Çıngıraklı Tatar

Çıngıraklı Tatar
Derginin logosu
Kategori	Dergi, süreli yayın
Editör	Teodor Kasap
Tür	Mizah, taşlama, karikatür
İlk sayı	5 Nisan 1873
Son sayı	18 Temmuz 1873
Yayım sıklığı	Haftada iki kez
Ülke	Osmanlı İmparatorluğu
Dil	Osmanlıca, Rumca

Derginin 26. sayısından bir karikatür.

Çımacı:
-Baba yorulma al ipi bağla.
Kayıkçı:
-Eyvallah evlâdım başka vakit, bugün işim aceledir.
— ^[1]

Alt yazısı:
- Olmaz binmeli.
- Hayır inmeli. Anlamıyor musunuz?
- Canım anladım hem ineceğim, hem bineceğim hani ileri gitmeyecek miyiz ya!
— ^[2]

]

Çıngıraklı Tatar,^{[* 1]} İlk mizah dergisi olan Diyojen'in kapatılmasından sonra Teodor Kasap'ın yayımladığı ikinci mizah dergisi. 5 Nisan 1873-18 Temmuz 1873 arasında 29 sayı olarak yayımlanan derginin Rumca nüshası O Kudunatos ise 5 Haziran 1873-19 Temmuz 1873 tarihleri arasında türkçe nüshası gibi 29 sayı olarak çıktı. ^[3]

Dergi, cumartesi ve perşembeleri olmak üzere haftada iki gün çıkıyordu.^[4] Yönetim merkezi Galata'daki Zincirli Han'daydı.^[3] Ebüzziyậ Mehmet Tevfik^[5] başta olmak üzere Tanzimatın birçok önemli yazarı dergide isimsiz olarak ya da takma isimlerle yazıyordu. Belediye sorunlarından politik olaylara kadar uzanan karikatürleri K. Opçanadassis çiziyordu.^[2]

Yayın politikası

Çıngıraklı Tatar, içeriğiyle takipçisi olduğu Diyojen gibi sisteme ilişkin kapsamlı eleştirilerde bulunuyordu. Siyasal ve toplumsal yergiye önemli yer vererek yayın politikasını "muhalif olma" üzerine oturtan derginin ilk sayısında bu politika şöyle açıklanıyordu:

"Başlangıç istersiniz öyle mi? Başlangıcı ne yapacaksınız? Haydi farzediniz ki buracıkta size pek çok sözü kapsayan bir de başlangıç yayımlayayım. Sözlerimi tutmak zorunda mıyım? (…) benim başlangıcım gülmek ve güldürmektir. İşte bu kadar. Çıngırak takınma düşüncesini nereden aldığımı bilmek istersiniz. Haydi bari onu söyleyeyim.

İşittim ki bazı devletler, bazı gazetelere, örneğin Rusya Bizantis gazetesi imtiyaz sahibi Akseni Efendi’ye; Yunanistan Negolos gazetesi yazarıyla Anadolu gazetesi yazarı Sinyor Misailidis’e; İran şahı hazretleri Basiret gazetesi başyazarı Ali Efendi’ye nişan göndermişler veya göndereceklermiş.

İşte ben de bu haberi duydum. Öyle cici şeyleri pek severim. Ancak herkesin kişiliğine göre iş yapıp nişan alabilmek gücünde de olmadığını bilirim. Yarı nişana bedel çıngırak takmak yetkisini olsun kazanmak üzere bir imtiyaz alıp, çıngırak takındım." ^[6]

İzlediği yayın politikası ve içeriği nedeniyle derginin yayın hayatı Diyojen'den daha kısa sürdü. Takip ve baskılar karşısında dergi 18 Temmuz 1873 tarihinde kapandı. Teodor Kasap bir süre sonra Hayâl'i ardından Karagöz'ü ve Kahkaha'yı çıkardı.

Kaynakça

Notlar

↑ Tatar, postacılara verilen isimdir.

