Tarhana çorbası
Tarhana çorbası, Orta Asya, Anadolu, Balkanlar gibi geniş bir coğrafyada çeşitli yapım şekilleriyle görülen çorba çeşididir. Kökeni olarak Türklerin Orta Asya kolu düşünülmektedir. Bu meşhur çorbanın adının kökeni olarak Farsça terḥāne şekli gösterilir.[1] Kelimenin bu şekilden gelişip Türkçeleştiği düşünülür.
Çok eski geleneklerinden biri olarak Türkler, her türlü yiyeceği kurutarak saklamaya çalışmışlar ve yoğurdun saklanması için de Tarhana çorbasını bulmuşlardır. Önemli bölümü yoğurttan oluşan Tarhana çorbası besleyici olduğu kadar kuru toz şeklinde olduğu için uzun süre saklanabilir. Türkiye'de ve Türk Dünyasının çeşitli yörelerinde Tarhana çorbasının birçok türü bulunabilir. Türkiye'de Bandırma|Gönen, Uşak, Afyon, Malatya ,Kahramanmaraş şehirlerinde ve Gediz, Beypazarı ilçelerinde ünlüdür.
Tarhana yapımı
Yörelere göre değişmekle birlikte genellikle şu şekilde yapılır. Yoğurt, kurutulmuş nane, buğday unu, kurutulmuş kırmızı biber, yeşil biber, istenirse soğan iyice kıyılıp parçalanarak karıştırılır. Ovularak hamur hâline getirilen harç, bir kap içinde üstü bir bezle örtülerek mayalanması ve kabarması için en az bir hafta bekletilir. Bekleme süresi tarhananın türünü belirler. Görece daha uzun süre mayalanmaya bırakılan tarhana ekşi tarhana olur, daha az bekletilerek kurumaya alınan (işleme sokulan) tarhana tatlı tarhana olur. Mayalanan harç, parçalar hâlinde bir Yörük dokuması ya da bez üzerine dizilir ve açık havada, gölgelik bir yerde kuruması beklenir. Kuruyunca da elle ovulup toz haline getirilerek, bazı yörelerde ise daha büyük parçalar ya da simit hâlinde kurutularak saklanır.
Malatya Tarhanası ; Döğme Buğday , Yoğurt , Un , Maya , Tuz İle Yapılır . Döğme buğday bir gün önce kaynatılır. Kaynatılan Buğday yoğurt , un , maya , tuz ile homojen bir şekilde karıştırılır. Karıştırılan Ürün 3 Gün Teknelerin içine bez çuvallarda süzdürülür, ekşimesi ve mayalanması için bekletilir. üç gün sonra ürün bez hıla avuç içi kadar serilerek üç dört gün kuruması için bekletilir. Daha Sonra toplanarak Kışın Çorbası Yapılmak üzere bez çuvallarda kilerde saklanır.
Türkiye'nin batı bölgelerinde, özellikle Rumeli geleneğinde tarhana çorbası, kese yoğurdu, un, domates, kuru soğan ve mutlaka tarhana otu, tuz, istenildiği kadar acı biber kullanılarak hazırlanır, başkaca katkı malzemesi kullanılmaz.
Çorba yapımı
Tarhana çorbasını yapmak için 6 yemek kaşığı tarhana bir kâsenin içine konulur. Kâseye 1 bardak su ilave edilir ve erimesi için hafifçe karıştırılır. Diğer tarafta tencereye 3 litre su konur. İçine 2 yemek kaşığı tereyağı, 2 tabletlik et suyu ilave edilir. 2 yemek kaşığı salça tencereye konur ve kaynamaya bırakılır. Su kaynayınca kâsede karıştırılıp eritilmiş olan tarhana tencereye yavaş yavaş ilave edilir. Bu arada tenceredeki malzeme sürekli karıştırılır. Yoksa tarhanalar top top olur. İlk defa pişirenler için tencerede önce tereyağının, salçanın ve tarhananın birlikte kavrulmasından sonra suyun ve et suyunun soğuk olarak ilave edilmesi tavsiye edilir. Tarhananın eriyebilmesi için kaynayıncaya kadar sürekli karıştırılmalıdır. Tadına bakarak biraz tuz ve şeker konabilir. Tarhana tencerede tamamen eriyince kendi hâlinde kaynamaya bırakılır. Kıvamı koyu olursa bir miktar kaynar su ilave edilebilir. İçine kurutulmuş ekmek parçaları konarak isteğe göre yanında turşu, nane, yeşil biber, turp, taze üzüm, domates ile servis yapılabilir.