İntihar
| İntihar | |
|---|---|
|
İntihar, Édouard Manet'in tablosu. 1877–1881 | |
| Sınıflandırma ve dış kaynaklar | |
| Uzmanlık | psikiyatri |
| ICD-10 | X–X |
| ICD-9 | E950 |
| MedlinePlus | 001554 |
| eMedicine | makale/288598 |
İntihar (Arapça: انتحار, intiḥār), sonucunun ölüm olduğunu bilerek, canlının kendisine yaptığı eylem. Bireyin kendisine yönelik bir saldırganlık hali olan intihar davranışı, birçok şiddet davranışının aksine her yaştan kişiyi etkilemekte olup, bireyin bilerek ve isteyerek hayatına son vermesi olarak da tanımlanabilir.[1]
Terminoloji ve anlamı
Görünüşteki sebebe ve kültürel yapıya bağlı olarak intihar aşağılanabilir ya da yüceltilebilir. İntihar hayali kuran veya kendini ölümcül derecede yaralamayı düşünen kişi, duyulmak ve anlaşılmak istiyor olabileceği gibi gerçekten diğerlerini önemsemiyor da olabilir. İntihar etmeyi düşünen kişi intihar tehditleriyle diğer insanları manipüle etmemek için bu düşüncesini kimseye açmayabilir. Nasıl hissettiğini ya da planladığı eylemi kimseye söylemeden intihar eden kişilerin bu düşünceye sahip oldukları sanılmaktadır.
İntihar düşüncesi genellikle insanın başa çıkamayacağından daha ağır bir duygusal acıdan kaynaklanır. Bazılarına göre bu acı bireyin kendi kendini disipline etmesindeki isteksizliğe ve kendini diğerlerinden daha çok önemsemesine bağlı olarak artmaktadır, fakat bu düşünce acı çeken ve yoğun umutsuzluğa sürüklenmiş bir kişiye karşı intihara suç veya utanç yüklenerek aile veya etrafındaki bireyler tarafından intihardan kaçması için dile getirildiğinde intihar düşüncesine sahip kişi diğerlerini düşünerek acı çekerek de olsa yaşamaya karar verebilir, fakat bu da gerçek bir çözüm değildir.
İntihar algılaması kültüre, dine, sosyal sistemlere bağlı olarak değişkendir. Birçok dinde günah veya etik dışı olarak kabul edilir. Öte yandan bazı kültürlerde utanç verici ve umutsuz bir durumdan çıkışın tek onurlu yoludur (örnek: Seppuku). Genellikle intihar etme girişiminde bulunan kişi arkasında bir not bırakır.
İntihar tam manasıyla şöyle tanımlanır, intihar eden kişi politika veya dinin etkilediği ikincil sonuçlardan çok eylemin ana bileşeni ve tek amacı olmalıdır. Buna göre intihar saldırısında bulunan kişi intihar bilincine kavuşmuş hatta intihar etmiş sayılmaz. Fakat bazıları da intihar saldırısında bulunan kişinin de sonunda öleceğini bildiğinden bu tanıma karşı çıkar.
İnsanların dışında, tutsak balinaların kafalarını duvara vurarak kendilerini öldürmeye çalıştığı gözlenmiştir. Bunun dışında hasta olan ve acısını dindirmek için kendini öldüren organizmaların varlığı bilinmektedir.