Dipnotlar

1 2 "Çıngıraklı Tatar 1.Cilt". boks.google.com.tr.
1 2 K. Opçanadassis'in Çıngıraklı Tatar'da yayınlanan karikatürünün padişah Abdülaziz'e ait olduğuna ilişkin inceleme bkz. Saydut, Akdağ. "Karikatürü Çizilen İlk Osmanlı Padişahı Kimdi?". www.akdagsaydut.com. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160820125319/http://www.akdagsaydut.com.tr/as_yazilar_orta.php?subaction=showfull&id=1236297478&archive=&start_from=&ucat=10&. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014.
1 2 Kut, Turgut, "Teodor Kasap", İslam Ansiklopedisi, 40, Türkiye Diyanet Vakfı, ss. 475, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=400475
↑ "Çıngıraklı Tatar Güldürü Dergisi". Geçmişten Günümüze Mizah Dergileri. www.gnoxis.com. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150316024816/http://www.gnoxis.com/ge%C3%A7mi%C5%9Ften-g%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCze-mizah-dergileri-43626-2.html. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014.
↑ Ebüzziya, Ziyad, "Ebüzziyậ Mehmet Tevfik", İslam Ansiklopedisi, 10, Türkiye Diyanet Vakfı, ss. 375, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=100374&idno2=c100358#1
↑ Çeviker, Turgut (1986). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü 1. Adam Yayınları. s. 125.

Türk mizah dergileri ve gazeteleri

Osmanlı İmparatorluğu devri

Tanzimat dönemi	Diyojen (1870) Çıngıraklı Tatar (1873) Hayâl (1873) Letaif-i Asar (1874) Kahkaha (1875)

Meşrutiyet dönemleri ve ara dönem	Çaylak (1876) Beberuhi (1898) Lak Lak (1907) Boşboğaz ile Güllâbi (1908) Cingöz (1908) Dalkavuk (1908) Davul (1908) Edep Yahu (1908) El Üfürük (1908) Ezop ile Karakuş (1908) Gagaburun İle İbiş (1908) Geveze (1908) Hacivat (1908) İncili Çavuş (1908) Kalem (1908) Karagöz (1908) Mirat-ı Alem (1908) Musavver Cellad (1908) Musavver Karnaval (1908) Negregu/Nekregu ile Pişekâr (1908) Püsküllü Belâ (1908) Şakacı (1908) Yuha (1908) Zevzek (1908) Zuhurat (1908) Eşref/Musavver Eşref (1909) Alafranga (1910) Cem/Djem (1910) Çimdik (1910) Dertli İle Garip (1910) Eşşek (1910) Gecekuşu (1910) Gıdık (1910) Hayal-i Cedid (1910) Malum (1910) Yeni Geveze (1910) Adl ü İhsan (1911) Cici (1911) Curcuna (1911) Çekirge (1911) Kâhya Kadın (1911) Kara Sinan (1911) Köylü (1911) Perde (1911) Züğürt (1911) Baba Himmet (1912) Leylak (1914) Diken (1918)

Kurtuluş Savaşı devri

Âyine (1921)
Güleryüz (1921)
Akbaba (1922)
Aydede (1922)

Türkiye devri

İlk yıllar	Nefir (1923) Kelebek (1923) Zümrüd-ü Anka (1923) Guguk (1924) Papağan (1924) Yeni İbiş (1924) Biber (1925) Cem (1927) Yeni Kalem (1927) Babacan (1928) Kahkaha (1928) Gel Keyfim Gel (1928) Kartal (1929) Kalem (1930) Bıldırcın (1931) Çapkın Kız (1931) Haciyvat (1931) Piliç (1931) Afacan (1932) Şeytan (1932) Festival (1935) Efe (1936) Hemşeri (1936) Karikatür (1936) Yeni Köroğlu (1936) Ulus Çocukları (1937) Ayrılış (1940) Şaka (1940) Amcabey (1942) Keloğlan (1944) Mizah (1946) Markopaşa (1946) Merhumpaşa (1947) Alibaba (1947) Anka (1947) Bekri Mustafa (1947) Çapkın (1947) Diken (1947) Eşref (1947) Geveze (1947) Guguk (1947) Lalapaşa (1947) Modern Dalkavuk (1947) Türkoğlu (1947) Vur Abalıya (1947) Yeşil Gece (1947) Aydede (1948) Ali Dayı (1948) Balo (1948) Başdan (1948) Ceride-i Kantar (1948) Dede (1948) Eroğlu (1948) Kahkaha (1947) İğneli Karınca (1948) Gıcık (1948) Kelleden İnme Muşta (1948) Keravnos (1948) Lalapaşa Karaoğlan (1948) Aşı Mişmiş (1949) Atlıkarınca (1949) Bizim Paşa (1949) Fettan (1949) Hür Markopaşa (1949) Hüroğlu (1949) Kuşkonmaz (1949) Nuhun Gemisi (1949) Öküz Mehmet Paşa (1949) Paşa Marko (1949) Pişmaniye (1949)

