Taşoz

Bu madde ada hakkındadır. Aynı isimli gemi için Taşoz (muhrip) sayfasına bakınız.

Taşoz Θάσος
Coğrafya
Denizi	Ege Denizi
Yüz ölçümü	379 km^2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)	Yunanistan
Bölge	Doğu Makedonya ve Trakya
İl	Kavala
Demografi
Nüfus	13,765

Taşoz (Yunanca: Θάσος, Latince: Thaus), Ege Denizinin kuzey kesiminde Yunanistan'a bağlı geniş ada. Trakya'daki Nestos Nehri deltasının açığındadır. Taşoz Boğazıyla Yunan anakarasından ayrılır. Yüzölçümü 379 km² olan ada yönetsel olarak Kavala iline bağlıdır. Dağlık ve ağaçlık bu adanın başlıca yükseltisi olan İpsarion (1.203 m) kuzeydoğu kıyısının yakınında yer alır. En önemli yerleşme olan Limenas (eskiden Limanhisar), kuzey kıyısındadır.

Tarih

Tarihçi Herodotos adada altın madenlerini işleten eski bir Fenike yerleşmesinden söz ettiyse de bu yönde yeterince kanıt yoktur. MÖ 7. yüzyılda Paros'tan gelen Yunanlar Pangaion Dağı'daki altın ve gümüş madenlerini işletmek için, erken bir tarihte Taşoz'a yerleştiler. O dönemde adanın kendisi de bağları ve zeytinlikleri sayesinde çok zengindi. Yunanlar altın madenlerini işlettiler ve bir heykelcilik okulu kurdular. MÖ 491'de Persler adayı işgal etti ve surlarını yıktı. Med Savaşlarının ardından Taşoz Atina konfederasyonuna girdi. MÖ 465'te birlikten çıkmak isteyen adaya, MÖ 462'de Kimon boyun eğdirdi. Daha sonra Peloponisos Savaşı (MÖ 431-404) boyunca Taşoz, Sparta ile Atina arasında el değiştirdi. MÖ 389'da yeniden Atinalılarla ittifak kurdu ve İkinci Atina Birliği'nin sürekli üyesi oldu. MÖ 202'de Makedonya'ya bağlandı, MÖ 196'da Roma egemenliğine girdi.

MS 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesi üzerine Taşoz, Doğu Roma İmparatorluğu'nun (Doğu Roma İmparatorluğu) payına düştü. 1204'te, Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Konstantinopolis'i (İstanbul) ele geçirerek Latin İmparatorluğu'nu kuran katolik devletlerden Venedik Cumhuriyeti'ne bağlandı. 1261'de Bizanslılar tarafından geri alındı.

Osmanlı dönemi

İstanbul'un fethinden (1453) hemen sonra Hamza Bey komutasındaki Türk donanmasınca ele geçirilen (1455) Taşoz, Midilli'nin Ceneviz dukası Rodrigo'nun yönetimine bırakıldı. 1456'da Sadrazam Mahmut Paşa tarafından doğrudan Osmanlı topraklarına katıldı. 1457'de Limni ile birlikte Papalık donanmasının işgaline uğrayan ada, Fatih Sultan Mehmet'in Mora seferi sırasında Osmanli donanmasınca geri alındı (1458).

1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda iki taraf arasında sürekli el değiştiren ve sonunda Osmanlı Devleti'nin egemenliğinde kalan Taşoz, daha sonra Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti adını alan Kaptanpaşa Eyaleti'ne bağlandı.

Ada, 1820'lerde patlak veren ve modern Yunanistan'ın kurulduğu Yunan İsyanı sırasında Osmanlılar adına isyana müdahale eden Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya bırakıldı. Taşoz, bu tarihten İkinci Meşrutiyet'e (1908) değin Mısır'ın yönetiminde kaldı. Balkan Savaşları'nda Yunan kuvvetleri tarafından ele geçirilerek Osmanli yönetiminden çıktı (1912).

