Yoldaş Pançuni
| Yazarı | Yervant Odyan |
|---|---|
| Özgün dili | Ermenice |
| Türü | Mizah |
Yoldaş Pançuni, Yervant Odyan'ın 1909-1923 arasında üç bölüm halinde yayınladığı ünlü mizah kitabıdır.
Eser, yirminci yüzyılın başında Osmanlı Devleti topraklarında yaşayan ve Dızalbıvar adlı köye sosyalizm getirme mücadelesi veren Pançuni adlı hayali bir devrimci kahramanın hayatına dair biografik notlardan ve “devrimci merkez”e gönderdiği rapor niteliğindeki mektuplardan oluşur. Sosyalistlerin dünyasına bir eleştiri niteliğindedir. I. bölümün sonunda Pançuni’nin mücadelesi sonucu Dızabılvar yerle bir olmuş, köyde yaşayan tek bir canlı kalmamıştır; Pançuni mücadeleye Van’da devam eder.
Yazar, kitabı Taşnak, Hınçak, Ramgavar partilerinin siyasi söylemlerine, çalışma tarzlarına ve en önemlisi, birlikte hareket etmeyi beceremeyerek Ermeni halkının sorunlarına çözüm bulmayı başaramamalarına tepki olarak kaleme almıştır.[1] Çok sevdiği yazar arkadaşı Arpiar Arpiaryan'ın 1908'de Hınçaklarca düzenlenmiş bir suikaste kurban gitmesinin ardından duyduğu öfkeyle yazıldığı düşünülür.[1]
Odyan, Yoldaş Pançuni’nin Arapgir’in Dzabılvar adındaki köyünde geçen ilk macerasını 1909 yılında İstanbul’da Püzantion (Bizans) adlı dergide tefrika etti. 12 mektuptan oluşan birinci kitap Nişan Babigyan tarafından “Dzabılvar Misyonunda” adıyla 1911’de, 14 mektuptan oluşan ikinci kitap “Pançuni Vasburagan’da” (Van’da) adıyla 1914’te yayımlandı. 1923’te yayımlanan üçüncü kitap “Pançuni Sürgünde” başlığını taşır. Eser, ilk defa 1938’de Aleksandr Saruhan'ın karikatürleri ile birlikte yayımlandı. O tarihten beri kitabın tüm baskılarında Saruhan’ın karikatürleri kullanılır.[2]
Sovyet dönemi Ermenistan’ında yayınlanmasına izin verilmemiştir. Eser, Erivan’da ilk defa 1989’da basılabildi. Yoldaş Pançuni , 2000 yılında Sirvant Malhasyan tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.