Yeşilçam Westernleri

Yeşilçam Westernleri, 1960'ların başından 1970'lerin ortasına kadar Türkiye'de üretilmiş Western filmlerine verilen gayrıresmi addır. "Türk kovboy filmleri" olarak da adlandırılabilirler.

İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı bir zamanlar Türk sineması ile özdeşleşmiş olduğu için bu filmlere kısaca "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bu film alt türü için Yeşilçam'ın Spagetti Western'leri tanımlaması da yapılabilir.

Arka plân

Konusu 19. ve 20. yüzyılda ABD'nin Vahşi Batı'sında geçen Western filmleri, Sessiz film döneminin ilk günlerinden itibaren büyük bir popülerlik kazanmış ve giderek sinemanın çok geniş bir türünü oluşturmuştur. Bu türe olan ilgi sadece bu filmlerin asıl olarak üretildiği ABD ile sınırlı kalmamış, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada bu filmleri ithal eden tüm ülkelerde aynı ilgi ve iştahla kabul görmüştü.

Bu ilginin kaçınılmaz sonucu olarak bir süre sonra başta İtalya olmak üzere Avrupa ülkelerinde de benzer filmler çekilmeye başlamıştır. Bu konuda başı çeken İtalyanların ürettikleri kovboy filmlerine "Spagetti Western" adı verilmiştir. 1960 ve 1975 yılları arasında 600 kadar İtalyan Westerni üretildi. Başka ülkelerde de Westernler çekildi. Uzak Doğu'da çekilen "Oryantal Western"ler, Kanada'da çekilmiş "Northern"ler, SSCB'de çekilen "Ostern"ler bunlara birkaç örnektir.

Türkiye de bu furyada yerini almakta gecikmemiş ve İtalya'dakine benzer bir durum yine aynı yıllarda bu ülkede de yaşanmış, 1960'lı ve 1970'li yıllar boyunca hatırı sayılır miktarda Western filmi çekilmiştir. Türk sinemasının nicelik olarak en verimli olduğu, henüz televizyonun da devreye girmediği bir döneme denk geldiği için yılda yüzlerce filmin çekildiği bu yıllarda yaklaşık 50 kadar da kovboy filmi çekilmişti. Film yapım şirketlerinin ofislerinin orada konuşlanmış olması nedeniyle İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı, o dönemde Türk sineması ile özdeşleşmişti. Bu nedenle bu avantür kovboy filmlerine gayrıresmi olarak "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bazen "Türk kovboy filmleri" veya Yeşilçam'ın "Spagetti Western"leri olarak da adlandırılmışlardır.

Bu yerli 'kovboy' filmlerinin ilki 1962 tarihli Nuri Akıncı filmi Beş Hikaye'dir. Filmde Parla Şenol, Efgan Efekan, Hulusi Kentmen gibi oyuncular rol almışlardı. 1967'de ise bir furyaya dönüşmüş ve 7 yıl boyunca 50 kadar Türk Western filmi çekilmişti. Tamer Yiğit, Cüneyt Arkın, Ayhan Işık, Yılmaz Güney, Kartal Tibet, Sadri Alışık, Öztürk Serengil, Yılmaz Köksal başta olmak üzere Yeşilçam'ın tüm ünlü oyuncuları bu westernlerde gözükmüşlerdi. Antikahramanları canlandıran bu oyuncuların karşısında gişe kaygılarıyla genelde mutlaka bir 'vamp' kadına rol verilmiştir. Çetin İnanç'ın yönettiği ve Yılmaz Köksal'ın başrolünü oynadığı 1970 yapımı Çeko filmi Anadolu'da gişe rekorları kırmıştı. Çoğu düşük bütçeli olan bu filmler genellikle 2 gün ilâ 2 hafta arasında çekiliyordu. Hatta bazen ikisi veya üçü iç içe aynı zamanda çekilip bitiyordu.

1970'li yıllarda İtalyan sinemacılar Türk İtalyan ortak yapımı bazı Westernlere de imza attılar. Bunlardan bir tanesi de Guido Zurli'nin yönettiği, başrollerinde İlker İnanoğlu, Cüneyt Arkın ve Pascale Petit'nin oynadığı 1973 yapımı Küçük Kovboy adlı filmdi. Dönemindeki diğer Türk filmlerinden çok daha fazla bir bütçeyle üretilen bu film Roma’daki Cinecittà stüdyolarında çekilmişti[1].