1950'ler	Amber (1950) Bizim Köroğlu (1950) Gavroş (1950) Hayret (1950) Medet (1950) Meydan (1950) Pazar Şakaları (1950) Yeni Baştan (1950) Yeni Yıl (1950) Zülfüyar (1950) Foya (1951) Gıdı Gıdı Balo (1951) Karakedi (1951) Kör Şeytan (1951) Vur Abasıza (1951) Yuf Borusu (1951) Zakkum (1951) 41 Buçuk (1952) Adembaba (1952) Bizim Deve (1952) Bizim Karakedi (1952) Feryat (1952) Gecekondu (1952) Horoz (1952) Deve (1952) Köylü (1952) Sizin Karakedi (1952) Scherzo (1952) Kepenek (1952) Tilki (1952) Vah Karakedi (1952) Yeni Deve (1952) Yeni Karakedi (1952) Alay (1953) Devran (1953) Şakacı (1953) Ah Karakedi (1954) Dünya Pazar (1954) Sağdıç (1954) Tef (1954) Balkabağı (1955) Kap Karakedi (1955) Tel (1955) Zılgıt (1955) Dolmuş (1956) Hür Kara Karga (1956) Sürsülük (1956) Yeni Babahindi (1956) Yeni Nasrettin Hoca (1956) Gölge (1957) Kolej (1957) Laf (1957) Curcuna (1958) Dolmuş-Karikatür (1958) Merhaba (1958) Taş (1958) Taş-Karikatür (1958) Yeni Köylü (1958) İğne (1959)

1960'lar ve 1970'ler	Bizim Şaka (1960) Bizim Şaka (1960) Çuval (1960) Davul (1960) Deccal (1960) Diktatörler Karikatür Albümü (1960) Diktatörler Karikatür (1960) Güleryüz (1960) Kaç Karakedi (1960) Külah (1960) Palavra (1960) Tef (1960) Karikatür (1961) 9 Kuyruklu Kedi (1962) Karikatür Mizah (1962) Zübük (1962) Pardon (1964) Pamukova (1964) Geçmiş Zaman İçinde (1964) Balo (1964) Gıcık (1965) Höt (1965) Kadı Emmi (1965) Kirpi (1965) Mantar (1965) Yergi Dergi (1965) Karakedi (1967) Kap Karakedi (1969) Sümsük (1967) Papağan (1967) Kazgan (1967) Sivrisinek Saz (1969) Ustura (1969) Flan Filan (1970) Gırgır (1972) Salata (1972) Şamata (1972) Çaylak (1976) Ustura (1969) Hovarda (1973) Laklakiyat (1973) Köroğlu (1974) Şamar (1974) Yumurta (1974) Çarşef (1974) Çağdaş Mizah (1975) AP 76 (1976) Fırt (1976) Mırnav (1976) Yeni Çuval (1976) Canım Karaoğlan (1977) İğne (1978) Kahkaha (1978) Mikrop (1978) Çuval (1978) Balyoz (1979) Fırça (1979) Hopdedik (1979) Karakedi (1979) Karikatürk (1979)

