1991 Sovyetler Birliği referandumu

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu - 17 Mart 1991’de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz sorusu yöneltilmiştir.

Referanduma katılım SSCB genelinde % 80’di. 9 cumhuriyetten gelen % 77 orandaki evet oyu ile Sovyetler Birliği’nin korunması uygun görüldü.

Sovyetler Birliği Referandumu 1991
Evet ya da hayır Oylar Yüzde
Referendum passed Evet 113.512.812 %77.85
Hayır 32.303.977 %22.15
Geçerli oy 145.816.789 %98.14
Geçersiz veya boş oy 2.757.817 %1.86
Toplam oy 148.574.606 %100.00
Seçmen katılımı %80.3
Seçmen sayısı 185.647.355

Referandum Kararı

Sovyetler Birliği'nde 1986 yılında uygulamaya konulan perestroyka ve glasnost ilkeleri 1990'lı yıllara gelindiğinde ülkede ciddi bir ekonomik ve sosyal buhrana yol açmış ve kısmen serbest bırakılan cumhuriyetlerin bazılarında batılı sivil toplum örgütlerinin de etkisinde kalan yöneticiler bağımsızlık girişiminde bulunmuştu. Bu nedenle 24 Aralık 1990’da SSCB Halk Temsilcileri Kongresi’nde birliğin geleceği konusunun referandum yapılarak çözülmesi kararlaştırıldı. Kongrede halka SSCB’nin korunmasını gerekli görüyor musunuz sorusunun yöneltilmesi kararlaştırıldı. Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov referandumda kollektif toprağın özel mülkiyete devrini kabul ediyor musunuz sorusunun da yer almasını önerdi. Ancak Yüksek Sovyet başkanı Yuri Hamzatoviç Kalmıkov bu maddenin oylanmasını reddetti.

Yuri Kalmıkov’un önerisiyle

16 Ocak 1991’de SSCB IV. Halk Temsilcileri Kongresi’nde şu karar alındı:

“Tüm ulusların hak ve özgürlüklerinin tam olarak güvence altına alındığı, egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin korunmasını kabul ediyor musunuz?

“Evet” veya “Hayır”

Referandum

Referandum 9 birlik cumhuriyeti tarafından onaylandı. Rusya SFSC, Belarus SSC, Ukrayna SSC, Kazakistan SSC, Kırgızistan SSC, Tacikistan SSC, Türkmenistan SSC, Özbekistan SSC ve Azerbaycan SSC oylama yapmayı kabul ederek, ilçe ve bölge seçim komisyonları kurdu.

Bunların yanı sıra referanduma katılmayı reddeden bazı devletler içerisindeki özerk cumhuriyetler de oylama yapma kararı aldı. Gürcistan’a bağlı Abhazya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti de referanduma katıldı ve burada % 98,05 oy oranıyla Sovyetler Birliği’nde kalma yönünde oy kullanıldı. Moldova'da da merkezi hükümet referandumu boykot çağrısı yapmasına rağmen cumhuriyete bağlı Transdinyester Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Türk kökenli Gagavuz Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti referanduma katılma kararı aldı. % 84 oranda katılımın olduğu Transdinyester'de ve % 97 oranda katılımın olduğu Gagavuz cumhuriyetinde % 98 oranında Sovyetler Birliği'nde kalma yönünde sonuçlar çıktı.

