Zaho

Koordinatlar: 37°09′42″K 42°41′00″D / 37.16167°K 42.6833333°D

Zaho Zaxo زاخۆ
Delal Köprüsü
Zaho Zaho'nun Irak'daki konumu
Koordinatlar: 37°09′42″K 42°41′00″D / 37.16167°K 42.6833333°D
Ülke	Irak
Özerk bölge	Kürdistan Bölgesel Yönetimi
İl	Duhok ili
Nüfus
- Toplam	350.000

Zaho (Asurca: ܙܵܟܼܘ Zağo, Arapça: زاخو Zakhu, Kürtçe: Zaxo; زاخۆ), Irak'ın kuzey bölgesinde yer alan Kürt Bölgesel Yönetimi'ne bağlı bir şehirdir.

Zaho şehrin nüfusu yaklaşık 350,000'dir. Nüfusun çoğunluğunu Kürtler oluşturmaktadır. Zaho, Türkiye sınırına en yakın Irak şehiri'dir. Habur Sınır Kapısı ve Musul yolunun üstünde ve bütün ticaret trafiği Zaho'dan geçmektedir. Habur Çayı şehri ikiye ayırır. Zaho bölgesi Sindi aşiretinin kontrolündedir. Bu aşiretin reisi Abdi Ağa'nın oğlu Süleyman Ağa'dır (Dr. Süleyman). Bölgenin konumu çok stratejik olup bir tarafı Suriye bir tarafı Türkiye ile çevrilidir. Zaho ticaret ve ekonomi şehri olmasına karşın gelişememiştir.

2010 Temmuz ayında Zaho Üniversitesi açıldı. Üniversite, Kürt Bölgesinin sahip olduğu 11 kamu üniversitelerinden biridir.

2007 yılında, Irak savaşının bir sonucu olarak Zaho bölgesinde 10.000 kişinin yerinden olmuş olduğunu bildirildi.^[1]

1991 yılında Zaho, Saddam Hüseyin tarafından katledilen Iraklı Kürtleri korumak için yapılan Huzur Harekatı'nda, İngiliz ve Amerikalılar tarafından kurulan güvenli bölge merkezi oldu. Şehrin sakinlerinin çoğu dağlara kaçmış, Amerikan kuvvetleri bölgeye geldiğinde Zaho'yu bir hayalet şehir olarak nitelendirdiler.^[2] Amerikan ordusu, 1996 yılında Zaho askeri üssünü kapattı. 2008 yılında Türk ordusunun 1990'lı yıllarda Irak hükümeti ile yapılan bir anlaşma çerçevesinde, Zaho ilçesinde ki dört üssü koruduğu bildirildi.^[3]

Etimoloji

Asurca'da (Neo-Aramice) zafer anlamına gelen "ܙܵܟܼܘܼܬܼܵܐ " (Zağuta) sözcüğünden türemiştir.

İklim

Zaho'un kuzey bölümlerinde karasal iklimin soğuk ve kar yağışlı kışları, güneyinde ise sıcak ve kurak yazları görülebilir. Zaho'un kuzeyi dağlık olduğu için Karasal iklim hakimdir, güneyi ise genellikle düzlüklerden oluştuğu için sıcak iklim hakimdir.

Bitki örtüsü

Zaho'nun iklim şartları, topografik ve dağlık yapısı nedeniyle, ilde bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Şehrin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, Söğüt ve Meşe ağaçları bulunur.

Ekonomi

Zaho'nun ekonomisini tarım, turizm, alışveriş ve petrol ihracatı oluşturmaktadır.

Kültür

Zaho, Kürtve Mezopotamya kültürü İslam dini ve geleneksel Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın, Zaho şehri çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Kürt ve Arap kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.

Zaho mutfağı

Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup kentin her yerinde döner lokantalarından Zaho otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Kürt mutfağı Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlar, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle Kürt mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast-Food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

Giyim ve kurallar

Zaho'da insanların birçoğu yöresel Kürt kıyafeti ve Batı tarzı kıyafet giyer. Bu giyim biçimleri, Zaho'nun çok sıcak ve nemli veya çok soğuk olan iklimine göre değişmektedir, Geleneksel günlerde yöresel kıyafetin giyinişi gözle görülür bir biçimde artış gösterir.

Spor

Zakho Football Club (Zaho FC) 1987 yılında kurulan, Kürt Bölgesel Yönetimi'nde bir spor kulübüdür. Spor kulübü, sadece en iyi 16 Irak futbol kulübünün oynadığı Irak Premier Lig'te oynamaktadır. Zakho FC'nin 6000 koltuk kapasitesi olan kendi stadyumu bulunmaktadır.

Zakho Basketbol Kulübü (Zaho SC), Kürt Bölgesel Yönetimi'nin Zaho merkezli bir takımıdır. 2011 yılında Zaho SC, Erbil'de Duhok SC takımını yenerek Kürdistan Basketbol Süper Kupasını kazandı.^[4]

Kültür

Delal Köprüsü

Delal Köprüsü, Zaho'nun en ünlü yerlerinden biri ve aynı zamanda şehrin simgelerinden biridir.

Eğitim

Üniversiteler

Zaho Üniversitesi, Zaho şehrinde bulunan Kürt Bölgesel Yönetimi'nin üniversitelerinden biridir

Görüntüler

• 
  Delal Köprüsü
• 
  Saransh şelalesi
• 
  Kentin girişinde Zaho kapısı
• 
  Delal Köprüsü'nden Zaho kentinin Görünümü ve Habur Nehri.
• 
  Delal Köprüsü
• 
  Zaho

Kaynakça

1. "GOVERNORATE ASSESSMENT REPORT: DAHUK GOVERNORATE". UNHCR. September 2007. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121009024359/http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/471f4c9ba.pdf. Erişim tarihi: 2009-09-06. 
2. Cavanaugh, John P. (1992). "Operation Provide Comfort: a model for future operations". School of advanced military studies, Fort Leavenworth, Kansas. 28 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120928205116/http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA254123&Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf. Erişim tarihi: 2009-09-06. 
3. "Iraqi Kurdish Paper Says Turkish Military Bases Inside Kurdistan Region". iStockAnalyst. 2008-08-01. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120307231917/http://www.istockanalyst.com/article/viewiStockNews/articleid/2462785. Erişim tarihi: 2009-09-06. 
4. "Zakho wins Kurdistan basketball Super Cup," Kurdish Globe, retrieved 2014-01-30