Arkeoloji

Antik yerleşim alanlarındaki kazılar 1862-63'te başladı ve 1911'de yeniden canlandı. 1948'den sonra İÖ 7-2. yüzyıllar arasında yapılmış birçok anıt açığa çıkarıldı.

Kazılar sonucu Taşoz kentinin büyük bölümü, özellikle de dinsel yaşamın yoğunlaştığı "Theoroslar Geçidi" ortaya çıkarıldı.^[1] Burada yer alan büyük sunak Apollon ve Musalar'ı betimleyen klasik dönem başlarına ait kabartmalarla (Louvre Müzesi'nde sergilenen) süslenmişti ve dinsel görevliler olan theoros'ların adlarının kazılı olduğu uzun listelerle kaplıydı. Kentte önemli tapınaklar yer alıyordu: Artemis Tapınağı'ndan güzel heykeller ve çeşitli atölyelerden çıkma doğu üslubunda vazolar ele geçirildi. Heredotos'un da sözünü ettiği Herakles Tapınağı ikili bir kütle sahne oluyordu: tanrı Herakles ve kahraman Herakles kültü.

Kazılarda ayrıca agora, kentin siyasal yaşamına ilişkin yapılar ve konutların bulunduğu birçok semt gün ışığına çıkarıldı. Kent, büyük bölümü mermerden yapılmış olan sur duvarıyla övünüyordu; surun kapıları büyük boy kabartmalarla süslüydü: Silenos Kapısı (Dionysos'un bu arkadaşını bugün de aynı yerde görmek mümkündür: at kuyruğu, kulakları ve toynakları olan ve kente giren bir adam), Zeus Kapısı, Herakles Kapısı (kabartması İstanbul'da). Adada heykel atölyelerinin gelişme göstermesi (dev boyutlu koç taşıyan adam heykeli, MÖ 6. yüzyıl ortaları; Dionysos heykeli, MÖ 4. yüzyıl ortaları, aynı dönemden kalma Musa heykelleri), zengin mermer yataklarının varlığıyla açıklanır.

Taşoz'da yüksek bir anlatım gücüne sahip figürlerle kaplı (MÖ 5. yüzyılda, bir nympheyi kaçıran Silenos, daha sonraları da Dionysos ve Herakles) sikkeleri basıldı.

Ekonomi

Adada yetişen çamlarla tekne yapımı, balıkçılık ve turizm, başlıca etkinliklerdir. Çinko çıkarımı I. Dünya Savaşı'ndan sonra canlandırılmış ve Limenaria adlı yeni bir yerleşim merkezi oluşmuştur. Taşoz 1970'lerin başlarından sonra Kuzey Ege'deki petrol aramalarının üssü haline gelmiştir. 1973'te adanın çevresindeki Yunan sularında petrol bulunması Ege Denizindeki ekonomik haklar konusundaki Türk-Yunan anlaşmazlığının derinleşmesine katkıda bulunmuştur.

Yabancılardan çok Yunanlar için bir sayfiye yeri olan adaya en yakın havalimanı Kavala Havalimanıdır. Anakaraya 12 km mesafede olan adaya, Keramoti'yle yapılan feribot seferleri ile ulaşım sağlanır.^[2]

Turizm

Ada'da turizm gelişmiş durumdadır.^[3] İç kısımlarda kalan dağ köyleri ve kıyı şeridi yaz aylarında ilgi görmektedir. Ada üzerinde plaj, dağ köyleri ve bazı tarihi yerler gibi otuzu aşkın gezi noktası bulunmaktadır.

Kaynakça

Koordinatlar: 40°41′K 24°39′D / 40.683°K 24.65°D

1. Yunanistan, Taşoz Adası
2. Taşoz Adası
3. Yankı, Murat. "Bir misket adası: Thassos (Taşoz adası)". www.pudra.com. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160321232757/http://www.pudra.com/yasam/gezi/bir-misket-adasi-thassos-tasoz-adasi-14553.htm. Erişim tarihi: 5 Nisan 2015.