçe tarımına başlamışlardır. Her iki ana kol da avcı-toplayı topluluklar olmaktan zamanla çıkmış, bir anlamda besin üreten topluluklar haline dönüşmeye başlamışlardır. Kuşkusuz ağırlıklı olarak tarımla uğraşan topluluklar, avcı-toplayıcı toplulukların yaşam tarzını bırakarak yerleşik düzene geçmek zorunda kalmışlardır. Ağırlıklı olarak hayvan sürülerini kullanan topluluklar ise göçebe ya da yarı göçebe topluluklar hâline gelmişlerdir.
| Taş Çağı |
Eski Taş Devri Yontma Taş Devri Paleolitik Devir | 2,5 milyon yıl - M.Ö. 12.000 |
| Orta Taş Devri Avrupa'da Mezolitik Devir Ön Asya'da Protoneolitik Devir | M.Ö. 12 000 - M.Ö. 9.000 | |
| Cilalı Taş Devri Yeni Taş Devri Neolitik Devir | M.Ö. 9.000 - M.Ö. 5.500 |