Çanakkale Savaşı kronolojisi

Savaş öncesi

1914

Haziran

• 28 Haziran - Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliatı Ferdinand, bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürüldü. I. Dünya Savaşı'nın başlaması.^[1]

Temmuz

• 28 Temmuz Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan'a savaş ilan etti.^[1]

Ağustos

• 2 Ağustos - Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya Çarlık Rusyası'na karşı antlaşma imzaladı.
• 3 Ağustos
  - Bahriye Birinci Lordu, Winston Churchill, Birleşik Krallık tarafından üretilen iki Türk gemisine el koydu.
  - Almanya Fransa'ya savaş ilan etti.^[1]
• 4 Ağustos
  - Osmanlı İmparatorluğu, Boğazlar Antlaşması gereği tüm savaş gemilerine kapalı tutacağını ilan etti.
  - Almanya Belçika'ya saldırdı.^[1]
  - İngiltere Almanya'ya savaş ilan etti.^[1]
• 6 Ağustos - Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Çarlık Rusyası'na savaş ilan etti.^[1]
• 10 Ağustos – Alman savaş gemileri SMS Goeben ve SMS Breslau, Akdeniz de İngiliz donanmasından kaçarak Çanakkale Boğazını geçtiler
  Ayrıca bakınız: Yavuz ve Midilli Olayı
• 16 Ağustos - Goeben ve Breslau mürettebatı Alman kalarak Osmanlı Donanması saflarına katıldı.
• 30 Ağustos - Alman sahil topçu müfrezesi, Çanakkale Boğazı’nın her iki yakasındaki istihkamlarda göreve başladı. Bu istihkamlarını komutasına Alman Amiral Von Usedom atandı.

Eylül

• 20 Eylül - İngiliz Amiral Sackville Carden, Malta Üs Komutanlığı'ndan yeni teşkil edilen Abluka Filosu Komutanlığı'na atandı. Filo, Çanakkale Boğazı girişini ablukaya almakla görevlidir.^[2]
• 27 Eylül – Boğazlar, tüm deniz ulaşımına (ticari gemiler dahil olmak üzere) kapatıldı.

Ekim

• Ekim 28 - SMS Goeben ve SMS Breslau, gemileri Ukrayna da bulunan Odessa ve Sivastopol Limalarını bombaladı.

Kasım

• 2 Kasım - Çarlık Rusyası'nın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi.
• 3 Kasım - İngiliz abluka filosunun boğazın dış istihkamlarını topa tutması.
• 6 Kasım - İngiltere'nin Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi.

Aralık

• 13 Aralık – Mesudiye Zırhlısı’nın Sarısığlar Koyu’nda demir üzerindeyken İngiliz B 11 denizaltısı tarafından torpillenerek batırılması.
• 14 Aralık – Mareşal Liman Von Sanders başkanlığındaki 42 kişilik bir Alman subay grubunun Alman Danışma Kurulu olarak İstanbul’a gelişi.

1915

• 11 Ocak – Amiral Carden tarafından hazırlanan deniz harekatı planının İngiliz Donanma Bakanlığı’na sunulması.
• 15 Ocak – Fransız denizaltısı Saphir’in Köseburnu açıklarında batırılması.
• 28 Ocak – Deniz harekatıyla Çanakkale Boğazı’nın geçilerek İstanbul’un işgaline karar verildi. Harekat tarihi 19 Şubat 1915 olarak belirlendi.

Deniz Harekatı - 1915

• 19 Şubat – İngiliz gemilerinin, Çanakkale Boğazı’nın dış tabyaları olan Seddülbahir ve Kumkale topçu bataryalarını -19 top- bombalayarak susturulması.
• 25 Şubat

– Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığı’na atanması. Komutanın, karargahın ve 57. Alay’ın Tekirdağ’dan Eceabat’a intikali.

- Birleşik Donanma’nın Çanakkale Boğazı’na ilerlemesi.

• 26 Şubat – Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribi için yapılan çıkarma.
• 1 Mart - Yunanistan Başbakanı Venizelos’un Gelibolu Yarımadasına yapılacak anfibi harekata üç tümenlik bir kuvvetle destek vereceğini açıklaması.
• 2 Mart - Mareşal Liman von Sanders'in Çanakkale'deki Osmanlı Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atanması.
• 4 Mart

– İngiliz çıkarma birliklerince Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribinin tamamlanması ve Türk karşı taarruzu nedeniyle karadan çekilmeleri.

- İngiltere, Fransa ve Çarlık Rusyası arasında Boğazların taksimini öngören İstanbul Antlaşması'nın imzalanması.

• 7 Mart

– Birleşik Donanma’nın sahil bataryalarını iki gün süreyle yeniden bombalaması.

- Nusrat Mayın Gemisi'nin gecenin karanlığından yararlanarak Çanakkale Boğazı girişindeki Karanlık Koy'a 26 mayın atması.

• 11 Mart - General Sir Ian Hamilton'un, Akdeniz İtilaf Kuvvetleri Komutanlığı'na atanması.
• 17 Mart - Amiral Robeck'in Birleşik Donanma Komutanlığı'na atanması.
• 18 Mart – Birleşik donanmanın yoğun bombardımanı. (saat 14:00 dolayları). Fransız Bouvvet Zırhlısı’nın mayına çarparak batması. (saat 17:45). Bouvvet Zırhlısı’nın batmasıyla oluşan açığı kapatmak için pozisyon alan İngiliz İrressitible Zırhlısı’nın mayına çarparak batması. İngiliz İnflexible Zırhlısı’nın mayına çarpmasıyla ağır hasar görmesi. Fransız Suffren ve Gaulois Zırhlı’larının sahil topçusunun ateşini yemesi sonucu ağır hasara uğraması. Deniz Harekatı’nın iptali ve birleşik donanmanın çekilmesi.

