İliştirilmiş gazetecilik

Bu madde güvenilebilir bir yayında çıkmış alıntı/referanslar içermiyor.
Burada belirtilen kaynakların, konuyla ilgili güvenilir internet siteleri ve basılı yayınlar gibi birincil kaynaklar olması gerekmektedir. Uygun alıntıları ekleyerek Vikipedi'ye yardımcı olabilirsiniz.
Bu maddenin veya sayfanın tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır.
Ayrıntılar için lütfen ilgili tartışma sayfasına bakınız.
Şablonu çıkarmadan önce lütfen şablonun yardım sayfasını inceleyiniz. (Mayıs 2016)
Sadece Amerika Birleşik Devletleri askerlerinin fotoğraflarını çekmeye odaklı bir iliştirilmiş gazeteci (sağda)

İliştirilmiş gazetecilik ya da embedded gazetecilik[1][2], savaş ve sıcak çatışma alanlarında, çatışmanın bir tarafındaki askerlerle beraber hareket eden ve savaşı onların açısından görüp yansıtan muhabirler için kullanılan terim.[3]

Kimi yazarlara göre iliştirilmiş gazetecilik; siviller ve ordu arasındaki bağları düzenleyen ilerici bir yoldur. Buna göre, bu gazetecilik yönteminin en genişçe kullanıldığı zaman aralığı II. Dünya Savaşı'dır ve savaş sırasında Sovyetler Birliği bu yöntemi kullanarak döneme ait 280 film çekilmiş ve bu görüntüler günümüze kadar ulaşmıştır. Bu yazarlara göre bu durum, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında silahlı kuvvetler ve gazeteciler arasındaki ilişkinin olumlu olduğunun bir göstergesidir.[4]

2001 yılındaki Afganistan İşgali'nde kısıtlı olarak denenmiş, asıl uygulama ise 2003 yılında başlayan Irak Savaşı’nda yapılmaya başlanmıştır.[5] Bu yöntem II. Felluce Muharebesi'nde ve Bağdat'ın işgalinde Amerika Birleşik Devletleri yönetimince sıkça başvurulmuştur.

Colombia Üniversitesi desteğiyle yapılan bir araştırmada embedded gazetecilerin yaptığı haberlerin derinlikten yoksun olduğu, açılan ateşle vurulan insanların gösterilmediği belirtilmiştir.[6]

Ülkelere göre uygulama

Amerika Birleşik Devletleri

Değişik zamanlarda toplam 775 gazeteci ve fotoğrafçı, bulundukları birliğin yerini, silahların konumunu ifşa etmeyeceklerine dair bir sözleşme imzalayarak ve kısa bir eğitim alarak, ABD ordusuna ‘iliştirilmiş’ olarak savaş bölgesine götürülmüş, sadece zırhlı araçlar içinden gördükleri savaşı Amerika Birleşik Devletleri kamuoyuna yansıtmışlardır.[7] Neden böyle bir uygulamaya gittikleri sorulan Deniz piyade yarbayı Rick Long, "Açık söyleyeyim, savaşı kazanmak istiyoruz. Ve enformasyon da bu savaşın önemli bir parçası. Biz de enformasyon alanını domine etmek istiyoruz" yanıtını vermiştir.[8]

İngiliz yayın kuruluşu BBC tarafından hazırlanan raporda, iliştirilmiş gazetecilerin haberlerini otosansürden geçirerek sundukları belirtildi. Raporda ayrıca, Irak halkının tepkilerinin çarpıtıldığı, ağırlıklı olarak koalisyon güçlerini sıcak karşılayan Iraklıların görüntülerini sundukları vurgulandı. BBC'nin üst düzey yöneticileri, embedded gazetecilerin bu tavrının demokrasiye yapılmış bir haksızlık olduğunu belirttiler.[9]

Şubat 2016'da, Amerika Birleşik Devletleri gazetesi The Boston Globe'da çıkan bir makalede, ülkede basının Suriye İç Savaşı yaklaşımı konusunda basınının savaştaki gerçekleri tamamen çarpıttığı bildirilmiş ve ülke basınında yer alan gelişmelerin birçoğunun gerçek ile ilgisi olmadığından bahsedilmiştir.[10]

Ukrayna

2014 yılında Ukrayna'da başlayan Donbass Savaşı sırasında Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafında yer alan iliştirilmiş gazeteciler olduğu bildirilmiş ve bu gazetecilerin topladığı görüntülerle çeşitli filmlerin yapıldığı ifade edilmiştir. Bu filmler daha sonra Ukrayna Savunma Bakanlığı tarafından dağıtılmıştır.[11]

Türkiye

İliştirilmiş gazeteciliğin yaygın olarak ilk kez kullanıldığı Irak Savaşı'nda Türkiye'den gazeteciler de yer almıştır. Savaşı Türkiye'den "iliştirilmiş" olarak izleyen isimler arasında Cüneyt Özdemir, Mithat Bereket ve Ümit Bektaş gibi isimler yer almıştır.[6]

