Tomasz Arciszewski
Tomasz Stefan Arciszewski (d. 4 Kasım 1877 – ö. 20 Kasım 1955), Polonya Sosyalist Partisi üyesi ve 1944-1947 yılları arasında Londra'da sürgünde bulunan Polonya hükümetinin Başbakanı olarak hükümetin Batılı güçlerin tanınmasını kaybettiği dönemde başkanlık yapıyordu.
Gençliği
Tomasz Stefan Arciszewski, Varşova ve Łódź arasında kalan küçük bir kasaba olan Sierzchowy'de, Ocak Ayaklanması gazisi Mikołaj Arciszewski ve Helena Młynarska'nın oğlu olarak dünyaya geldi.
Lubań ve Radom'daki ticaret okullarından mezun olduktan sonra, Zagłębie bölgesinin ağır sanayiinin giderek büyüyen merkezi olan Sosnowiec'e taşındı. 1894'te 17 yaşında, bir çelik dökümhanesinde fabrika işçisi olarak çalışmaya başladı ve önce sosyal adalet eylemcileri ile tanıştı. 1896 yılında Polonya Sosyalist Partisi (PPS) 'ne katıldı ve kısa süre sonra işten atıldığı bir grev eylemine katıldı.[1]
Kariyeri
Başlangıçta Zagłębie'de aktifti, ülkeyi terk etmek zorunda kaldı ve 1898-1900 yılları arasında Londra ve Bremen'de yaşadı ve burada Sürgündeki Polonya Sosyalistleri Birliği liderlerinden biriydi. Çarlık polisi tarafından tutuklanması tehlikeye girmesine rağmen, Ağustos 1900'da Polonya'ya geri döndü ve yakın zamanda tutuklandı.
1904'te Polonya'nın kurtuluşu için savaşan devrimci bir grup olan Polonya Sosyalist Partisi'nin Savaş Örgütü'ne katıldı.
Józef Piłsudski'nin yakın bir ortağı olan Arciszewski, Varşova'ya taşınarak örgütün yerel şubesinin başına geçti.
Bununla birlikte, çeşitli üst düzey Rus yetkililerine bir dizi suikast girişiminde bulundu. Ayrıca, birliğine yaklaşık 200.000 ruble'yi kamulaştırdığı Vilna yakınlarındaki (Vilnius, Litvanya) ünlü Bezdany baskınına katıldı.
1906'da Arciszewski, Piłsudski ile birlikte, yeni bulunan Polonyalı Sosyalist Parti'ye katıldı. Bezdany'dan sonra Privislinsky Krai'den kaçmak zorunda kaldı ve Lwów'a (şimdi ki Lviv, Ukrayna) yerleşti. Burada gizli bir paralı-askeri örgüt olan Aktif Mücadele Derneği'ne katıldı. Büyük Savaş'ın başlamasından kısa süre önce Devrimci Hizipten ayrıldı ve sosyalist hareket içindeki iç muhalefetin üyesi oldu.
Ağustos 1914'te Polonya Lejyonlarına katıldı ve Birinci Tugayın I. Piyade Alayı'ndan ayrıldı. Teğmen rütbesine yükseldi. 1915'te Merkezi Güçler tarafından işgal edilen Polonya'da gizli Polonyalı Askeri Birliğin (POW) en aktif organizatörleri arasında yer aldı. Tomasz Arciszewski, 5 Kasım Yasası ve Merkez Güç'ün Mitteleuropa planının bir parçası olarak Polonya Krallığı'nın ilanından sonra Varşova belediye meclisine girdi. Orada sendikaların kurucusu ve çeşitli sosyalist gazetelerin editörü oldu.