1980'ler ve 1990'lar	Curcuna (1980) Gıcık (1980) Lak Lak (1980) Türk Mizahının Öncüleri (1981) Ses Atmaca (1981) Güm Güm (1982) Sıfır (1982) Mülayim (1983) Cins (1984) Dalga (1984) Dem (1984) Gümgüm (1985) Gümgüm (1985) Günlük Dalga (1985) Tebessüm (1985) Yeni Çuval (1985) Dolmuş (1985) Dolmuş (1986) Karakare (1986) Limon (1986) Salata (1986) Horoz (1987) Ponpon (1987) Mazete (1988) Avni (1989) Balyoz (1989) Bayram Neşesi (1989) Dıgıl (1989) Dinazor (1990) Eksik (1990) Fırfır (1989) Cıngar (1990) Fit (1990) Hamsi (1990) Hıbır (1989) Hıbır Hayal Mahsulleri Ofisi (1990) Pişmişkelle (1990) Çaylak (1991) Deep Deli (1991) Filit (1991) Karadeniz Hamsi (1991) Leman (1991) Mustafa (1991) Nankör (1991) Son Kelaynak (1991) Deli (1992) Galaksi (1992) Hürriyet Çarşaf (1992) Spagetti (1992) Tantana (1992) Tewlo (1992) Tırpan (1992) Baba (1993) Gaddar Davut (1993) Gırgır Spor (1993) Gül Diken (1993) Gülügülü (1993) Karikatür (dergi, 1993 (1993) Biber (1994) Caricaturist (1994) Cartoon (1994) Çafçaf (1994) Gümbür (1994) Fos (1994) Gool Show (1994) Hbr Maymun (1994) Keskin Ustura (1994) Parazit (1995) Gırfırt (1996) L-Manyak (1996) Mavikuş (1996) Öküz (1996) Panik (1996) Zıpır (1996) Aksak Kurbağa (1997) Çete (1997) Dinozor (1997) Fesat (1997) Kafa (1997) Süzgeç (1997) Tablet (1997) Sinek (1997) Şebek (1997) Diyojen (1998) Moral Mizah (1998) Makara (1998) Baba (1999) Ballı Hoşaf (1999) Bizim Delikanlı (1999) Çizgili Pijama (1999) Deve Dikeni (1999) Komik solak (1999) Pine (1999) Sanal Ördek (1999) Sıcak Yorgan (1999) Soytarı (1999) Taktak (1999)

2000'ler ve 2010'lar	Amele (2000) Atom (2000) Evrensel Homur (2000) Fırlama (2000) Gag (2000) Kadayıf (2000) Kuş (2000) Mad Türkiye (2000) Musibet (2000) Şakşak (2000) Abow (2001) Arıza (2001) Gülen Karabağlar (2001) İhtiyaç Molası (2001) Lağım (2001) Limonlu Salata (2001) Lombak (2001) Timsah (2001) Yırtık Krampon (2001) Zır Pine (2001) Penguen (2002) Yeni Harman (2002) Tebeşir (2002) Alarm (2003) Hayvan (2003) Hürriyet Yeni Yıl (2003) Kırmızı Alarm (2003) Kirpi (2003) Penguen 2. Yaş (2003) Tren (2003) Don Quichotte (2004) Kakalak (2004) Küstah (2004) Mavi Boncuk (2004) Mizah Üretenler ve Sevenler Derneği Bülteni (2004) Patatez (2004) Zehir (2004) Cillop (2005) Ekşi (2005) Anti Maço (2006) Leman Üniversite Özel (2006) Tatak (2006) Fermuar (2006) Dındik (2006) O-Haa (2007) Sivilce (2007) Şiveliek (2007) Tam Macera (2007) Taş (2007) Uykusuz (2007) Cafcaf (2008) Deli Defteri (2008) El Üfürük (2008) Koala (2008) L-Manyak Bayram Şekeri (2008) Şizofren (2008) Cici (2009) Delidolu (2009) Ekmek (2009) Müebbet Muhabbet (2009) Şarlo (2009) By Ramlık (2010) Bayan Yanı (2011) Harakiri (2011) Kambüs (2011) Kaçık (2011) Met Üst (2011) Fire (2012) Golik (2012) Maydanoz (2012) Homurcuk (2013) Cam Kenarı (2013) Deve (2013) Homurga (2013) Hür Bayram (2013) Kafa (2013) Lama (2013) Neşeli (2013) Ot (2013) Kikirdek (2014) Naber (2015)

Türk edebiyatında mizah • Mizah yazarları • Mizah dergileri

This article is issued from Vikipedi - version of the 8/20/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.