Türk Westernleri listesi

Yıl Film Yönetmen Oyuncular Notlar
1962 Beş Hikaye Nuri Akıncı Önder Somer, Aysel Gürel, Parla Şenol En eski Yeşilçam kovboy filmi.
1963 İntikam Hırsı Ahmet Sert Orhan Yıldız, Ayla Erman
1966 Kovboy Ali Yılmaz Atadeniz Yılmaz Güney, Yıldırım Gencer Kovboylara özenen bir delikanlının öyküsü. Senaryo: Yılmaz Güney
1967 Ringo Kid-Kanunsuz Kahraman Zafer Davutoğlu Cüneyt Arkın, Sevda Ferdağ, Muzaffer Tema Giovanni Scognamillo’ya göre ilk meşru yerli kovboy filmi
1967 Ringo Gestapo'ya Karşı Cevat Okçugil Hülya Koçyiğit, Yılmaz Gündüz
1967 Devlerin İntikamı Feyzi Tuna Fikret Hakan, Tanju Gürsu, Zeynep Aksu Richard Brooks’un "Profesyoneller" filminden esinlenilmiştir[2]. Aslen bir "köy filmi" olan "Devlerin İntikamı" klasik mert delikanlı-kötü toprak ağası çatışmasını Western kalıplarında perdeye yansımıştı[3]
1967 Kader Bağı Türker İnanoğlu Kartal Tibet, Muzaffer Tema, Semiramis Pekkan Senaryo Bülent Oran
1967 Çifte Tabancalı Damat Nuri Ergün Öztürk Serengil, Münir Özkul, Zeynep Aksu
1967 Cango Ölüm Süvarisi/Korkusuz Adam Remzi Jöntürk Tunç Oral, Yılmaz Köksal, Figen Say
1968 Maskeli 5'ler Yılmaz Atadeniz Tamer Yiğit, Selma Güneri, Yıldırım Gencer, Erol Taş, Yılmaz Köksal, Suzan Avcı, Süleyman Turan, Yusuf Sezgin, Danyal Topatan
1968 Maskeli 5'lerin Dönüşü Yılmaz Atadeniz İlk filmle aynı kadro
1969 Zorro Kamçılı Süvari Yılmaz Atadeniz Tamer Yiğit, Nebahat Çehre
1969 Zorro’nun İntikamı Yılmaz Atadeniz Tamer Yiğit, Nebahat Çehre
1969 Zorro Dişi Fantomaya Karşı Feridun Kete Nebahat Çehre, Turgut Özatay
1969 Zorro’nun Kara Kamçısı Feridun Kete Nebahat Çehre, Hasan Demirtaş
1969 Ringo Vadiler Aslanı Yılmaz Atadeniz Tamer Yiğit, Nebahat Çehre
1969 Maskeli Süvari Tom Miks’e Karşı Kayahan Arıkan Altan Bozkurt, Lami Ateş
1969 Maskeli Süvari’nin Dönüşü Kayahan Arıkan Altan Bozkurt, Lami Ateş
1970 Çeko Çetin İnanç Yılmaz Köksal, Ahmet Mekin, Erol Taş Konusu 1874 yılında Meksika’da geçen film Anadolu sinemalarında gişe rekorları kırdı. 16 mm renkli filme çekildi.
1970 Çeko Sana Allah Acısın Birsen Kaya Yılmaz Köksal, Ülkü Özen
1970 Kralların Öfkesi Yücel Uçanoğlu Cem Karaca, Figen Han, Murat Soydan
1970 Kanun Kaçakları, Zalo Yılmaz Duru Tamer Yiğit, Figen Say
1970 Ret Kid Aram Gülyüz İzzet Günay, Kamuran Akkor, Gülgün Erdem Uyarlandığı çizgi romanın Türkiye'deki adı olan "Red Kit" yerine "Ret Kid" yazılmıştır. Siyah beyaz.
1970 Ölüm Fermanı Kemal Kan Murat Soydan, Cihangir Gaffari, Figen Han
1970 Zagor Mehmet Aslan Cihangir Gaffari, Yılmaz Köksal, Nükhet Egeli
1970 Yedi Belalılar İrfan Atasoy Yılmaz Güney, Atilla Ergün, Bilal İnci Senaryo: Yılmaz Güney
1970 Bir Çuval Para Yücel Uçanoğlu Tamer Yiğit, Cihangir Gaffari, Figen Han
1971 Batıdan Gelen Adam Savaş Eşici Cihangir Gaffari, Gülgün Erdem, Erol Taş
1971 Her Kurşuna Bir Ölü Mehmet Arslan İrfan Atasoy, Feri Cansel, Erol Taş
1971 Kinova Demir Yumruk Çetin İnanç Melek Görgün, Hüseyin Zan
1971 Zagor Kara Korsanın Hazineleri Nişan Hançer Levent Çakır, Kadir Savun, Muzaffer Tema
1971 Sevimli Haydut Mehmet Arslan Aykut Bora, Gülgün Erdem
1971 Şimdi Silahlar Konuşacak/Pekos Bill Kayahan Arıkan Müfit Noyan, Arzu Okay, Yıldırım Önal
1971 Cehenneme Dolmuş Var Yılmaz Atadeniz Tanju Korel, Piraye Uzun, Erol Taş
1971 Cilalı İbo Teksas Fatihi Mehmet Dinler Feridun Karakaya, Gabriella Merlin
1971 İpini Boynunda Bil Ferdi Merter Cihangir Gaffari, Arzu Okay, Danyal Topatan
1971 Kurşun Memed Melih Gülgen Yılmaz Köksal, Feri Cansel
1971 Ölümünü Kendin Seç Yavuz Figenli Tamer Yiğit, Feri Cansel, Behçet Nacar
1971 Ölümsüzler Savaş Eşici Fikret Hakan, Salih Güney, Melek Görgün
1971 Şafakta Silah Sesleri Semih Evin Yıldırım Gencer, Ülkü Özen 1973'te vizyona girdi
1971 Üçünüze 1 Mezar Bilge Olgaç Ahmet Mekin, Sezer Güvenirgil, Erol Taş
1971 Zapata Melih Gülgen Cihangir Gaffari, Arzu Okay, Hayati Hamzaoğlu
1971 Korkusuz Kaptan Swing Tunç Başaran Salih Güney, Süleyman Turan, Gülgün Erdem
1971 Hey Amigo Beş Mezar Nuri Akıncı Bilal İnci, Melek Görgün
1971 Hey Amigo Sartana Nuri Akıncı Bilal İnci, Melek Görgün
1971 Zagor Kara Bela Nişan Hançer Levent Çakır, Ergun Köknar, Yavuz Selekman
1972 Tom Braks Şeytan Tırnağı Taner Oğuz İstemi Betil, Hüseyin Zan, Deniz Erkanat
1972 Kanun Adamı Nazmi Özer Ayhan Işık, Salih Güney, Seyyal Taner
1972 Vur Tunç Başaran Kadir İnanır, Perihan Savaş, Seyyal Taner
1972 Haydut Avcısı Melih Gülgen Aytekin Akkaya, Seyyal Taner, Danyal Topatan
1972 Çapulcular Melih Gülgen Behçet Nacar, Tijen Doray, Danyal Topatan
1972 Delioğlan Tunç Başaran Yılmaz Köksal, Piraye Uzun
1972 Kan ve Kin Natuk Baytan Yılmaz köksal, Aynur Aydan, Kazım Kartal
1972 Vahşetin Esirleri Fikret Uçak Yılmaz Köksal, Seyyal Taner, Kazım Kartal
1972 Belalılar Şehri Ahmet Sert Kaya Volkan, Sema Yaprak
1972 Ölmek Var Dönmek Yok Yılmaz Atadeniz İrfan Atasoy, Feri Cansel
1972 Son Düello Nuri Akıncı Bilal İnci, Perihan Doğal
1972 Kara Bomba Nuri Akıncı Bilal İnci, Sevgi Can
1972 Şehvet Tunç Başaran Tamer Yiğit, Figen Han
1972 Ve Güneşe Kan Sıçradı Ahmet Ündağ Melek Görgün, Samim Meriç
1972 Çılgınlar Ordusu Fikret Uçak Yılmaz Köksal, Arzu Okay, Yavuz Selekman
1973 Küçük Kovboy Guido Zurli İlker İnanoğlu, Cüneyt Arkın Pascale Petit Türk-İtalyan ortak yapımı, Roma’daki Cinecitta platolarında çekildi
1973 Dağ Kurdu Çetin İnanç Yılmaz Köksal, Kudret Karadağ, Nalan Çöl
1974 Atını Seven Kovboy Aram Gülyüz Sadri Alışık, Figen Han, Aydın Babaoğlu Çizgi roman uyarlaması.
1975 Kara Şahin Yavuz Figenli Behçet Nacar, Hülya Şengül, Turgut Özatay

