Uçak gemisi
Tarihi
1900'lü yıllarda Wright kardeşlerin insanlı uçuşu keşfetmelerinden kısa bir süre sonra uçaklar gittikçe önem kazanmışlardır. Her yeni savaş aleti gibi başlangıçta hor görülen bu aletler, kullanışlılıkları kanıtlandıktan sonra sürekli daha fazla önem kazanmışlardır.
Ancak uçakların inişi ve kalkışı için gereken pistlerin sadece karada olması kullanımlarını kısıtlıyor, komutanlar için sorun çıkartıyordu. Ayrıca uçaklar, gemiler için de bir sorundu. Hem uçakları taşıyabilmek hem de düşman gemilerine karşı kullanabilmek için uçak gemileri icad edildi.
I. Dünya Savaşı
İlk uçak gemisi çalışmaları, I. Dünya Savaşı'ndan da eskiye dayanır. Çeşitli değişikliklere uğratılıp uçak gemisine dönüştürülen USS Pennsylvania'ya inen Eugene Ely böylelikle bir yeniliği gerçekleştirip tarihe geçiyordu (Kasım 1910).
Ancak ilk uçak gemisi unvanı HMS Ark Royal'a bahşedilmişti. Aslen bir ticaret gemisi olan bu gemi, USS Pennsylvania'da olduğu gibi çeşitli değişikliklere uğratılarak üzerine uçakların iniş ve kalkışlarını yapabileceği bir pist eklenmiştir. 1914'de denize inen bu gemi, I. Dünya Savaşında Çanakkale Cephesinde de bulunmuştur.
İlk uçak gemileri
II. Dünya Savaşı
Uçak gemileri, I. Dünya Savaşı'ndakinin aksine II. Dünya Savaşı'nda çok önemli bir rol oynamıştır. Genel kanıya göre uçak gemileri II. Dünya Savaşı'nın akışını tamamiyle değiştirmiştir. Şöyle ki, 1941 yılındaki sürpriz Japon baskını (Pearl Harbor Saldırısı olarak bilinir) 380 kadar uçağın saldırısı ile gerçekleşip Amerika Birleşik Devletleri'nin II. Dünya Savaşı'na müttefikler tarafında katılması ile güç dengesinin bir anda müttefikler tarafına doğru yönelmesine neden olmuştur. Pasifik Cephesi'nde Amerikan ordusu ile Japon ordusu savaşın sonuna kadar amansızca dövüşmüş, uçak gemileri ise şüphesiz en büyük rolu oynamıştır.
Nükleer Uçak Gemileri
II. Dünya Savaşı'nın bitimi ile dünya yeni daha önce olmamış bir şeyle, Soğuk Savaşla karşılaşmıştı. Nükleer enerjinin keşfi ile dünya denizlerinde yol alan gemilerin menzilleri 20-30 yıl boyunca hiç yakıt yenilemeden ilerleyebilecek kademeye getirilmişti. İlk nükleer uçak gemisi olan USS Enterprise, dünya denizlerinde Amerikan Donanması'nın göz bebeği olmuş, Sovyetler Birliği'ne karşı girişilen soğuk savaşta önemli bir psikolojik ve askeri üstünlük olarak yer almıştı
Günümüzde
Günümüzde uçak gemileri yeni bir kademeyle, Süper Uçak Gemileri kademesiyle denizlerde hakimiyetini sürdürmektedir. Başı çeken Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte 9 ülke bugün çeşitli boyutlarda uçak gemilerine sahiptir.
Amerika Birleşik Devletleri, birçok uçak gemisi filosunu dünyanın çeşitli denizlerinde konuşlandırmıştır (Bunlardan en bilineni Akdeniz'de 6. Filo olarak adlandırılan filodur)
Aktif kullanıcılar
- Amerika Birleşik Devletleri: 10 adet aktif hizmette ( Nimitz, Dwight D. Eisenhower, Carl Vinson, Theodore Roosevelt, Abraham Lincoln, George Washington, John C. Stennis, Harry S. Truman, Ronald Reagan ve George H.W. Bush ) 2017'de Gerald R. Ford ve 2020'de John F. Kennedy uçak gemisi hizmete girmesi planlanmıştır.
- Rusya: 1 adet aktif hizmette ( Admiral Kuznetsov )
- Tayland: 1 adet aktif hizmette ( HTMS Chakri Naruebet )
- Fransa: 1 adet aktif hizmette ( Charles de Gaulle (R 91) )
- İtalya: 2 adet aktif hizmette( Cavour (550) ve Giuseppe Garibaldi (551) )
- İspanya: 1 adet aktif hizmette( Juan Carlos I (L61) )
- Hindistan: 1 adet aktif hizmette( INS Vikramaditya (R33) ) ve Aralık 2018'te INS Vikrant (R11) hizmete girmesi planlanmıştır.
- Brezilya: 1 adet aktif hizmette( Foch (R99) )
- Çin: 1 adet aktif hizmette( Liaoning (CV-16) ) ve 2019-2020 yılları arasında Type 001A sınıfı 1 adet uçak gemisi hizmete girmesi planlanmıştır.
Gelecek alımlar
- İngiltere: Queen Elizabeth sınıfı 2 adet uçak gemisinin 2020'de hizmete girmesi planlanmıştır.
Eski Kullanıcılar
Günümüz uçak gemileri
- Juan Carlos I (İspanya)
- Giuseppe Garibaldi (İtalya)
- Charles de Gaulle (Fransa)
- Admiral Kuznetsov (Rusya, Montrö Antlaşmasını ihlal etmeden Boğazları geçmek için uçak gemisi yerine "ağır uçak kruvazör" olarak sınıflandırıldı.)
Ayrıca bakınız
- Uçak gemileri listesi
- Ülkelere göre uçak gemileri listesi
Wikimedia Commons'ta Uçak gemisi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
|