Dil aileleri

* Hami-Sami dilleri
  Berberi dilleri (Zenet, Kabiliya, Şloh, Şavya, Tuareg)
  Çad dili (Hausa)
  Kuşi dilleri (Somalice, Afarca, Bece, Odoma, Sidamo)
  Sami dilleri (Arapça, İbranice, Aramice, Habeşçe, Tigrece, Tigrina, Süryanice)
* Altay dilleri
  Korece
  Tunguz dilleri (Even, Evenki, Golde, Oroç, Lamut)
  Amerika yerli dilleri
  Avustralya yerli dilleri
* Hint–Avrupa Dil Ailesi
  Hint-İran dilleri (Sanskritçe, Bengalce, Paştu, Çingenece, Hintçe, Urduca, Nepali, Gucaratça, Racastanca, Biharca, Paharca, Konkanca, Oriya, Sinhala, Assamca, Keşmirce, Sindce, Pencapça
  İran Grubu (Farsça, Kürtçe, Osetçe, Zazaca, Beluci, Mazanderani, Gilaki
* Çin-Tibet dilleri
  Çin dilleri (Mandarin, Wu lehçesi, Fucien (Min) lehçesi, Amoy lehçesi, Kantonca, Hakka lehçesi)
  Tibet-Birman dilleri (Tibetçe, Dzongka, Burmaca, Lolo, Moso, Şan, Karence)
  Tay-Kaday dilleri (Tayca, Karatay, Laoca, Çuang, Çam)
  Ural dilleri (Fince, Laponca, Estonca, Mari dili, Çeremişçe, Komice, Karelce, Macarca, Khansi dili, Mansice, Samoyet, Nenetçe)

Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen akraba dil topluluğuna verilen ad. Yani aynı dil ailesine mensup dillerin, aynı kökenden, belki de aynı ilkel dilden türediği kabul edilir. Çoğu dilin yazılı tarihi çok kısa olduğu için, çok az dilin kesin kökeni bilinmektedir. Dil ailelerinin belirlenmesi, uzun bilimsel çalışmalar sonucunda mümkün olmuştur.

Dil aileleri ağaç şeması olarak gösterildikleri için kendilerine dil ağacı da denir. Bu sebeple alt bölümlerinde de dil kolları denir. Bazı diller bulundukları aile içindeki bir alt grubun tek temsilcisi olarak soyutlanmış olabilirler. Örneğin Yunanca, Hint-Avrupa Dil Ailesi içerisinde soyutlanmış bir dildir. Bazı dillerin ise bilinen hiçbir yaşayan akrabası bulunmamaktadır ve bu yüzden bütün dünya dilleri içinde soyutlanmıştırlar. Örneğin Baskça tamamen soyutlanmış bir dildir.

Dünya'da dil aileleri
Dünya'da Dil Aileleri

Başlıca dil grupları

  1. Tek heceli: Kelimeler tek hecelidir. Yapım ve çekim ekleri yoktur. Kelimeler cümledeki kullanım yerlerine göre anlam kazanırlar. Çince bu grupta yer almaktadır.
  2. Eklemeli (bitişken): Kelimelerin kökleri değişmez. Kullanımda kelimeye getirilen ekler, kelimelerin anlamlarını ve görevlerini belirler. Türkçe, Japonca, Macarca bu grupta yer alırlar.
  3. Çekimli (bükümlü): Kelimeler kullanımda değişiklere uğrar.
  4. Ön-ek, iç-ek, son-ek kavramları vardır. Bazılarında ünsüzler değişmez, ünlüler değiştirilerek yeni kelimeler yapılır. Yani kökler ünsüzlerden ibarettir. Arapça, Farsça, İngilizce, Hintçe bu grupta yer almaktadır.

Algonkin dilleri

  1. Karaayakça, Şayence, Meskvakice, Mikmak, Krice, Arapahoca, Atsinaca, Şavnice

Altay dilleri

Bu ailedeki dillerde köken birliği az, yapı birliği çoktur. Bu dil ailesinde tüm diller eklemeli dillerdir. Bu dil ailesinde ünlü uyumu ortak özellik taşımaktadır.

  1. Japon dili: Japonca
  2. Kore dili: Korece
  3. Moğol dilleri: Moğolca (Khalka), Buryatça, Kalmukça.
  4. Tunguz dilleri: Even, Evenki, Golde, Oroç, Lamut.
  5. Türk dilleri:
    1. Çuvaş grubu: Çuvaşça.
    2. Kıpçak grubu: Kazakça, Kırgızca, Karakalpakça, Nogayca, Karaçayca, Başkırca, Kumukça, Tatarca, Altayca.
    3. Oğuz grubu: Türkçe, Azerice, Türkmence.
    4. Uygur grubu (Çağatay grubu): Özbekçe, Uygurca, Salarca.
    5. Yakut grubu: Yakutça.

