Güney Kafkas dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Bu dillerden sadece Gürcücenin köklü bir edebiyat geleneği vardır. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

Gürcüce (Gürcücede Kartuli), 4.1 milyon kişinin anadilidir. 3.9 milyon kişi Gürcistan’da, kalanı Türkiye, İran ve Azerbaycan gibi ülkelerde yaşayan Gürcülerin anadili olarak konuştuğu tahmin edilir. Gürcücenin bir lehçesi sayılan Gruzinik (Yahudi Gürcücesi; Gürcücede Kivruli) yaklaşık olarak 80 bin kişi tarafından konuşulur. Bunların 60 bini İsrail’de, yaklaşık 20 bini ise Gürcistan’da yaşar.

Megrelce (Megrelcede Margaluri), 1989 verilerine göre yaklaşık 500 bin kişinin anadilidir, asıl olarak Batı Gürcistan’da Megrelya’da ve Abhazya’nın doğu kesimindeki Gali bölgesinde konuşulur. Abhazya'yı terk etmek zorunda kalan çok sayıda Megrel mülteci bugün Tiflis’te anadili olarak bu dili konuşmaktadır.

Lazca (Lazcada Lazuri), tahminî verilere göre çoğunluğu Karadeniz kıyısında yaşayan 250 bin kişinin anadilidir. Gürcistan’da yaklaşık 30 bin[1] kişinin anadili de Lazcadır.

Svanca (Svanca’da Luşnu), Gürcüstan'ın Svaneti bölgesinde yaklaşık 15 bin kişinin anadilidir.


 
 
 
 
 
 
Ön-Güney Kafkasça
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kolhaca - Kartlice / İberce
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zannice
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Svanca
 
Lazca
 
Megrelce
 
Gürcüce
 
 

Adlandırma Sorunu

Güney Kafkas Dilleri için Kartveli dilleri de denilmektedir. Ancak buna başta Türk vatandaşı Lazlar olmak üzere çeşitli dilbilimciler de karşı çıkmaktadırlar. Söz gelimi Laz aydınlarına göre; Gürcü resmi tarih tezleri Lazları ve Megrelleri, Gürcülerin (Kartveli) bir kolu olarak saymaktadırlar. Lazca, Megrelce, Gürcüce ve Svanca'nın dâhil olduğu dil ailesi bu milliyetçi görüş tarafından Kartvelurî yani Gürcü dilleri grubu olarak adlandırılmaktadır.

Lazlara ve dilbilimcilere göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adı olamayacağına ilişkin dilbilimsel görüşe karşın bu tez günümüzde de savunulmaya devam etmektedir ve bu asimilasyonist bir çerçeve ile Gürcistan aracılığıyla filolojiye sunulmaktadır. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine bağlı olmayan dilbilimciler adı geçen dilleri bağımsız ve kendi başına birer dil olduğu konusunda şüphe dahi etmemektedirler.

Gürcü dilbilimciler ise: "Uzun yıllar önce Megrelce, Lazca, Svanca ve Ana Gürcüce tek bir durumundaydı. Bu ortak dilin adı da "Kartveli dilleri" yani "Gürcü dili" idi. Zamanla dilden çeşitli ayrılmalar oldu. İlk olarak Svanca ayrıldı. Daha sonra da Lazca. Son olarak da Megrelce, Gürcüceden ayrılarak günümüzdeki duruma varıldı".

Uluslararası dilbilimciler Lazların görüş açısını baskın olarak benimsemekle birlikte, Güney Kafkas dilleri için Gürcü yani "Kartveli dilleri" adlandırılmasını da hâlâ hazırda kullanmaktadırlar. Çünkü Fince, Estonca, Laponca, Karelyaca için yine bu dil ailesi içinden birinin adıyla "Fin dilleri"; Almanca, İsveççe, İngilizce için dil grubu ailesi içinden birinin adıyla "Cermen dilleri"; Azerice, Kazakça, Türkçe gibi diller için aileden birinin adıyla "Türk dilleri" denilmektedir. Dolayısıyla, Gürcü, Megrel, Laz, Acar ve Svan dilleri için aileden birinin adı olan Gürcülerin (Kartvellerin) adını kullanmakta mahsur görmemektedirler.

Güney Kafkasça'nın Kökenleri

Aslında Güney Kafkas dilleri, öteki Kafkas dilleri gibi kesin olarak Kafkasya isminde kategorize edilememiştir. Bu dört dil için izole diller oldukları da söylenmektedir bazı dilbilimcilere göre. Ancak bu kesin olarak kanıtlanamamıştır. Bu dillerin, diğer kardeş ve akraba Kafkas dilleriyle ortaklıkları bulunması bu ihtimâli de güçlendirmektedir. Sözgelimi birkaç örnek vermek gerekirse:

Türkçe Gürcüce MegreLazca Çerkezce Çeçençe-İnguşça Avarca-Lezgice
kedikata katu chetuw - ketu
cuma günüparaskevi paraske bereskeshxo peraska-
şarapğvino ğvini - - ğino
gelinnusaida nusa nıse nus nus
sabangutani gutani kuatan guotan kutan
kirazbali buli - bal bagli

Ancak yine de Kafkas dilleri arasındaki benzerlik Türk dilleri düzeyindeki gibi değildir. Daha uzakçadır.Buna rağmen Laz - Megrel - Svan ve Gürcü dilleri arasındaki benzerlik kaçınılmaz düzeyde yakındır. Bu benzerlik ve yakınlık ortak sözcük dağarcığı karşılıklı anlaşmayı sağlamaya yetmemektedir. Yalnızca Zan dili'nin ya da Kolhis dilinin birbirinden ayrılmış iki lehçesi olarak kabul edilen Lazca ve Megrelce hâriç. Lazca ve Megrelce karşılıklı anlaşılır dillerdir.

Acarca ise Müslüman Gürcülerce, Acaralarca ve Çveneburilerce konuşulan Gürcüce'nin güneybatı lehçesidir.

Tablo üzerinden Güney Kafkas Dilleri'nin benzerliklerini karşılaştırırsak:

Türkçe Lazca Megrelce Gürcüce Svanca
yedi şk(v)iti şkviti şvidi işgwid
"onu tarttım" p-ǯoni dov-ǯoni a-v-ǯone on-ǯon
üflemek bar- (m)bar- ber- bēl-
baston biga biga biga biq'
yazmak (n)ç'ar- (n)ç'ar- ç'er- ēr-
bacak ǩuçx-e ǩuçx- ǩurcx- ǩǩwaçx-

Kaynakça

  1. ↑ http://www.aboutlanguageschools.com/language/list/list_l.asp

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.