İskit dilleri

İskitçe
Ana dili olanlar İskit İmparatorluğu, Sarmat İmparatorluğu
Konuşan sayısı (bilinmiyor)
Dil aileleri
  • İskitçe
Dil kodları
ISO 639-3 xhc

İskitçe, doğuda Saka, batıda İskit adlarıyla evrimlenen, kimi dilbilimcilerce Eski Türkçe'nin[1] eski bir formu olarak da kabul edilen İran dili.[2]

İskitçe'den günümüze kalan (elimizdeki) söz dağarcığı antik kaynaklarda belirtilenler olup, İskitler, Yunan, İran ve Çin kaynaklarından günümüze taşınmıştır.

Sözcük İskitçe Sözcüğü Ana Kaynak Tercüme Dil Kaynağı İkincil Kaynak/Yorum
anira anira Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) tamir/onarım/onarmak Türkçe tamir/onarmak A. Chay 2002, 155[3]
Api Api Herodot, Hist. 4.59 Toprak Tanrıçası Türkçe Yer-Sub, Toprak Tanrıçası Ocak 2002[4]; Haussig 1999, 213[5]
Api Api Herodot, Hist. 4.59 Öz Ana Türkçe Api/Apai, Anne G.Dremin, 2006[6]
Api Api Herodot, Hist. 4.59 Toprak Tanrıçası Türkçe Ebi, canlı doğuran ana (bereket) Zakiev, 1986, 27[7]
Api Api Herodot, Hist. 4.59 Toprak Tanrıçası Türkçe Abiaş, yağmur ruhu (manevi karakteri) Ármin Vámbéry 1885, 119[8]
Api Api Herodot, Hist. 4.59 Toprak Tanrıçası Türkçe Abis, yağmuru çağıran şaman Ármin Vámbéry 1885, 119[8]
Arar Arar Herodot, Hist. 4.48 ırmak Türkçe aryk, akan sular (akım) G.Dremin, 2006[6]
Arimaspoi arima Herodot, Hist. 4.27 bir Türkçe
Arimaspoi spu Herodot, Hist. 4.27 göz Türkçe
Arimaspoi arima Herodot, Hist. 4.27 – Türkçe yarım Latyshev 1947, 307[9]
Arimaspoi aspoi? Herodot, Hist. 4.27 – Türkçe sepi, göz Latyshev 1947, 307[9]
Arimaspoi spu Herodot, Hist. 4.27 – Türkçe spu, göz G.Dremin, 2006[6]
Arimaspoi – Herodot, Hist. 4.27 tek gözlü Türkçe äräm däk, tek gözlü
Arimaspoi Arimaspoi Herodot, Hist. 4.27 dağcı Türkçe dağcı
Arpoxai, Kolaxai, Lipoxai – – – Farsça xšāy, hüküm etmek ?
Arpoksai, Kolaksai, Lipoksai – – – Türkçe soy Gasanov 2002, 210[10]
Arpoksai Arpok – – Türkçe Arpağ, rahip; veya Arpalyk, toprak sahibi Gasanov 2002, 210[10]
arta arta Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) otur Türkçe otur A. Chay 2002, 155[3]
Aschy Aschy Herodot, Hist. 4.23 meyve suyu Türkçe akşa/aşi, meyve suyu Karl Friedrich Merleker 1841, 14 (-> Meyve işleme tarzı aynıdır)[11]
daldu daldu Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) doldurmak Türkçe doldur A. Chay 2002, 155[3]
enarei enarei Ibis, 4, 67 kadınsı erkek Türkçe nar ve -a, erkek/-siz
enarei enarei Ibis, 4, 67 kadınsı erkek Türkçe anair, kadınsı erkek Latyshev 1893, 63[12]
enarei enarei Ibis, 4, 67 kısırlaştırılmış Türkçe enar, kısırlaştırmak/erkekliğini kaybetmek G.Dremin, 2006[6]
gik gik Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) gök Türkçe gök A. Chay 2002, 155[3]
irchigi irchigi Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) çoğalmak Türkçe çoğal A. Chay 2002, 155[3]
Kolaksai Kolak – – Türkçe Kola, bronz; veya kylych, kılıç Gasanov 2002, 216[13]
kutta kutta Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) katmak Türkçe kat A. Chay 2002, 155[3]
kyrbasia kyrbasia Herodot, Hist. 7.64 sivri şapka Türkçe kur/koy; ve baş/başa (yani kur başa) Mlasowsky 2006, 33[14]
Lipoksai Lipok – – Türkçe Alp, mucizevi koruyucu/yiğit Gasanov 2002, 204[15]
Oiorpata oior Herodot, Hist. 4.110 er Türkçe er G.Dremin, 2006[6]
Oiorpata pata Herodot, Hist. 4.110 dövmek/öldürmek Türkçe patak, pataklamak/dövmek Karl Steuerwald 1974, 268[16]
Oiorpata pata Herodot, Hist. 4.110 dövmek/öldürmek Türkçe bat, dövmek/öldürmek G.Dremin, 2006[6]
Oiorpata oior Herodot, Hist. 4.110 adam Türkçe vira, adam
sagaris sagar Herodot, Hist. 7.64 balta Türkçe sügä, balta Albrecht Wirth 1905, 184[17]
Targitai – Herodot, Hist. 4.5 – Targit, Türk ismi Karatay 2003, 161[18]
Targitai – Herodot, Hist. 4.5 – Tarkutay, Türk başbuğu Karatay 2003, 161[18]
Targitai – Herodot, Hist. 4.5 – Türkçe tava , güç
Traspier – Herodot, Hist. 4.6 – Türkçe aspa , at
val val Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) yol Türkçe yol A. Chay 2002, 155[3]
vurun vurun Susa Çivi yazıtları, Iran (A.D. Mordtmann, 1870, 50) vuruş Türkçe vuruş A. Chay 2002, 155[3]

