Yunancanın romanizasyonu

Yunancanın romanizasyonu, genelde Yunan alfabesi ile yazılan Yunanca metinlerin, Latin alfabesi ile temsili veya bunu yapmayı sağlayan bir sistemdir. Yunanca'nın romanizasyonu için çeşitli yöntemler vardır, kaynak metnin Eski Yunanca mı Modern Yunanca mı olduğuna ve arzu edilenin fonetik transkripsiyon mu veya şekilsel transliterasyon mu olduğuna bağlı olarak.

Bilimsel amaçlarda transkripsiyon değil transliterasyon gereklidir çünkü orijinal sözcüğün yazılışına dair bilginin korunması gerekir. Örneğin Yunancada hem ο hem ω harfleri Türkçe "o" okunur ama ikisini de "o" olarak çevrilirse orijinalinin ne olduğunu anlamak mümkün olamaz. Transliterasyonda harf veya harf gruplarının çevirileri birebirdir, bilgi kaybı olmadan her iki yöne doğru çeviri yapılabilir. Transkripsiyon, telaffuzun aktarılmasının önemli olduğu, genelde edebi metinlerinde yararlı olmaktadır.

Tablo

Bu tablo, Yunan alfabesinden Latin alfabesine geçiş için çeşitli transkripsiyon ve transliterasyon kuralları listelemektedir.

Yunanca	Eski			Modern
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code	ISO	BGN/ PCGN	BM/ ELOT	Türkçe translite- rasyon^[1]	Türkçe transkrip- siyon^[1]
Α, α	a	a	A	a	a	a	a	a
Β, β	b	b	B	v	v	v	b	v
Γ, γ	g	g	G	g	g, y^{[not 1]}	g	g
Δ, δ	d	d	D	d	dh, d^{[not 2]}	d	d	dh^{[not 3]}
Ε, ε	e	e	E	e	e	e	e	e
Ζ, ζ	z	z, (dz)	Z	z	z	z	z	z
Η, η	e	ē	H	ī	i	i	ē	i
Θ, θ	th	th	Q	th	th	th	th	th^{[not 4]}
Ι, ι	i	i	I	i	i	i	i
Κ, κ	c	k	K	k	k	k	k	k
Λ, λ	l	l	L	l	l	l	l	l
Μ, μ	m	m	M	m	m	m	m	m
Ν, ν	n	n	N	n	n	n	n	n
Ξ, ξ	x	x	C	x	x	x	ks	ks
Ο, ο	o	o	O	o	o	o	o	o
Π, π	p	p	P	p	p	p	p	p
Ρ, ρ	r, rh^{[not 5]}	r, (rh^{[not 5]})	R	r	r	r	r	r
Σ, σ/ς	s	s	S	s	s^{[not 6]}	s	s	s, z^{[not 7]}
Τ, τ	t	t	T	t	t	t	t	t
Υ, υ	y	y, (u)	U	y	i	y	y, u^{[not 8]}	i
Φ, φ	ph	ph	F	f	f	f	ph	f
Χ, χ	ch	ch	X	ch	kh	ch	kh	h
Ψ, ψ	ps	ps	Y	ps	ps	ps	ps	ps
Ω, ω	o	ō	W	ō	o	o	ō	o

Sesli harf ikilileri^{[not 9]}
Yunanca	Eski			Modern
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code	ISO	BGN/ PCGN	UN/ ELOT	Türkçe translite- rasyon^[1]	Türkçe transkrip- siyon^[1]
ιa								ya
αι	ae, e	ai	AI	ai	e	ai	ai	e
αυ	au	au	AU	au	av	av^{[not 7]}, af^{[not 10]}	au	av^{[not 7]}, af^{[not 10]}
ει	i	ei	EI	ei	i	ei	ei	i
ευ	eu	eu	EU	eu	ev	ev^{[not 7]}, ef^{[not 10]}	eu	ev^{[not 7]}, ef^{[not 10]}
ηυ	eu	ēu	HU	īy	iv	iv^{[not 7]}, if^{[not 10]}	ēu	iv^{[not 7]}, if^{[not 10]}
οι	oe, e	oi	OI	oi	i	oi	oi	i
ου	u	ou	OU	ou	u	ou	ou	u
υι	ui	ui	UI	yi	i	yi	yi	i

Sessiz harf ikilileri
Yunanca	Eski			Modern
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code	ISO	BGN/ PCGN	UN/ ELOT	Türkçe trans- literasyon^[1]	Türkçe transkrip- siyon^[1]
γγ	ng	ng	GG	gg	ng	ng	gg	ng
γξ	nx	nx	GC	gx	nx	nx	gks	nks
γκ	nc	nk	GK	gk	g^{[not 11]}, ng^{[not 12]}	gk	gk
γχ	nch	nch	GX	gch	nkh	nch	nkh	nh
μπ	mp	mp	MP	mp	b^{[not 11]}, mb^{[not 12]}	b^{[not 11]}, mp^{[not 12]}	mp	b^{[not 13]}, mp^{[not 12]}
ντ	nt	nt	NT	nt	d^{[not 11]}, nd^{[not 12]}	nt	nt	d^{[not 11]}, nd^{[not 12]}

Değiştiriciler (yalnızca klasik Yunanca)
Yunanca	Eski
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code
῾	h^{[not 14]}	h^{[not 14]}	(	(spiritus asper, δασεῖα)
᾿	none	none	)	(spiritus lenis, ψιλή)
ͺ	i?	i?	\|	(iota subscript, ὑπογεγραμμένη)^{[not 15]}