And-Ekvator dilleri

  1. And dilleri: Quechua, Aymara

Avustronezya dilleri

  1. Endonezya-Polinezya dilleri
    1. Endonezya dilleri: Malayca, Endonezce, Cavaca, Sundaca, Akince, Makassarca, Timorca, Balice, Tagalog, Ilokai, Cebuca, Batakça, Malgaşça(Malagasy)
    2. Melanezya dilleri: Fijice, Nauruca, Kiribatice
    3. Mikronezya dilleri: Mariana Dili, Guamca
    4. Polinezya dilleri: Maori, Havaice, Tahitice, Samoaca, Tongaca, Markizce
  2. Formoza dilleri

Çin-Tibet dilleri

Asya'daki en büyük dil ailesidir.

  1. Sinik (Çin) dilleri: Mandarin, Wu lehçesi, Fucien (Min) lehçesi, Amoy lehçesi, Kantonca, Hakka lehçesi
  2. Tibet-Birman dilleri:
    1. Tibet Grubu: Tibetçe, Dzongka.
    2. Birman Grubu: Birmanca, Lolo, Moso, Şan, Karence.
  3. Tay-Kaday dilleri: Tayca, Karatay, Laoca, Çuang,
  4. Miao-Yao Grubu: Miao dili, Yao dili.

Dene-Yenisey dilleri

  1. Na-Dene dilleri:
    1. Tlingitçe
    2. Eyak-Atabask dilleri:
      1. Eyakça
      2. Atabask dilleri:Ahtnaca, Denağinaca, Değinakça, Holikaçukça, Koyukonca, Kuskokvimce, Aşağı Tananaca, Tanakrosça, Yukarı Tananaca, Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Guçince, Hanca, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Satuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince, Nikolaca, Hupaca, Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca, Batı Apaçicesi, Navahoca
  2. Yenisey dilleri: Ketçe, Yuğca, Kotça, Asanca, Arince, Pumpokolca

Dravid dilleri

Brahui, Gondi, Kannada, Malayalam, Tamilce, Telugu

Eskimo-Aleut dilleri

  1. Aleut dilleri: Aleutça
  2. Eskimo dilleri:
    1. Yupik dilleri: Sibirya Yupikçesi, Yupikçe, Çupikçe, Nunivak Çupikçesi, Supikçe
    2. İnuit dilleri: İnyupikçe, Batı Kanada İnuitçesi, Doğu Kanada İnuitçesi,Grönland İnuitçesi (Grönlandca)

Ge dilleri

Kaingan

Güney Asya dilleri

  1. Andaman dilleri: Andaman dilleri
  2. Mon-Khmer dilleri: Kamboçça, Mon Dili, Khasi, Vietnamca, Mien Dili
  3. Munda dilleri: Mundari, Santali, Go, Korku

Hami-Sami dilleri

  1. Berber dilleri: Zenet, Kabiliya, Şloh, Şavya, Tuareg (Tamaşek)
  2. Çad dili: Hausa
  3. Kuşitik diller: Somalice, Afarca, Bece, Odoma, Sidamo
  4. Mısır dilleri: Eski Mısır dili, Kıptî dili.
  5. Sami dilleri: Arapça, İbranice, Aramice, Habeşçe (Amhara), Tigrece, Tigrina – ölü diller olan Akadca, Babilce, Asurca, Süryanice.