Kaynakça

  1. ↑ Peter B. Golden, Edited by Lars Johanson, Christiane Bulut Turkic-Iranian contact areas: historical and linguistic aspects, Otto Harrassowitz Verlag, 2006, ISBN 3-447-05276-7 after 1.1.2007: 978-3-447-05276-4, p.18
  2. ↑ Lubotsky 2002, s. 190.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 A. Chay, Assyrian Cuneiform Documents: Scythians/The Turks, Ankara, 2002, p. 155, ISBN 975-6782-55-2, 975-6782-56-0
  4. ↑ Murat Ocak, The Turks: Early ages, Yeni Türkiye, 2002
  5. ↑ Katalin U. Kő̈halmi, Hans Wilhelm Haussig, Gods and Myths of Central Asia and northern Eurasia, Vol.1, Klett-Cotta, 1999, p.213
  6. 1 2 3 4 5 6 Dremin George Ivanovitch, Scythian Vocabulary, 2006
  7. ↑ M.J. Zhăkiev, Tatars: the problems of history and language, 1995, p.24 [Zakiev MZ, 1986, 27]
  8. 1 2 Ármin Vámbéry, The Turkish people in it's ethnological and ethnographic relationships, F. A. Brockhaus, 1885, p.119
  9. 1 2 Latyshev, “Proceedings of ...“, VDI, 1947, No. 1, p. 307
  10. 1 2 Zaur Gasanov, Royal Scythians, p. 210
  11. ↑ Karl Friedrich Merleker, textbook of historical-comparative geography, Vol. 3, Leske, 1841, p. 14
  12. ↑ Latyshev V.V., 1893, p.63
  13. ↑ Zaur Gasanov, Royal Scythians, p. 216
  14. ↑ Alexander Mlasowsky, Imagines imperii: Greek and Roman portraits of a North German collection, Philipp von Zabern Publishing, 2006, p.33
  15. ↑ Zaur Gasanov, Royal Scythians, p. 204
  16. ↑ Karl Steuerwald, German-Turkish Dictionary, Otto Harrassowitz Publishing, 1974, p.268
  17. ↑ Albrecht Wirth, Asian and Eastern European History, Volumes 1-2, Gebauer-Schwetschke office and print publishers, 1905, p.184
  18. 1 2 Osman Karatay, Iran and Turan: Eurasia and Middle East at the time of imaginary nations, Ayse Demiral, 2003, p.161
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.