Eskimiş harfler
Yunanca	Eski
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code
ϝ	w		V	(digamma)
ϛ	st		#2	(stigma)
ͱ	h^{[not 14]}		h^{[not 14]}	(heta)
ϻ	s, ś		#711	(san)
ϸ	sh			(sho)
ϟ	q		#3	(qoppa)
ϡ	ss		#5	(sampi)

Özel harf
Yunanca	Eski
Yunanca	Kla- sik	Bilim- sel	Beta code
ȷ	j			(yot)

Türkçe transliterasyonla ilgili ek kurallar:

Yunanca'da "κσ" harf çifti Türkçeye "k.s" olarak ("ks" olarak değil) çevrilecektir. "ξ" harfi ise "ks" olarak yazılacaktır. Her ikisinin de okunuşu (transkripsiyonu) "ks" şeklinde olsa da, eğer Yunanca orijinaline geri gidişi mümkün kılmak amaçlanıyorsa bu farklılık gözetilimelidir.
Eski metinlerde kullanılan (῾) işareti (spiritus asper) yerine 'h' harfi gelir. Bu işaret çağdaş yazımdan kalkmıştır.^[1]

Türkçe transkripsiyonla ilgili ek kurallar:

kelime sonundaki ν harfi, sonraki kelime π, τ, χ ile başlıyorsa, (ikisi bir arada) /mb/, /nd/, /ng/ okunur.
kelime sonundaki ν harfi, sonraki kelime ξ, ψ ile başlıyorsa, (ikisi bir arada) /ngz/, /nbz/ okunur.
γ harfi, χ önünde /n/ okunur.
çift sessizler (σσ, χχ, v.b) tek sesli gibi okunur ve yazılırlar.

Diakritikler

Yunanca'nın geleneksel çok perdeli (politonik) yazımında Eski Yunancanın ses vurgulamasını temsil etmek için çeşitli farklı diaktirik işaretler ve kelime başında h 'nin varlığı veya yokluğu kullanılır. 1982'de modern Yunancada resmen tek perdeli (monotonik) yazıma geçildi. Geriye sadece iki diakritik kalmıştır, bunlar vurgu belirtmeye yarayan tiz aksan ve, ardışık iki sesli harfin birleştirilmemesini belirtmeye yarayan dieresistir. Tiz aksan ve dieresis hem BGN/PCGN hem de the UN/ELOT romanizasyon sistemlerinde korunmuştur. Bir istisna vardır: αυ, ευ ve ηυ sesli harf kombinasyonlarında aksan, ( v veya f'ye dönüşen) υ'dan bir evvelki sesliye kayar.

Ayrıca bakınız

Beta code
Klasik bileşik sözcükler
Yunanca kökenli Türkçe sözcükler
Canlıların Yunanca kaynaklı adları için sistematik adlarda yaygın kullanılan Latince ve Yunanca sözcükler listesi for help with Greek-derived scientific names of organisms
Türkçe türevleri olan Yunanca sözcükler listesi
Bilimsel transliterasyon

Notlar

↑ αι, ε, ει, η, ι, οι, υ, υι'den önce
↑ ν ve ρ arasında.
↑ İngilizce (th)e gibi
↑ İngilizce (th)eater gibi
1 2 spiritus asper ile.
↑ Sesli harfler arasında bazen ikilenir (ör. Larissa).
1 2 3 4 5 6 7 β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ ve sesliler önünde.
↑ υ'nun karşılığı y'dir ama αυ, ευ, ου durumlarında au, eu, ou kullanılır.
↑ ikinci seslide diaeresis ( ¨ ) olması haricinde
1 2 3 4 5 6 θ, κ, ξ, π, σ, τ, φ, χ, ψ' önünde ve sözcük sonunda.
1 2 3 4 5 sözcük başında.
1 2 3 4 5 6 sözcük ortasında.
↑ sözcük başında, sessizden sonra, hece tekrarlandığında ve kimi yabancı sözcüklerde
1 2 3 4 sesli üzerinde: sesliden önceki h; ρ üstünde: rh.
↑ uzun seslilerin altında.

Kaynakça

1 2 3 4 5 6 7
Herkül Millas (1992). "Yunanca’nın Türkçe Harflerle Yazılışı". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 16: 27. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/22/95.pdf. Erişim tarihi: 2010-08-16. Örnekler:
- Θέλω → Thelo
- Ξανά → Ksana
- Ψυχή → Psyhi

Latin-dışı harflerin transliterasyonu, Thomas T. Pedersen tarafından hazırlanmış yazı sistemleri ve transliterasyon tabloları koleksiyonu. Çoğu dilin transliterasyon sistemleri için referans tabloları da içermektedir.
Birleşmiş Milletler'in Romanizasyon Sistemleri için Çalışma Grubu.
Kongre Kütüphanesi'nin Transliterasyon tablosu.
Kongre Kütüphanesi Eski ve Orta Çağ Yunanca transliterasyon tablosu'unda bilimsel transliterasyon tarif edilmiştir. (İngilizce)

Romanizasyon

Yayıncılara göre	ALA–LC BGN/PCGN ICAO GOST ISO Yale

Dile ya da yazı sistemine göre	Arapça Bengalce Burmaca Çince Tayvan Singapur Doğu Kanada İnuitçesi Ermenice Farsça Gürcüce İbranice Japonca Khmerce Kiril Beyaz Rusça Bulgarca Kırgızca Makedonca Rusça Sırpça Ukraynaca Korece Laoca Malayalamca Maldivce Tayca Teluguca Urduca Uygurca Vietnamca Yunanca

This article is issued from Vikipedi - version of the 4/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.