Ara dönem - 1915

• 24 Mart – Boğazların güvenliği için 5. Ordu, Alman Mareşal Liman von Sanders komutasında tertiplendi. Ordu, 80 bin mevcutludur.
• 26 Mart - Mareşal Liman von Sanders'in Çanakkale'de görevlendirilmek üzere yeni tertiplenen 5. Ordu Komutanlığı'na atanması.

Kara Harekatı

Nisan - 1915

• 25 Nisan – Kara Harekatı’nın başlaması. Seddülbahir Cephesi’nde ve Arıburnu Cephesi’nde altı kumsalda çıkarma harekâtının başlaması.
• 28 Nisan - Birinci Kirte Muharebesi.

Mayıs - 1915

• 1 Mayıs - Arıburnu Cephesi'nde Türk taarruzu
• 6 Mayıs - İkinci Kirte Muharebesi'nin başlaması.
• 8 Mayıs - İkinci Kirte Muharebesi'nin sonu.
• 12 Mayıs - Türk Muavenet torpidobotunun İngiliz Goliath zırhlısını torpilleyerek batırması.
• 13 Mayıs - Churchill ve Amiral Fisher'in istifası.
• 19 Mayıs – Türk kuvvetlerinin Arıburnu Cephesi’nde, başarısız genel taarruzu.
• 20 Mayıs
  - Arıburnu Cephesi'nde Anzak karşı taarruzu
  - İtalya'nın, İtilaf Devletleri safında savaşa girdiğini ilan etmesi.
• 25 Mayıs – Alman denizaltısı U-21’in İngiliz zırhlısı Trumph'u torpilleyerek batırması.
• 26 Mayıs - Alman denizaltısı U-21’in İngiliz zırhlısı Majestic’i torpilleyerek batırması.

Haziran - 1915

• 1 Haziran – Mustafa Kemal’in albaylığa terfisi.
• 4 Haziran - Üçüncü Kirte Muharebesi’nin başlaması.
• 21 Haziran - Birinci Kerevizdere Muharebesi
• 28 Haziran - Zığındere Muharebesi'nin başlaması.

Temmuz - 1915

• 5 Temmuz - Zığındere Muharebesi'nin sonu.
• 12 Temmuz - İkinci Kerevizdere Muharebesi'nin başlaması.
• 13 Temmuz - İkinci Kerevizdere Muharebesi'nin sonu.

Ağustos - 1915

• 6 Ağustos
  - Kirte Bağları Muharebesi'nin başlaması
  - Suvla Çıkarması
  - Anzak Kolordusu 2. Tümen'inin Kocaçimen Tepesi - Conk Bayırı hattına yönelik taarruzu. (Sarı Bayır Harekatı)
  - Kanlısırt Muharebesi
• 7 Ağustos
  - Conk Bayırı Muharebesi'nin başlaması
  - Kılıçbayır Muharebesi
• 9 Ağustos - I. Anafartalar Savaşı
• 10 Ağustos - Conk Bayırı Muharebesi'nin sonu.
• 12 Ağustos
  - Kirte Bağları Muharebesi'nin sonu
  - Tekketepe Muharebesi
• 15 Ağustos - İngiliz 9. Kolordu komutanı General F. Stopford'un görevden alınması
• 21 Ağustos - İkinci Anafartalar Savaşı

Ekim 1915

• 14 Ekim - Bulgaristan'ın İttifak Devletleri safında yer alması.
• 29 Ekim - Almanya ile Osmanlı Devleti arasında Balkanlar üzerinden demiryolu hattıyla bir kara ulaşım hattının işlemeye başlaması.

Kasım 1915

• 3 Kasım - İngiliz Yüksek Savunma Konseyi, "Gelibolu tahliye edilmelidir" yönündeki görüşünü İngiliz Hükümeti'n bildirmiştir.
• 6 Kasım - İngiliz Savaş Bakanı Kitchener, yerinde incelemek için Gelibolu'ya geldi.
• 15 Kasım - Kitchener, Seddülbahir Cephesi dışında iki cephedeki kuvvetlerin tahliye edilmesi kararı verdi.

Aralık 1915

• 7 Aralık - Müttefikler, Arıburnu ve Anafartalar cephelerindeki kuvvetlerin tahliyesine karar verdiler.
• 10 Aralık - Arıburnu ve Anafartalar Cephelerindeki muttefik kuvvetlerin tahliyesine başlandı.
• 19 Aralık - Her iki cephedeki tahliye işlemi tamamlandı.
• 27 Aralık - Seddülbahir Cephesi kuvvetlerinin tahliyesine karar verildi.

Ocak 1916

• 9 Ocak - Seddülbahir Cephesi'ndeki müttefik kuvvetlerin tahliyesi tamamlandı. Gelibolu'da müttefik askeri kalmadı. Çanakkale Savaşları'nın sonu.

Kaynakça

1. Çanakkale Savaşları Öncesinde Avrupa'nın Genel Durumu Açasam
2. Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 52