Pragmatik

Pragmatik veya Edimbilim işaretlerin kullanımı ve işaretler ile işaretlerin kullanıcıları arasındaki ilişkiyi inceler. Pragmatik, dilsel eylemleri ve dilin kullanımını araştıran dilbilimsel bir alandır. Sentaks ve semantiğin yanı sıra dilsel göstergelerin özellikleriyle uğraşan göstergebilimin alt alanıdır.

Pragmatik’in içeriği ve yöntemleri

Eşzamanlı Pragmatik

Pragmatik, dilin nasıl kullanıldığı ve bir konuşmacının ne tür dilsel eylemler yerine getirdiğini araştırır. Austin, Pragmatik’te “Sözcüklerle nasıl bir şeyler yapılabilir” sorusunun cevabını araştırmıştır. Dilsel ifadelerle bir şeylerin sözü verilebilir, birileri tehdit edilebilir, birisi uyarılabilir ve bir şeyler iddia edilebilir. Pragmatik 20. yüzyılın ürünüdür, felsefi olarak da Aristoteles, John Locke, Ludwig Wittgenstein gibi düşünürlerden esin ve etkiyle John L. Austin ve John R. Searle’den geliştirilmiştir.

Farklı yaklaşım ve yöntemler ortak bir paydada birleşir. En çok bilinen akım ve araştırma nesneleri John L. Austin ve John R. Searle’ün “Söz-Eylem Kuramı”, Paul Grice’in “Konuşma İlkeleri”, Jürgen Habermans’ın “Evrensel Pragmatik”idir. Stephen C. Levinson (1983-2000), Pragmatik’in alt alanlarını şu şekilde adlandırır:

• İçerik(Kapsam)
• Söz-Eylem
• Diyalog Yapısı
• Siyasi Dilbilim

Tarihsel Pragmatik

Tarihsel Pragmatik 1980’li yıllardan itibaren konu edilmiştir. Tarihsel Pragmatik’e ilişkin bir kaynakça yöneten Andreas Jucker ve Irma Taavitsainen önemli bir yayın organı olan Tarihsel Pragmatik dergisini (Journal of historical pragmatics) yayınlamıştır. Tarih boyunca söz eylemin nasıl gerçekleştirildiği sorusu aynı zamanda Adbilim’in de araştırma alanına girer. Joachim Grzega, Alfred Bammesberger ve Marien Schöner tarafından çıkarılan “Onomasiology Online” dergisi yayına başlamıştır.

Pragmatiğin diğer alanlarla ilişkisi

Pragmatik, semantiğin tam tersi olarak kelimelerin bir metinden bağımsız anlamları ve cümlelerin gerçekliği ile ilgilenmek yerine dilin kullanımıyla ilgilenir; ama her iki alana yönelik problemlerin açıkça belirtilmesi genellikle mümkün olmamaktadır. Bundan dolayı, bazı dilbilimcilere göre semantik, pragmatiğin alt alanıdır: Wittgenstein’ın yaklaşımına göre anlam, kullanım kuralıdır. Ayrıca pragmatik, sosyodilbilim ve dil kullanımının toplumsal, sosyal ve kültürel etkenlerle ilişkili olduğunu savunan dil sosyolojisinin sorunlarıyla da ilgilenir.