Büyük Diktatör

Büyük Diktatör
The Great Dictator

Yönetmen	Charles Chaplin Wheeler Dryden
Yapımcı	Charles Chaplin
Senarist	Charles Chaplin
Oyuncular	Charles Chaplin Paulette Goddard Jack Oakie
Müzik	Charles Chaplin
Kurgu	Willard Nico
Stüdyo	Charles Chaplin Productions
Dağıtıcı	United Artists
Cinsi	Sinema filmi
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	15 Ekim 1940, ABD
Süre	124 dakika
Dil	İngilizce
Bütçe	$2,000,000

Büyük Diktatör, Charlie Chaplin'in yönettiği ve başrolü Paulette Goddard ile paylaştığı, 1940, ABD yapımı politik komedi filmidir. Aynı zamanda Chaplin'in ilk sesli filmidir.

Filmde Nazizm ve Chaplin tarafından canlandırılan Adolf Hitler oldukça sert bir şekilde eleştirilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî olarak Nazi Almanyası ile hâlâ barış içinde olduğu ve savaşa henüz girmediği bir dönemde çekilen filmin, kendi dönemi içinde sıradışı bir yeri vardır. Hitler ve emrindeki Nazilerin işgal ettikleri bölgelerde yaptıklarının henüz tam olarak açığa çıkmadığı bir dönemde, Chaplin yaptığı film ile Hitler'in Yahudi mallarını kamulaştırması, antisemitizm, faşizm konularını Nazileri yerden yere vurarak işlemiş; hatta filmde Nazileri beyinleri ve kalpleri makineden yapılma insanlar olarak tanımlamıştır.

Film ayrıca, yaklaşık 4 dakika süren bitiş konuşması ile ünlüdür.

"Büyük Diktatör", 1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.^[1]

Film, gösterime girdiği yıllarda Almanya'da yasaklanmıştır.

Konu

Chaplin bu filmde Adolf Hitler'in parodisi olan Adenoid Hynkel ve Yahudi bir berberi canlandırır. Yahudi berber I. Dünya Savaşı'nda Tomania (Almanya) ordusunda savaşır. Pek başarılı bir asker olmasa da Schultz (Reginald Gardiner) adlı bir subayın hayatını kurtarır; fakat geçirdikleri uçak kazasında hafızasını kaybeder ve yıllarca hastanede yatar. Bu nedenle de Tomania (Almanya)'nın değişen şartlarından, Tomania (Almanya)'nın başına geçen Adenoid Hynkel ve yönetiminin Yahudilere karşı başlattığı savaştan habersizdir. Bir gün hastaneden kaçıp evine geri döner fakat penceresine Jew (Yahudi) yazmak isteyen askerlere izin vermediğinden kavga çıkarır. Onlar tarafından öldürülecekken tesadüfen oradan geçen ve berbere hayat borcu olan Schultz tarafından kurtarılır; askerler de berberin yaşadığı gettoyu rahatsız etmeme emri alır. Gerçekleri öğrenen berber aynı yerde yaşadığı Hannah'a (Paulette Goddard) aşık olur.

Bu sırada Adenoid Hynkel (Adolf Hitler), Herring (Hermann Goering) ve propaganda bakanı Garbitsch (Goebbels) yardımı ile Yahudi mallarına el koymanın ve Avusturya'yı -hatta tüm dünyayı- işgal etmenin planlarını yapmakta ve etkileyici konuşmaları ile kalabalıkları etkilemeye devam etmektedir. Zengin bir Yahudi işadamından ordu için para almaya çalışır; fakat bu olmayınca Yahudilere yönelik saldırılarını iyice artırır. Gettoda yaşam zorlaşmaya başlar. Hynkel kendisini eleştiren Schultz'u da hapse yollar. Schultz yolda kaçıp berberin olduğu yere sığınır. Ancak yapılan bir baskında Schultz ve berber tutuklanır, gettoda yaşayanların evleri -berber dükkânı dahil- yıkılır ve malları yağma edilir. Bu olaydan sonra Hannah ve beraberindekiler daha iyi bir yaşam umuduyla Avusturya'ya göç ederler.

Adenoid Hynkel, Bacteria (İtalya) ülkesinin diktatörü olan Benzini Napoloni'nin (Mussolini) Avusturya'yı kendisinden önce işgal ettiğini duyup deliye döner. Bu nedenle Napoloni'yi Tomania ordusunun görkemi ile ezmek ve onun Avusturya'yı kendisine bırakması sağlamak için Napaloni'yi Tomania'ya davet eder. Napolini gelir fakat Adenoid Hynkel'in onu ezmek için kullandığı psikolojik taktikler pek bir işe yaramaz, Napoloni Avusturya'dan vazgeçmez. Bunun üzerine Hynkel, Avusturya sınırına gizlice yığdığı askeri birliklerin başına geçmek için oraya tebdil-i kıyafet gitme kararı alır.

