Tsutinalar

Tsutinalar
Toplam nüfus
1.982 (2001) 1.916 (2012)[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Tsutinaca, İngilizce
Din
Hıristiyanlık, Animizm / Şamanizm
İlgili etnik gruplar
Kanada Atabaskları, Ova Kızılderilileri
Tsutina (Sarcee) toprakları ve komşuları: Danezalar (Tsattine), Kriler (Cree), Şusvaplar (Shuswap), Karaayaklar (Blackfoot)

Tsutinalar ya da eski adlarıyla Sarsiler (Tsutinaca Tsúùtínà, Karaayakça Saahsiwa, İngilizce: Tsuu T'ina, Tsu T’ina, Tsuut’ina, Sarcee, Sarsi), Kanada'nın Alberta eyaletinde Calgary yöresinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, 18. ve 19 yüzyıllarda ata bağımlı tam göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Ova Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içinde tek başına alt grup oluştururlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Tsutinalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Bugün Kanada'da yalnızca Tsuu T'ina Nation adını taşıyan ve 283.14 km² alan kaplayan tek rezervleri bulunur. Bu rezerv 1910-1996 yılları arasında Kanada Ordusu'nun eğitim kampı iken sonradan Tsutinalara devredilmiştir. 2001 sayımında 1.982 kişi olan nüfuslaerı 2012 sayımında 1.916 olarak kaydedilmiştir[1]

Adlandırma

Tsutina (Tsuu T'ina, Tsu T’ina, Tsuut’ina) adı halkın son yıllarda kullanılmaya başlanan ve günümüzde tercih edilen yeni adlarıdır ve kendi dillerinde Tsúùtínà «a great number of people»[2] ya da «many people / every one (in the Nation)»[1] anlamına gelir.

Sarsi (Sarcee) adı ise İngilizce tarihi kaynaklarda çok sık geçer ve bu ad komşu Karaayakların verdiği ve «inatçılar / stubborn ones» ya da «cesaret ve dayanıklılık / boldness and hardiness» anlamına gelen ada (Sarcees: Saahsiwa , Sarcee man: Saahsikoan [3]) dayanır. Karaayaklarla olan toprak anlaşmazlığından dolayı "cesurlar" ("inatçılar") adını almışlardır. Günümüzde kabilelerin çoğu komşularının verdiği kötü anlamlı adlar yerine kendi adlarının İngilizceleştirilmiş yazımlarını tercih ettiğinden Tsutinalar "Sarsi" adını offensive olarak görmekte ve "Tsutina" adının kullanılmasını istemektedirler.

Kabileler

1921 yılında rezervi ziyaret eden Diamond Jenness Tsutinaların 5 band olarak yapılandığını kaydeder: Big Plumes, Crow Childs, Crow Chiefs, Old Sarcees, Many Horses. Rezerve kapatılmadan önce bu bandların her biri bir şef altında özerk yapıya sahiptiler[1].

Komşuluk

Tsutinaların komşuları arasında kuzeybatıda Danezalar (Tsattine), kuzeydoğuda Kriler (Cree), batıda Şusvaplar (Shuswap) ve güneyde de Karaayaklar (Blackfoot) bulunur.

Tarih

Tsutinaların kuzeydeki Danezalardan (Tsattine) 1700 lerde kopup güneye göç ettikleri sanılıyor. Bu konuda yazılı tarih bulunmamasına rağmen, Tsutina sözlü tarihi bunu desteklemektedir[1][4][5].

Tsutinalar geçmişte Algonkin halklarından üç Karaayak (Piikáni, Káínaa, Siksikáwa) kabilesinin kurduğu Karaayak Konfederasyonu'na yabancı dilli halk olarak dahil olmuşlardı.

1877 yılında imzalanan Treaty No 7 anlaşmasına göre günümüzdeki rezerve kapatılmışlardır[1].

Nüfus

Kaptan Palliser 1857'den 1860'a kadarki yolculuğunda Sarsilerin nüfusunu 1400 olarak vermektedir. 1837 çiçek hastalığı salgını, 1864 kızıl hastalığı salgını ile diğer hastalıklar ve savaşlar sebebiyle azalan nüfustan ancak 400-450 kadarı rezerv kurulduğunda kaydedilmiştir. 1924 yıında ise nüfusları daha da düşerek 160 kişiye ulaşmıştır. 1996 yılında ise sayıları 1225 olarak kaydedilmiştir. 2012 sayımında 1.916 olarak kaydedilmiştir[1]

Sosyal yaşam

Aile

Evlilik genelde aile arasında düzenlenir ve gücüne göre karşılıklı hediyeleşme görülürdü[1].

Tören ve şenlikler

Tsutinalar günümüzde folklorik de olsa yerli törenleri düzenlerler. bunlardan Beaver Bundle Ceremony ile Medicine Pipe Ceremony törenleri ilkbaharda, Rock Pile Feast bayramı ise yazın yapılır. Ayrıca, Christmas Powwow ile yıllık çok katılımlı ve renkli Aboriginal Days kutlamaları yapılır[1].

Din

Animizm ve şamanizm

Tsutinalar rüya yoluyla elde edilebilen doğaüstü gücün varlığına inanırlardı. Bu gücü elde edebilmek için beaver bundle, pipe bundle gibi saklanan eşyaların yerini rüyada görüldüğü yerde bulmalarıyla güce ulaşırlardı[1].

Hristiyanlık

Günümüzde rezervdeki Tsutinaların çoğu ya Anglikan ya da Katolik mezhebinden Hristiyandırlar[1].

Avcılık ve toplayıcılık

Diğer Atabask halkları gibi Tsutinalar da avcı ve toplayıcı göçebelerdi. Her band kendi alanında kışın tipi çadırında kalır ve orman kenarı boyunca avlanır, yazın ise bu beş band bir araya gelip Amerika bizonu avlar, yabani üzümsü ve böğürtlensi meyveleri toplar ve toplu güneş dansı ve bayram törenleri yaparlardı[1].

Günümüzde son yıllarda sığır yetiştiriciliği de yapmaktadırlar.

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 The Canadian Encyclopedia : Sarcee (Tsuu T'ina)
  2. ↑ Treaty 7 Management - Tsuu T'ina Nation (Sarcee)
  3. ↑ Holterman Dictionary of Blackfoot
  4. ↑ Report on the Sarcee Indians by the Rev. E.F. Wilson - as published in the Report of the Fifty-Eighth Meeting of the British Association for the Advancement of Science -Page 243
  5. ↑ Indian Legends of Canada by Ella Elizabeth Clark - Page 92

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 7/17/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.