Hint-Avrupa dilleri

  1. Anadolu dilleri: Hitit dili, Lidya dili, Likya dili, Luvi dili (Bu diller artık kullanılmayan ölü dillerdir.)
  2. Baltık dilleri: Prusça (ölü bir dildir), Litvanyaca, Letonca.
  3. Cermen dilleri:
    1. Batı Cermen Grubu: İngilizce, Almanca, Yidiş, Felemen
    2. kçe, Afrikaans, Flamanca, Frizce, Lüksemburgca.
    3. Kuzey Cermen Grubu: İsveççe, Norveççe, Danca, İzlandaca, Faroece
  4. Geg dili: Arnavutça
  5. Grabar dili: Ermenice
  6. Helen dili: Yunanca
  7. Hint–İran dilleri: Hint Grubu: Sanskritçe, Bengalce, Paştu, Çingenece, (Hintçe, Urduca), Nepalce, Gucaratça, Racastanca, Biharca, Paharca, Konkanca, Oriya,Sinhala, Assamca, Keşmirce, Sindce, Pencapça. İran Grubu: Farsça, Kürtçe, Osetçe, Zazaca, Beluçice, Mazanderani, Gilaki.
  8. Kelt dilleri: Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoç dili, Kernevekçe (Birleşik Krallık 'nin Cornwall bölgesinde).
  9. Romans dilleri: Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Galiçya dili, Rumence, Katalanca, Provensal, Ladino, Retoromanşça. (Bu kolun çıkış dili, Latincedir.)
  10. Slav dilleri: Rusça, Ukraynaca, Beyaz Rusça,Sırpça, Hırvatça, Boşnakça, Lehçe, Bulgarca, Makedonca, Slovence, Slovakça, Çekçe.

Hivaro (Jivaro) dili

Hivaro

İrokua dilleri

Mohawk, Çerokice (Cherokee), Kayuga, Seneka, Onandayga

İzole diller

Kafkas dilleri

Kuzey Kafkas dilleri

  1. Dağıstan dilleri: Avarca, Dargice, Lakça, Tabasaranca, Lezgice, Agulca, Rutulca, Tsahurca.
  2. Kuzeybatı Kafkas dilleri: Abhazca, Abazaca, Ubıhça, Çerkesçe (Bu diller de kendi içlerinde çeşitli lehçelere ayrılırlar)
  3. Nah dilleri: Çeçence, İnguşça, Batsça

Güney Kafkas dilleri

Gürcüce, Lazca, Megrelce, Svanca

Karib dilleri

Aravakça, Garifuna, Karib, Taino

Khoisan dilleri

Hottentot dilleri, San (Buşman lehçeleri)

Maskoke dilleri

Apalaçian, Çikasovca, Çoktavca, Krikçe

Maya dilleri

Çolca, Çontalca, Hüsnanimce, Kakçikel, Kekçice, Tzeltalca, Tzotzilce, Yukatekçe

Mişe-Zoke dilleri

Mişe, Zoke

Nijer-Kongo dilleri

  1. Bantu dilleri: Kikongo, Lingala, Kikenya, Svahili, Kirundi, Ruandaca, Fon, Umbundu, Nyanja, Ndebele, Bemba, Şona, Tswana, Zulu, Xhosa, Sotho, Swazi
  2. Delta dilleri: İfifik
  3. Nijer dilleri: Volofça, Fulani, Serer, Mandinge, Bambara, Senufo, Eve, Tvi, Yoruba, Ibo, Kpelle, Mande, Dogon, Mossi, Ga, Aşanti

Nil-Sahra dilleri

  1. Nil dilleri: Nubyaca, Masai, Karamajong, Şilluk, Nuer, Dinka
  2. Sahra dilleri: Songayca, Sara

Oto-Mange dilleri

  1. Çinantek dilleri
  2. Mazahua, Mazatek, Mikstekçe, Otomi, Pame, Tlapanek, Zapotek

Paleo-Asya dilleri

  1. Çukçice, İtelmence, Koryakça, Nivihçe

Pano-Takana dilleri

Pano dilleri, Takana dilleri

Saliş dilleri

İç Saliş dilleri, Kıyı Saliş dilleri

Siyu dilleri

Apsalokece (Crow), Dakotaca, Lakotaca, Nakotaca, Omahaca

Tay-Kaday dilleri

  1. Kaday dilleri
  2. Tay dilleri

Tupi-Guarani dilleri

Guarani, Tupi

Ural dilleri

  1. Fin–Ugor dilleri:
    1. Fin dilleri: Fince, Laponca, Estonca, Marice (Çeremişçe), Komice, Karelce.
    2. Ugor dilleri: Macarca, Hantıca, Mansice
  2. Samoyet dilleri: Samoyet, Nenetçe

Uto-Aztek dilleri

Havasu, Hopice, Huiçol, Komançice, Nahuatl, Pima, Papago, Şoşone, Tarahumara, Tepehuan, Ute, Yaki

Yuma-Koçimi dilleri

Koçimi, Yuma dilleri

Kaynaklar

    Literatür

    Dış bağlantılar

    Dil
    Temel Kavramlar
    Temel Terimler
    Yapı Bakımından Diller
    Köken Bakımından Diller
    Alt alanlar
    This article is issued from Vikipedi - version of the 11/18/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.