Birinci Dünya Savaşı'nın bitiminde Almanya ve Avusturya-Macaristan'ın çökmesinden sonra, 7 Kasım 1918'de Arciszewski emek bakanlığına getirildi ve Ignacy Daszyński liderliğindeki Polonyalı Geçici Hükümet'deki toplumsal meseleleri aldı. Daszyński hükümeti, Piłsudski'ye karşı sorumluluklarını yerine getirdi ve Polonya'nın her yerinde güç biriktirdikten sonra Arciszewski, Jędrzej Moraczewski hükümetinde posta hizmetleri ve telgraf iletişim bakanı olarak atandı. O görevde 16 Ocak 1919 yılına kadar görev yaptı. Kısa süre sonra Sejm'e üye seçildi.
Polonya-Bolşevik Savaşı sırasında çeşitli işçilerin gönüllü birliklerini örgütledi ve Rus hatlarının altındaki sabotajı destekledi. Savaştan sonra 1922'de tekrar Sosyalist listelerden Sejm]] üyesi seçildi ve görevine 1935 yılına kadar devam etti. Sosyalistlerin en önde gelen liderlerinden biri olan (1919 ve 1939 yılları arasında BİB Ana Konsey üyesiydi) Arciszewski, Polonya'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra sosyalist düşünceleri terk eden eski meslektaşı Piłsudski ile ayrıldı. Bu, onu merkezci merkezciliğin ve sol partilerin koalisyonunun önde gelen liderlerinden biri yaptı. Arciszewski, 1919 ve 1934 yılları arasında Sejm'de oturduğu yerden sonra 1938'den 2. Dünya Savaşı'na kadar Varşova şehir meclisinin üyesiydi. Diğer görevleri arasında, aynı zamanda Çocuk Dostları İşçi Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı.
1939'daki Polonya İşgalinin patlak vermesinden sonra Arciszewski, İşçi Gönüllü Tabur Komutanlarının birisi olarak Varşova'nın savunmasına katıldı. Alman ve Sovyetlerin Polonya'yı işgal ettikten sonra yeraltına direniş örgütüne katıldı. Savaş öncesi PPS'in gizli savaş zamanı devamlılığı olan Polonya Sosyalist Partisi - Özgürlük, Eşitlik, Bağımsızlık (PPS-WRN) ilan etti. Temmuz 1944'e kadar partiye gitti. Bundan sonra Jan Stanisław Jankowski başkanlığındaki Polonya Gizli Devletinin Parlamentosu Ulusal Birlik Konseyi'ne (RJN) girdi.
Varşova Ayaklanması'nın başlamasından kısa süre önce, Arciszewski 26 Temmuz 1944'te Polonya'dan bir hava köprüsüyle tahliye edildi. Kahire aracılığıyla Londra'ya ulaştı. Sürgünde Polonya cumhurbaşkanının koltuğu için adaylardan biriydi. 1935 yılının Nisan Anayasası uyarınca 7 Ağustos 1944'de Władysław Raczkiewicz tarafından halefi olarak seçildi.
Sovyetler Birliği'^nin baskısı ve Stanisław Mikołajczyk'ın Joseph Stalin'le uzlaşma girişimleri için kritik olan Arciszewski, Müttefik liderleri (özellikle Winston Churchill'i) Varşova'yla savaşmaya yardım etmek için ikna etmeye çalışmaya odaklandı. Mikołajczyk'ın istifasından sonra, 29 Kasım 1944'te Arciszewski Polonya Başbakanı oldu ve aynı zamanda hükümetinde emek ve refah bakanı oldu.
20 Kasım 1955'de 78 yaşında öldü ve Londra'daki Brompton Mezarlığı'na gömüldü.
Kaynakça
- ↑ Aleksy Rżewski (1931). "Wódz bojowców (Tomasz Arciszewski)" (Polish). W walce z trójzaborcami o Polskę Niepodległą. Wspomnienia. Wydawnictwo Księgarni Łódzkiej „Czytaj”, Łódź 1931 (made available by Lewicowo.pl). http://lewicowo.pl/wodz-bojowcow/. Erişim tarihi: December 28, 2012.
| ||||||||||||||||||||