Vaftizhane

Aziz Giovanni Baptisteri, Floransa

Vaftizhane, (Yunanca vaptisma, Farsça hane'den[1]) bir kilisenin yakınında ya da yanında yer alan, içinde vaftiz töreninin yapıldığı yapı ya da şapel.

Vaftizhaneler önceleri dinsel amaçlarla yapılmış daire planlı, küçük Eski Roma yapılarıydı. (Baalbek'teki Venüs Tapınağı, Split'teki Diocletianus Anıtmezarı). O zamanlar yalnızca üç bayram sırasında (Paskalya, Pentekostes ve Epifanya) vaftiz yapıldığı için, Hıristiyan dinine katılanların sayısı arttıkça Eski Roma yapılarının büyütülmesi gerekti.

Vaftizhaneler bütün Hıristiyan mimarlığı içinde en simgesel yapı türlerinden biriydi. Plan şemaları zamanla gelişerek 4. yüzyılda son biçimini aldı. Papa III. Sixtus'un (hükümdarlığı 432-440) Roma'da yaptırdığı Laterano Sarayı'nın vaftizhanesinin günümüze ulaşan en eski vaftizhane olduğu sanılır.

Hıristiyanlıkta sekiz sayısının başlangıçları simgelediğine inanıldığı için vaftizhaneler genellikle sekizgen planlı yapılırdı. Sekiz sayısının en "tam" sayı olan yediyi izlemesi gibi, bir Hıristiyanın yaşamının da vaftiz töreninden sonra başladığına inanılırdı. Geleneksel olarak vaftizhaneler kubbeyle örtülü olurdu; bu da her Hıristiyanın vaftiz töreniyle attığı ilk adımdan sonra yöneldiği kutsal dünyayı simgelerdi. Vaftiz kurnası da çoğunlukla sekizgen biçimliydi, kubbeli bir baldakenin altında yer alır, kolonlar ve bir ambülatuarla çevrelenirdi. Bu öğeleri ilk olarak Eski Roma yapılarını vaftizhaneye dönüştüren Bizanslılar kullanmışlardır.[2]

İtalya'da Piza, Floransa, Parma, Nocera, Cezayir'de el-Kantara ve Fransa'da Poitiers'deki ilginç örneklerde görüldüğü gibi, genellikle kiliselerin atriumlarının bitişiğinde inşa edilmiş, çoğu zengin biçimde bezeli büyük yapılar olan vaftizhaneler 6. yüzyıldan sonra gittikçe küçülerek kiliselerin içinde yer alan şapellere dönüştü. 10. yüzyılda ise, vaftizin başın üstüne su serpilerek yapılması genel uygulama haline gelince, birçok kilisede vaftizhane de (ya da vaftiz şapeli) tümüyle ortadan kalktı.

Modern kiliselerin çoğunda vaftizde kullanmak için yalnızca bir kurna bulunur. Bu kurna genellikle, Hıristiyanlığa adım atışın bir simgesi sayılan kilise kapısının yanında yer alır.[3]

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi
  2. ↑ İstanbul Ayasofyasının muhteşim Ambon'u nasıldı? Ne oldu?, Esin Yazgaç.
  3. ↑ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.