İntihar sebepleri
Çeşitli intihar yöntemleriyle gerçekleştirilen intiharın evrensel tek bir sebebi yoktur. Yapılan çalışmalar sonucunda, intiharın oldukça karmaşık bir davranış olduğu ve tek bir risk faktörü ile açıklanamayacağı anlaşılmıştır. Çalışmaların ortaya koyduğu risk faktörleri arasında yaş, medeni durum, travma ya da taciz yaşantısı, daha önce intihar girişiminde bulunulması, kişilik bozuklukları, umutsuzluk ve depresyon gösterilmektedir.[2][3] Diğer faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Acı (düzelemeyecek fiziksel bir acı)
- Ruhsal gerilim (bir ölünün ardından yaşanan acı)
- Suç (vicdan azabı ya da yargısal cezadan kaçmak)
- Ruh hastalığı (depresyon, şizofreni, travma)
- Madde kullanımı
- Finansal kayıplar (kumar bağımlılığı, işten kovulmak, batmak)
- Çözülemeyen seksüel konular (karşılıksız aşk, aşk acısı, cinsel sorunlar)
İntiharın katı tanımına uymayan diğer sebeplerde şunlardır:
- Din (intihar saldırısı, Heaven`s Gate)
- Politika (Politik intiharlar)
- Savaş (Kamikaze ve savaş esnasında askerlerin psikolojisinin bozulması)
- Yaşama bağlayan bir neden olmaması veya yaşamı anlamsız bulmak.
İntihara tıbbi bakış
Modern tıp, intiharı ruh sağlığıyla ilgili bir konu olarak görür. Sürekli intihar etmeyi düşünen ve hatta bunun planını da detaylı olarak yapan kişinin tıbbi yardıma ihtiyacı olduğu uzmanlar tarafından dile getirilir. Eğer hasta intihar planında kullanacağı, çekici gelebilecek çeşitli aletlere (tüfek, uyuşturucu) kolayca ulaşabiliyorsa bu durum daha da ciddiyet kazanır. Depresyonda olan insanların intihara daha yatkın olduğu düşünülmektedir.
Felsefi olarak intihar
İntihar konusu felsefe tarihi boyunca düşünürlerin ilgisini çekmiş, katı bir şekilde intihara karşı olan ve lanetlenmesini isteyen düşünürlerin yanı sıra, onu savunan ve olumlayan düşünürler de olmuştur. Platon, Aristoteles, Epikür, Kant intihara karşıdır, buna karşılık Zenon, Stoacılar, Seneka, Montaigne, Hume, intiharı savunur.Yaşamın değeri, kişinin kendi yaşamı hakkında söz sahibi olup olmadığı ve bu girişimin erdemli bir tutum olup olmadığı gibi konu başlıkları altında intiharı değerlendirmişlerdir. Bunlarla birlikte, intihar sorununu felsefenin merkezi bir konusu olarak ele alan düşünür varoluşçu Albert Camus olmuştur. Ona göre "tek felsefi sorun intihardır". Camus'nün sorunu, yaşamın yaşamaya değip değmediği sorunsalı üzerine kuruludur. Ancak Camus bir intihar savunusu yapmaz, bunu felsefi bir sorun olarak irdeler; onun görüşü, insanın kendini öldürmesi mümkün olmasına rağmen yaşamak durumunda oluşuyla ilintilidir. Sisypos Söylencesi adlı kitabında Camus, intihar ve saçma kavramları bağlamında yaşamı değerlendirir. Hayat aslında yaşamaya değmeyecek kadar saçmadır, ancak bununla birlikte yaşamak gerekir, der Albert Camus.
Kaynakça
- ↑ Bertolote JM, Fleischmann A, De Leo D, Wasserman D. Suicide and mental disorders: Do we know enough? Br J Psychiatry 2003; 183:382-383.
- ↑ Beck AT, Steer RA, Beck JS, Newman CF. Hopelessness, depression, suicidal ideation and clinical diagnosis of depression. Suicide Life Threat Behav 1993; 23:139-145.
- ↑ Garlow SJ, Rosenberg J, Moore JD, Haas AP, Koestner B, Hendin H, Nemeroff CB. Depression, desperation, and suicidal ideation in college students: result from the american foundation for suicide prevention college screening project at emory university. Depress Anxiety 2008; 25:482-488.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Sisifos Söylencesi, Albert Camus, çeviren;Tahsin Yücel, Can Yayınları.
- Felsefi açıdan intihar konusu için bkz.
- İntiharlar Sözlüğü, Eric Volant, çeviri;Turhan Ilgaz, Sel Yayıncılık.
| |||||||||||||||||||||||