Haydaca

Haydaca
X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil
Ana dili olanlar Kanada (Britanya Kolombiyası, Haida Gwaii), ABD (Alaska, Galler Prensi Adası)
Konuşan sayısı birinci dil: 55 [1][2] (1995)  (tarih gerekli)
Dil aileleri
Varsayılan
  • Haydaca
Yazı sistemi Latin (Hayda varyantı)
Dil kodları
ISO 639-2 hai
ISO 639-3 [[ISO639-3:hai (makdodil)<br /> hdn (Kuzey)<br /> hax (Kuzey)|hai (makdodil)
hdn (Kuzey)
hax (Kuzey)]]
4: Hayda coğrafyası

Haydaca ya da Hayda dili (kendilerince X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil ; İngilizce Haida; Rusça хайда), Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında (eski adı: Queen Charlotte Adası) ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor[3]. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.

Lehçeleri

2 lehçesi vardır ve her ikisi de ayrı diller olarak da sınıflandırılır. Dil bilgisi açısından çoğunlukla aynı olan lehçeler ancak fonolojik ve leksikolojik farklılıklar sergiler[4].

Sınıflandırma

Haydacanın Tlingitçe ile genetik benzerliği olduğu ilk kez 1894 yılında Franz Boas tarafından öne sürülmüş, dil bilimci Edward Sapir de 1915 yılında Na-Dene dillerine dahil etmiştir[6]. Bu sınıflandırma daha sonra aralarında Swanton, Pinnow, Greenberg ve Ruhlen'in bulunduğu dil bilimcilerce de kabul görmüştür[6]. Bugün ise daha çok izole dil olarak sınıflandırılmaktadır[7]. Dene-Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda'ya göre Haydaca ile Na-Dene (Tlingit-Eyak-Atabask) dilleri arasında genetik bağ yoktur. Haydaca hariç Na-Dene dilleri ile Sibirya'daki Yenisey dilleri arasında benzerliğe dayanarak 2006-2010 yılları arasında Dene-Yenisey hipotezini geliştirmiştir[8][9]. Bugün bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafından da desteklenmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Şablon:Web
  2. ↑ "Haida, Southern". SIL International. n.d. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120205180454/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=hax. Erişim tarihi: November 25, 2012.
  3. ↑ Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics
  4. ↑ Lachler, Jordan (n.d.). "Haida Language Mainpage". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150801121024/http://haidalanguage.org/. Erişim tarihi: 23 May 2008.
  5. 1 2 3 4 5 6 Enrico, John (2003). Haida Syntax. University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-1822-2
  6. 1 2 Enrico, John (2004). "Toward Proto – Na-Dene". Anthopological Linguistics 46 (3): 229–302
  7. ↑ Schoonmaker, Peter K.; Bettina Von Hagen, Edward C. Wolf (1997). The Rain Forests of Home: Profile Of A North American Bioregion. Island Press. ISBN 1-55963-480-4
  8. ↑ Edward Vajda (2008), The Siberian origins of Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, University of Alaska, Anchorage, Feb. 29, 2008
  9. ↑ Edward Vajda (2008), A Siberian link with Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, Fairbanks
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/27/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.