Tüm bunlar olurken Schultz ve berber toplama kampından kaçmayı başarır. Avusturya sınırına çok yakın olduklarından, en yakın Avusturya kasabasına ulaşıp peşlerindeki askerlerden kurtulmaya çalışırlar. Aslında ulaşmaya çalıştıkları yer, Tomania ordusunun gizlice oraya ulaşmaya çalışan Adenoid Hynkel'i beklediği yerdir. Berber, Hynkel'e çok benzediğinden askerler onu Hynkel sanır ve yanlışlıkla ordunun başına geçirirler. Ölüm korkusu içindeki Schultz ve berber durumu kabullenmek zorunda kalır. Aynı anda ordunun olduğu kasabaya ulaşmaya çalışan gerçek Adonoid Hynkel de hapisten kaçan berber sanılarak tutuklanır ve hapse atılır. Her şey önceden ayarlanmıştır ve berber ordunun başına geçer geçmez Avusturya işgali başlar. Tomania (Almanya)'nın askerleri Hannah ve ailesinin Avusturya'daki yeni çiftliğini basar ve her yeri yağma eder. Schultz ile birlikte Tomania'nın başkentine götürülen berber, büyük bir şaşkınlık ve gerginlik içindedir. Ondan Avusturya işgaline dair bir konuşma yapması beklenir. Berber ise bir cesaret örneği göstererek tüm dünyaya seslenen ve herkesi barışa çağıran şu konuşmayı yapar: Askerler! Zorbalara itaat etmeyin. Onlar sizi eziyor; düşüncelerinizi, hislerinizi ve hareketlerinizi planlıyor, sizi koyun yerine koyuyorlar. Sizi aç bırakıp, hayvan terbiye eder gibi şartlandırıp topun ağzına sürüyorlar. İnsanlıktan çıkmış, beyni ve kalbi makineleşmiş kişilere teslim olmayın. Sizde nefret yok, sevilmeyen kişiler nefret eder ancak. Askerler! Esirlik için değil, hürriyet için savaşın. Şöyle der Luka İncili'nin 17. bölümünde "Tanrının krallığı insanın içindedir" Bir kişiye, bir gruba değil, herkese açıktır. Siz insanlar, makineleri yaratacak güçtesiniz, mutluluğu yaratacak güçte. Bu güçle yaşamı hür ve güzel yapın, harika bir maceraya dönüştürün. Bu sırada Avusturya'da bir çiftlikte ağlamakta olan Hannah, radyodan sevgilisinin kendisine ve tüm insanlara seslenişini dinler ve umudunu kaybetmemeye karar verir.

Oyuncular

Charlie Chaplin - Yahudi Berber / Adenoid Hynkel (Tomania'nın Lideri)
Paulette Goddard - Hannah
Jack Oakie - Benzino Napaloni (Bacteria Ülkesinin Lideri)
Henry Daniell - Garbitsch (Hynkel'in Propaganda Bakanı)
Reginald Gardiner - Schultz
Billy Gilbert - Herring (Hynkel'in Savaş Bakanı)
Leo White - Hynkel'in Berberi
Nita Pike - Hynkel'in Sekreteri
Emma Dunn - Mrs. Jaeckel
Bernard Gorcey - Mr. Mann
Paul Weigel - Mr. Agar
Grace Hayle - Madame Napaloni
Carter De Haven - Ambassador
Chester Conklin - Berber Dükkanındaki Müşteri
Hank Mann - Baskın Birliği Askeri (Storm Trooper)
Eddie Gribbon - Baskın Birliği Askeri (Storm Trooper)
Richard Alexander - Baskın Birliği Askeri (Storm Trooper)
Maurice Moskovich - Mr. Jaeckel

Kaynakça

↑ "National Film Registry" (İngilizce). en.wikipedia.org. 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151013160542/https://en.wikipedia.org/wiki/National_Film_Registry. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.

Dış bağlantılar

IMDb'de Büyük Diktatör
Filmin Finalindeki Konuşma
www.sinema.com

Charlie Chaplin'in yönettiği filmler

Keystone Studios (1914)	Twenty Minutes of Love • Caught in the Rain • A Busy Day • Her Friend The Bandit • Mabel's Married Life • Laughing Gas • The Face On The Bar Room Floor • Recreation • The Masquerader • His New Profession • The Rounders • The Property Man • The New Janitor • Those Love Pangs • Dough and Dynamite • Gentlemen of Nerve • His Musical Career • His Trysting Place • Getting Acquainted • His Prehistoric Past

Essanay Studios (1915-1918)	His New Job • A Night Out • The Champion • In the Park • A Jitney Elopement • The Tramp • By the Sea • His Regeneration • Work • A Woman • The Bank • Shanghaied • A Night in the Show • Burlesque on Carmen • Police • Triple Trouble

Mutual Film Corporation (1916-1917)	The Floorwalker • The Fireman • The Vagabond • One A.M. • The Count • The Pawnshop • Behind the Screen • The Rink • Easy Street • The Cure • The Immigrant • The Adventurer

First National (1918-1923)	A Dog's Life • The Bond • Shoulder Arms • Sunnyside • A Day's Pleasure • The Professor • The Kid • The Idle Class • Pay Day • The Pilgrim

United Artists (1923-1952)	A Woman of Paris • Altına Hücum • Sirk • Şehir Işıkları • Asri Zamanlar • Büyük Diktatör • Mösyö Verdoux • Sahne Işıkları

The British Productions (1957-1967)	A King in New York • The Chaplin Revue • A Countess from Hong Kong

Diğer Filmler	How to Make Movies • Nice and Friendly • The Freak• Souls For Sale • A Woman of the Sea • Show People

This article is issued from Vikipedi - version of the 7/19/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.