Yalçuk
Yalçuk – Türk ve Altay mitolojisinde Ay Tanrı. Ay Ata veya Uyah (Ucah) Ata olarak da bilinir. Moğollar Sar (Saran) Ecege derler. Bir mağarada meydana gelmiştir. Bu mağara bir çeşit ana rahmi olarak simgeselleşmiştir. Göğün altıncı katında oturur. Bazı Türk boyları aydan türediklerine inanırlar. Bazı destanlarda Oğuz Han’ın soyunun Ay Ata’ya kadar gittiği anlatılır. Moğolların kutlu Ana’sı Alankova da Ay Işığı’ndan hamile kalmıştır. Oğuz Kağan’ın atalarının soyu Ay Ata’ya kadar uzanır. Sagağansar (Sagansar) veya Sagağalgan (Sagalgan) yani “Ak Ay” dedikleri törenin bu tanrı ile bağlantısı olması muhtemeledir. Masallarda anlatılan Ay Dede motifi de yine bu anlayışın bir uzantısıdır. Bazı Türk boylarında nadiren de olsa dişil bir varlık olarak görülür. Göğün altıncı katında oturur. Parlaklığı, ışığı ve güzelliği sembolize eder. Ay’ın hilal şekli sembolize edilmiş iki boğa boynuzunu andırır ki, Ay ve Boğa unsurlarının birbirleriyle ilişkilendirilmesinin farklı bir yönünü ortaya koyar. Boğa ilk defa Sümerlerde kabul edilmiştir, ayrıca Aya adlı Sümer Tanrıçası güneşin karısı olarak ifade edilir, yani bu Tanrıçanın Türkçedeki Ay olması muhtemeldir. Ural Batır söylencesinde Gök Tanrısı Samrav’ın iki karısı vardır birisinin adı Ay Ana’dır. (Diğeri de Güneş Ana’dır.) Pek çok medeniyette ay dişil olarak tasavvur edilmiş ve güzelliğin simgesi olarak algılanmıştır.
Etimoloji
(Yal) kökünden türemiştir. Ateş anlamı içerir. Yalazlanmak sözcüğü ile aynı köktendir. Türkçede Yal/Cal, Moğolcada Zal kökü ışıldamak, parıldamak, ışık yaymak manalarını içerir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)