Tletseruk
Tleseruklar, Kuzey Batı Kafkasya'nın yerli halklarından olan Adigelerin Şapsığ kabilesine mensup tarih öncesinden gelen bir Çerkes aile soyudur. Büyük göç öncesi Krasnodar Eyaletinin Tuapse Bölgesi ve Soçi’nin Lazarevski Bölgesinde yaşarlardı. Bugün ise çoğunluğu Rusya Federasyonu’na bağlı Adıge Cumhuriyetinin Pseytuk köyü olmak üzere ( Koor: 45° 2' 49" North, 38° 42' 36" East) Türkiye'nin Aydın, Afyon, İzmir, Çanakkale, Adapazarı, Çorum, Yozgat,Samsun, Balıkesir ve Düzce vilayetlerinde yaşamaktadırlar.
Tarihi Gelişimi
Tletseruklar, MS.1552 yılında Karadeniz kıyılarını gezen, Cenovalı gezgin George İnteriano ve 1820 yıllarında yine buraları gezen Fransız asıllı Leonti Yakovleviç Lyulye’nin anılarına göre “Goaiye” Kabilesi içinde yerleşik büyük bir aile idi”. “Goaiye” ler, daha sonraları Natuhaj Kabilesine dâhil oldular. Natuhajlar Psezüye, diğer bir adıyla Psezüape vadisinin üst kesimlerinde, Tağaps vadisinde yaşıyorlardı. Adlarındaki farklılığa bakılırsa Natuhajlar ve Şapsığlar ayrı halklar gibi, fakat aslında ayni halklardır. Çünkü ikisi de Adige kökenliydiler, aynı dili konuşurlar ve ortak olarak kendilerini Aguçips olarak adlandırırlardı. Bu adın özel bir anlamı yoktu, fakat karşılaştıklarında onlar için bir tür hitap vazifesi görüyordu. Daha sonraları Natuhaj ve Şapsığların bütün kolları kendi aralarında karıştılar.
Goaiye Kabilesini Oluşturan Sülale Adları
1. Tleseruk 2. Yekuas 3. Memet 4. Kosebiç 5. Hağun 6. Sepene 7. Gunay 8. Pşiuyk 9. Datçe 10. Karcan 11. Bjeğatl 12. Tlethoz 13. Mat 14. Neuyk 15. Hatohu 16. Migekiok 17. Süpako 18. Megu 19. Zea 20. Kaz 21. Yegerako 22. Çah 23. Karzeg 24. Kuyetsük 25. Dirsüye 26. Hatirame 27. Birc 28. Çerç 29. Serkuşe ( Сэркъужъ )
Dilleri
Adıgece’nin bir diyalekti olan Şapsığca konuşurlar. Adıgece ise, Kafkas dillerinin Kuzeybatı Kafkas dilleri öbeğine bağlı bir dildir.
Bazı Ünlü Tletseruk’lar
Mehmed Şemseddin Paşa
Harun Tletseruk
1. Mehmed Şemseddin Paşa, Trablusgarp ve Bingazi’nin Muhtariyet ile idare edilmeye başlaması üzerine, 1912 yılında beş sene müddet ve Vezirlik rütbesi ile Libya ya Padişah Mehmet Reşat tarafından, Sultan Nâib-i “Sultan vekili” olarak tayin edildi. 1855, Çerkesya Tuapse doğumlu, 1917 İstanbul da vefat etti.
2. Harun Tletseruk, Eğitimci Yazar, Düzce, Pınarlar Köyü, 1879-1938
3. Prof. Dr. Sabahattin Özel Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı Başkanı 1945 yılında Adapazarı'nda doğdu. 2007 yılında İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü'ne atandı. Annesi Tletseruk, Adapazarı’nda yaşıyor.
4. Nahit Serbes, İşadamı, Kültür Araştırmacısı, Yazar, Adapazarı 1945 doğumlu, Adapazarı’nda yaşıyor
5. Tletseruk Kim (Kerim) Hamidoviç, Adige Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı, Kuzey Batı Kafkasya'nın "gelmiş, geçmiş en ünlü akordeon ustası" olarak tanımlanıyor. 1938 Pseytuk doğumlu, 2009 Maykop da vefat etti.
6. Erol Olçok, İşadamı, Reklam danışmanı ve Reklam Ajansı sahibi. İstanbul da yaşıyor. Çorum 1963 doğumlu.
7. Dr. Selahaddin Anaç Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Genel Müdürü. Annesi Tletseruk, 1950'de Çorum ilinde doğdu. Ankara'da yaşıyor.
8.Yusuf Ziya MET Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Müdürü.Düzce Hampihable köyünde 1962 yılında doğdu.Halen Düzcede yaşıyor.Tleseruk Harun Efendinin ağabeyi Adıge Mevlidinin yazarı Abdurrahman Neşet Efendinin torunu.
Kaynakça
1. Leonti Lyulye, Çev: Papşu Murat. Çerkesya, Tarihi-Etnografik Makaleler 1857-1862-1866 Çiviyazıları s.52.53.54.
2. V.Polovinkina Tamara, Çerkesya, Gönül Yaram, Ankara,2007,s.289-308.