Cumhuriyetlere göre referandum sonuçları

Cumhuriyetler Evet Hayır Geçersiz
oy
Toplam
oy
Kayıtlı
seçmen
Katılım
Oy % Oy %
Rusya FSSC56,860,78373.0021,030,75327.001,809,63379,701,169105,643,36475.44
Başkurdistan ÖSSC1,908,87585.9269,00712.143,2762,221,1582,719,63781.7
Buryat ÖSSC447,43883.578,16714.610,197535,802668,23180.2
Dağıstan ÖSSC670,48882.6131,52216.29,999812,0091,008,62680.5
Kabardino-Balkar ÖSSC290,38077.977,33920.84,888372,607489,43676.1
Kalmık ÖSSC148,46287.817,83310.52,829169,124204,30182.8
Karelya ÖSSC317,85476.092,70322.07,544418,101551,64475.8
Komi ÖSSC412,84276.0119,67822.010,883543,403797,04975.44
Mari ÖSSC333,31979.677,23918.58,041418,599525,68579.6
Mordovya ÖSSC459,02180.3101,88617.810,724571,631677,70684.3
Kuzey Osetya ÖSSC331,82390.232,7868.93,249367,858428,30785.9
Tataristan ÖSSC1,708,19387.5211,51610.832,0591,951,7682,532,38377.1
Tuva ÖSSC126,59891.49,4046.82,494138,496171,73180.6
Udmurt ÖSSC622,71476.0180,28922.016,137819,1401,103,08374.3
Çeçen-İnguş ÖSSC318,05975.994,73722.66,216419,012712,13958.8
Çuvaş ÖSSC616,38782.4113,24915.118,784748,420900,91381.3
Yakut ÖSSC415,71276.7116,79821.69,483541,993688,67978.7
Azerbaycan SSC2,709,24694.12169,2255.8825,3262,903,7973,866,65975.10
Nahcivan ÖSSC31,32887.33,62010.191835,866174,36420.6
Belarus SSC5,069,31383.72986,07916.2871,5916,126,9837,354,79683.31
Kazakistan SSC8,295,51995.00436,5605.0084,4648,816,5439,999,43388.17
Kırgızistan SSC2,057,97195.9886,2464.0230,3772,174,5932,341,64692.87
Tacikistan SSC2,315,75596.8575,3003.1516,4972,407,5522,549,09694.45
Türkmenistan SSC1,766,58498.2631,2031.746,5311,804,3101,846,31097.66
Ukrayna SSC22,110,89971.488,820,08928.52583,25631,514,24437,732,17883.52
Özbekistan SSC9,196,84894.73511,3735.27108,1129,816,33310,287,93895.42
Karakalpak SSC563,91697.610,1331.83,668577,717584,20898.9
Source: Direct Democracy

Bağımsız referandum yapan cumhuriyetler

Sovyetler Birliği’nin diğer 6 cumhuriyetinde ise merkezi hükümetler referanduma katılmayı reddetti. Ancak bu cumhuriyetlerin Sovyet meclisleri ayrı ayrı referandumlar düzenledi. Merkezi hükümetler ise kendi ülkelerindeki halkları referandumu boykot etmeye çağırdı. Buna rağmen pek çok cumhuriyette önemli ölçüde katılım oldu. Fakat sonuçlar bağımsızlık yanlısı hükümetler tarafından onaylanmadı.

Cumhuriyetler Evet Hayır Geçersiz
Oy
Toplam
Oy
Kayıtlı
seçmen
(not equal to
franchised voters)
Katılım
(based on
registered,
not franchised voters)
Oy % Oy %
Moldova SSC688,90598.728,9161.283,072700,893841,50783.29
Estonya SSC.211,09095.4610,0404.541,110222,240299,68174.16
Letonya SSC.415,14795.8418,0154.163,621436,783670,82865.11
Litvanya SSC.496,05099.134,3550.87970436,783582,26286.11
Ermenistan SSC.2,54172.4696627.54423,5494,92372.09
Gürcistan SSC.[1]43,95099.9890.025344,01245,69696.31
Abhazya ÖSSC164,23198.51,5660.9747166,544318,31752.3
Source: Direct Democracy

Sonuç

Referandum sonuçlarına göre 20 Ağustos 1991'de yenilenmiş birlik anlaşmasının imzalanmasına karar verildi. Yüksek Sovyet referandum sonuçlarının bir bütün olarak değerlendirileceğini açıkladığı için hükümetleri tarafından referandumun gayri-meşru ilan edildiği cumhuriyetler de anlaşmayı imzalamak zorundaydı.

Ancak 19 Ağustos 1991'de KGB başkanı öncülüğünde ordunun askeri müdahale girişimi gelişmeleri farklı bir noktaya getirdi. Ordu kısa sürede geri adım atmasına rağmen bu girişim diğer cumhuriyetlerde tedirginlik yarattı ve ayrılığa yönelmelerine sebep oldu. Darbe girişimi Mart 1991'de yapılan referanduma göre 20 Ağustos 1991'de yapılması planlanan yenilenmiş birlik anlaşmasının da iptal edilmesine sebep oldu. Eylül 1991'den itibaren cumhuriyetler birer birer ayrılıklarını ilan ettiler.

  1. Referendum was held only in Abkhazia and South Ossetia
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/1/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.