Çoğulculuk Okulu
Çoğulculuk Okulu, Empedokles gibi doğa filozoflarının öncülerinden olan ve diğer doğa filozoflarından ya da birci görüşlerden arkhe'nin birden fazla olduğunu söylemesiyle ayrılan filozoflardan meydana gelir. Diğer bir temsilcisi de Anaxagoras'tır.
Empedokles hem ana ilkenin birden fazla olduğunu ileri sürmüş, hem de etkin neden diye bir düşünce geliştirmiştir. Elea Okulu'nun düşüncelerinden oluşu reddetme yaklaşımını almıştır, öte yandan İyonya felsefecilerinden hareket düşüncesini almıştır. Ona göre değişmeyen öncesiz ve sonrasız bir madde evrenin temelidir. Bu maddenin ayrışma ve birleşimlerinden geri kalan varlıklar meydana gelmektedir. Anaxsagoras kimi farklılıklarla birlikte, Empedokles'in çoğulcu yaklaşımını tutarlı bir şekilde sürdürmüştür. Her şey bireşimlerden ve ayrışmalardan meydana gelir; hiçbir şey ne sonradan meydana gelir ne de yok olur. Anaxagoras ayrıca Empedokles'in sevgi-nefret ikilemini tek bir ilkeye indirger, yani nous'a ve çoğulcu yapıyı buna bağlar. Ona göre etkin neden nous'tur. Bu akıl nesnelerle karışmaz; aksine onları düzenleyen, bireşme ve ayrışmalarını sağlayan bir güç olarak vardır. Nesneleri harekete geçiren güçtür nous.
Çoğulculuk okulu böylece hem oluşu bir süreklilik eksenine oturturlar hem de etkin neden düşüncesiyle birlikte çoğul bir yapıyı savunurlar. Heraklitos'un oluş düşüncesiyle Parmanides'in süreklilik düşüncesini birleştirmeye yönelik bir felsefe geliştirmeye çalıştıkları görülür. Onlarda daha sonra atomculuğu etkileyecek olan düşünceler belirginleşir. Doğa felsefesinin ve ilk materyalist düşüncelerin şekillenmesinde önemli bir rol oynamışlardır.
Kaynak
- Felsefe Tarihi, Macit Gökberk, Remzi Kitabevi.
| ||||||