Türkiye'de de zaman zaman bu yöntemin, taraflı medya ile paralel olarak kullanıldığı belirtilmiş[12], örnek olarak Uludere olayı gösterilmiştir. Olayın ardından iktidar yanlısı haber kanalları saatlerce hiçbir haber yapılmamış, hiçbir altyazı geçmemiş saatler sonra yaptığı haberlerde ise PKK mensubu bir grubun savaş uçakları ile vurulduğu bildirilmiştir. Ardından haber yönünü değiştiren ana akım medya üzerilerine bomba düşen bir grup köylünün öldüğü haberlerini servis etmiştir.[13] Türkiye'deki iliştirilmiş gazetecilik ve taraflı medya kapsamında söz konusu medya-ordu ilişkilerine dair başka bir örneğin, Fatih Çekirge'nin Aralık 2016'daki bir televizyon programında “MİT TIR’ları haberine atlamazdım ... Biz sonuçta devlet düşmanı değiliz” şeklinde söylemi olduğu belirtilmiştir.[7]

Bazı kaynaklarda da Anadolu Ajansı'nın bu gazetecilik türüne göre yayın yaptığı, TRT ve Show TV'nin de bu haberleri yayımladığı belirtilmiştir.[14] TRT programcısı Adem Özköse'nin, El Kaide'ye iliştirilmiş gazetecilik yaptığı basına yansımıştır.[15]

Bununla birlikte 2015-16 Şırnak çatışmalarında, 2016 Hakkari çatışmaları'nda ve hendek operasyonları sırasında gerçekleşen sivil ölümlerin gizlenmesi amacıyla iliştirilmiş gazetecilik yöntemleri kullanıldığı iddia edilmiştir.[16][17][kim?]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ "Embedded: İliştirilmiş Değil Askeri Yatılı". Bianet. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305073159/http://bianet.org/bianet/medya/18038-embedded-ilistirilmis-degil-askeri-yatili. Erişim tarihi: 27.12.2015.
  2. ↑ Can Dündar, İliştirilmiş gazeteci aranıyor, Milliyet, 15 Kasım 2008, Erişim tarihi: 5 Nisan 2016.
  3. ↑ Zarakolu, R, İliştirilmiş gazetecilik bitsin artık, 10 Mart 2011, Erişim Tarihi: 26 Aralık 2015.
  4. ↑ Françoise Daucé. Military Journalists and War Correspondents From The USSR To Russia: Subjectivity Under Fire, The Journal of Power Institutions in Post-Soviet Societies, 2014, sayı 16, Erişim tarihi: 17 Nisan 2016.
  5. ↑ Yıldız, G. "Dünyada ve Türkiye'de Barış Gazeteciliği: Olanaklar ve Eleştiriler". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160126045931/https://books.google.com.tr/books?id=n0fvBQAAQBAJ&pg=PA237&lpg=PA237&dq=embedded+gazetecilik&source=bl&ots=msI4bcCxvV&sig=D2sf1Gvtkkqf5KXueR4KRId8-Q0&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiW_8-H8PvJAhVL1ywKHeyCC9g4ChDoAQg-MAY. Erişim tarihi: 27.12.2015.
  6. 1 2 "Türk embedded'leri Irak cephesinde". Hürriyet gazetesi. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160105130629/http://www.hurriyet.com.tr/turk-embeddedleri-irak-cephesinde-139281. Erişim tarihi: 27.12.2015.
  7. 1 2 Sözeri, C. İliştirilmiş gazetecilik, Evrensel gazetesi, 3 Ocak 2014, Erişim tarihi: 3 Aralık 2015.
  8. ↑ Tunçdemir, C. İliştirilmiş gazetecilik (embedded journalism) nedir?, 6 Ocak 2014, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  9. ↑ "‘Embedded gazeteciler savaşı doğru yansıtmadı’". NTV. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304193530/http://arsiv.ntv.com.tr/news/242657.asp. Erişim tarihi: 27.12.2015.
  10. ↑ 'Suriye savaşı, Amerika Birleşik Devletleri basın tarihinin utancı’, Sputniknews, 23 Şubat 2016, Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
  11. ↑ “Embedded journalism” program in Ukraine released 2 films, 11 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 17 Nisan 2016.
  12. ↑ Çağdaş Gazeteciler Derneği, Basın Kartı sansür ve basına saldırının dayanağıdır, kaldırılsın, 26 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  13. ↑ Çizmecioğlu, A. İliştirilmiş Gazetecilik ve Uludere, Bianet, 30 Aralık 2011, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  14. ↑ Bunlar da zırhlı araç gazetecileri, DİHA, 9 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  15. ↑ "El Kaide'ye iliştirilmiş gazetecilik yapan TRT programcısının rehberini keskin nişancılar vurdu". BirGün. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305010232/http://www.birgun.net/haber-detay/el-kaide-ye-ilistirilmis-gazetecilik-yapan-trt-programcisinin-rehberini-keskin-nisancilar-vurdu-84242.html. Erişim tarihi: 27.12.2015.
  16. ↑ Işık, F. İliştirilmişi de var, bedelini ödeyeni de..., 11 Nisan 2016, Erişim tarihi: 14 Nisan 2016.
  17. ↑ "İliştirilmiş ünlülük-Bir Gülben Ergen tartışması". Evrensel. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160529042059/http://www.evrensel.net/haber/280706/ilistirilmis-unluluk-bir-gulben-ergen-tartismasi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.