Vida
== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q ==
Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q
== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q ==
Vida, esas itibarı ile, silindirik bir mil üzerine vida profili adı verilen diş şeklinin helis eğrisi boyunca sarılması ile meydana gelir. Helis eğrisi, uzun dik kenarı, üzerine sarılacağı silindirin taban çevresine eşit olan bir dik üçgenin hipotenüsünün, silindir üzerine sarılışı sırasında oluşturduğu eğridir. Dik üçgenin kısa kenarı ise vidanın adımını göstermektedir ve helisin silindir yüzeyini bir defa dolanışındaki ilerleme miktarı olarak tanımlanabilir.
Helisin silindir üzerine sarılma yönüne göre, sağ ve sol vidalar oluşur. Silindire sarılan helis birden fazla ise vida, helis sayısına göre iki, üç, vb. ağızlı vida olarak adlandırılır. Çoğunlukta kullanılan vidalar sağ vidalardır; saat ibresi yönünde takılır, saat ibresinin tersi yönünde sökülürler. Daha nadir kullanılan sol vidalar için ise takılma-sökülme yönleri bunun tam tersidir.
Son yıllarda matkapla delik açmayı gerektirmeyen, daha ziyade ahşap ve ince sac metaller için kullanılan matkap uçlu vidalar yapılmıştır.
Vidanın Bulunuşu
Vidanın bulunuşu kesin bir tarihe dayanmamakla birlikte İsa'dan Önce (İ.Ö) 1.yüzyılda şarap yapımında kullanılan ağır tahtalarda vidadan yararlanılmıştı. Ondan öncesinde, çeşitli bulgulara göre Yunanistan'da kullanıldığı gözlemlenmiştir. Arkeoloji çalışmalarına göre ise, ilk metal vidanın Ortaçağ'a ait olduğu ortaya konuldu. Başka kaynaklara baktığımızda erken Pisagorcu geleneğinin son temsilcisi olan Archytas, tahtadan vida yaparak onları zeytinyağı ile perslemiştir. Tüm kaynaklarda ortak olan bilgi ise, vidanın Ortaçağ döneminde Ege'de bulunduğudur.
Vida Profilleri
Vida profilleri kullanım amacına göre tespit edilir:
- Üçgen Vida Profili: Bağlantılarda kullanılan vidalardır. Metrik, Whitworth, vb.
- Trapez ve Testere Profilli Vidalar: Hareket vidası olarak kullanılırlar.
- Yuvarlak Profilli Vidalar: Atmosferik etkilere maruz kalan ve sık sık sökülüp takılması gereken yerlerde kullanılırlar.
Cıvataların üzerinde vida dişleri vardır, ancak küçük boyutlu, daha ziyade ahşap ve sac metal bağlantılarında kullanılan cıvatalara yalnızca "vida" da denilmektedir. Ayrıca kafa yapılarına ve tornavida ağızlarına göre de bu vidaları çeşitlendirmek mümkündür:
(a) tava, (b) düğme, (c) yuvarlak, (d) hilal, (e) konik havşalı, (f) mercimek
(a) Düz, (b) Artı, (c) Yıldız, (d) Torks, (e) Alyan, (f) Robertson, (g) Üç-kanat, (h) Tork-ayarlı, (i) Vida Anahtarlı
Vidanın Gömülme Miktarı
Tornavida veya başka bir kuvvetin, vidayı bir tur döndürmesi ile vidanın içine gömülme miktarına "bir vida adımı" denir ve "a" harfi ile gösterilir.