Alaska Yerli Dil Merkezi

Kuzey Müzesi (Museum of the North, UAF, Fairbanks campus)
Fairbansk Alaska Üniversitesi kampüsünde yer alan Kuzey Müzesinde Yupik dansçıları gösteri yaparken
Müzede, Nunivak Çupiklerine ait kayak kokpitinde bilezik destekleri (Ayaperviik). İki tane olup tahtadan yapılır ve birisine gülümseyen erkek, diğerine de asık suratlı bir kadın yüzü resmedilir
Müzede Çilkat kabilesinden Tlingit Kızılderililerine ait Çilkat dokuması bir battaniye

Alaska Yerli Dil Merkezi (kısaltması ANLC; İngilizce: Alaska Native Language Center), Amerika Birleşik Devletleri'nin Alaska eyaletinde devlet mevzuatına göre Fairbanks Alaska Üniversitesi (UAF, University of Alaska Fairbanks) bünyesinde 1972 yılında kurulan araştırma merkezi.

Merkez, Alaska'nın yerli dilleri olan Eskimo ve Kızılderili (daha yoğun olarak Atabask) dillerinden 20 kadar dil üzerine araştırma ve araştırma malzemeleri yayımlamaktadır. Bu yayınlar arasında, dilbilgisi, sözlük, hikâye kitapları, folklor koleksiyonu ve özgün dil araştırmaları yer almaktadır.

Alanında tek olduğu için bu yirmi dilin araştırma ve eğitimi üzerine uluslararası ilgi çeken merkezdir. Personeli eyalet çapında iki dilli öğretmen ve araştırmacılardan oluşur. Personelin sertifikalı eğitimi, Fairbanks Alaska Üniversitesinde, Alaska'nın yerli dilleri içinde konuşanı en fazla olan iki Eskimo dilinde, Yupikçe ve İnyupikçe üzerinedir.

Sözlü verileri toplayıp yazıya geçirmek ve kayıt altına almak, daha önce kayda geçirilmiş malzemeleri arşivine alarak araştırmacılara sunmak, koruma ve kollamaya yönelik soyu tehlike altında bulunan 20 dilde eğitim yapmak ve bu eğitime destek olan malzemeleri yayımlamak, merkezin ana görevleri arasındadır.

Merkez, soyu tehlikedeki bu dillere karşı kamu bilincini artırmak için yoğun çalışma içerisindedir.

Arşiv

Fairbanks Alaska Üniversitesi kampüsünde bulunan arşivi eşsizdir. Rus Alaskası döneminden kalma elyazmaları da dahil olmak üzere bugün merkezde 15.000 adet belge bulunmaktadır. 1940 'larda kaydedilmiş ses kayıtları da bu sayının içerisindedir. Belgelerin bir kısmı yayımlanmış malzemeden, diğer bir kısmı da henüz yayımlanmamış malzemeden oluşur. Arşiv, kamuya açık olup alanla ilgili araştırmacıların uğrak yeridir.

Arşiv malzemesi kabaca üç bölümde sınıflandırılır :

  1. Birincil malzemeler (primary materials) : Yayımlanmamış elyazmaları ve saha notlarından oluşur.
  2. Gri literatür (grey literature) : Lokal yayımlanmış malzemeden oluşur. Bunlar, kişisel yayınlar, okuma malzemeleri vs. yayınlardır.
  3. İkincil malzemeler (secondary materials) : ANLC dışındaki koleksiyonlardan elde edilmiş belgelerin kopyalarından oluşur.

Araştırılan diller

ANLC tarafından araştırılıp desteklenen diller (Dipnot rakamları arşivlerine açılan linkleri gösterir) ve etnik nufusa göre konuşanlarının sayısı:[1]

DilEtnik nüfusKonuşan nüfusKonuşma oranı
Ahtnaca[2]500 80 %16,00
Aleutça[3]2.200 300 %13,64
Supikçe[4]3.000 400 %13,33
Denağinaca[5]x x x
Değinakça[6]275 40 %14,55
Eyakça[7]50 0 %0,00
Guçince[8]1.100 300 %27,27
Haydaca[9]600 15 %2,50
Hanca[10]50 12 %24,00
Holikaçukça[11]200 12 %6,00
İnyupikçe[12]13.500 3.000 %22,22
Koyukonca[13]2.300 300 %13,04
Aşağı Tananaca[14]380 30 %7,89
Tanakrosça[15]220 65 %29,55
Tlingitçe[16]10.000 500 %5,00
Çimşiyanca[17]1.300 70 %5,38
Kuskokvimce[18]160 40 %25,00
Yukarı Tananaca[19]x x x
Yupikçe[20]21.000 10.000 %47,62
Sibirya Yupikçesi 1.100 1.050 %95,45

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ↑ http://www.uaf.edu/anlc/languages/
  2. ↑ Ahtna Container List
  3. ↑ Aleut Container List
  4. ↑ Alutiiq Container List
  5. ↑ Dena'ina Container List
  6. ↑ Deg Xinag Container List
  7. ↑ Eyak Container List
  8. ↑ Gwich'in Collection Container List
  9. ↑ Haida Container List
  10. ↑ Han Athabaskan Collection Container List
  11. ↑ Holikachuk Collection Container List
  12. ↑ Inupiaq Collection Container List
  13. ↑ Koyukon Container List
  14. ↑ Tanana Collection Container List
  15. ↑ Tanacross Container List
  16. ↑ Tlingit Container List
  17. ↑ Tsimshian Container List
  18. ↑ Upper Kuskokwim Collection Container List
  19. ↑ Upper Tanana Collection Container List
  20. ↑ Central Alaskan Yup'ik Collection Container List

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 2/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.