[2][4][5][6][7][8]

Yıl Film Yönetmen Oyuncular Notlar
2009 Yahşi Batı Ömer Faruk Sorak Cem Yılmaz, Ozan Güven, Demet Evgar, Zafer Algöz Kategori dışı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ "Küçük kovboy (1973)" (İngilizce). imdb.com. 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150113073629/http://www.imdb.com/title/tt0269460/. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
  2. 1 2 "Yeşilçam'ın kovboyları" (Türkçe). milliyet.com.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306103656/http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/40327-yasam-yesilcam-in-kovboylari/2. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  3. ↑ "Devlerin İntikamı (1967)" (Türkçe). radikal.com.tr. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151227173652/http://www.radikal.com.tr/radikal.aspx?atype=galerihaberyazdir&mediafileid=322312. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  4. ↑ "Bir zamanlar Yeşilçam'da Türk westernler" (Türkçe). maskeveyumruk. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305083443/http://maskeveyumruk.blogspot.com/2007/05/bir-zamanlar-yeilamda-trk-westernleri.html. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  5. ↑ "Bir Yeşilçam'ın western filmleri" (Türkçe). filmineral.com. http://www.filmineral.com/yesilcamin-western-filmleri.html. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  6. ↑ "Türk Westernleri" (Türkçe). Öteki Sinema. 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151210213308/http://www.otekisinema.com:80/yesilcam-film-afisleri/turk-westernleri/. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  7. ↑ "Türk westernleri sorgulaması" (Türkçe). sinematurk.com. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160807123553/http://www.sinematurk.com/arama/?a=t%C3%BCrk+westernler. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
  8. ↑ "Türk ve Western sorgusu" (İngilizce). IMDb. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160807123559/http://www.imdb.com/search/title?at=0&countries=tr&genres=western&sort=moviemeter,asc&title_type=feature. Erişim tarihi: 25 Haziran 2013.
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/7/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.