Aşağı Tananalar

Aşağı Tananalar
Toplam nüfus
400[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Amerika Birleşik Devletleri Alaska 400
Diller
Aşağı Tananaca, İngilizce
Din
Hıristiyanlık, Animizm / Şamanizm
İlgili etnik gruplar
Yukarı Tananalar, Koyukonlar, Guçinler, Hanlar, Ahtnalar, Alaska Atabaskları

Aşağı Tananalar ya da Aşağı Tanana Atabaskları (Aşağı Tananaca Kokht’ana «ahali, mahâl sakinleri, meskûn olanlar», Denak’a ; İngilizce: Lower Tanana, Lower Tanana Athabascans, Lower Tanana Indians, Lower-Middle Tanana Athabascans, Tanana, Tanana proper, Minto), Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesiyle Fairbanks North Star Borough ilçesinde Tanana nehrinin Yukon Nehri'ne döküldüğü aşağı kısımlarında Tanana kasabasından yukarıki mecralarında ve civarında taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 400 kişilik etnik nüfustan 25 kadarı anadillerini konuşabiliyor[1].

Diyalekt ve kabileler

Aşağı Tananalar en üst yapı olarak 5-6 kabile (regional band) biçiminde yapılanır ve bunlar Aşağı Tananacanın 3 ayrı şivesini kullanırlar:

Komşuluk

Alaska'da, kuzeyde ve kuzeybatıda Koyukonlarla, kuzeydoğuda Guçinlerle, doğuda Hanlarla ve Tanakroslarla, güneyde Ahtnalar komşudurlar[4].

Yerleşimleri

Aşağı Tananalar adını aldığı Tanana Nehri'nin (Tth’itu’) kıyılarında bir dizi yerleşim kurmuşlardır. Bu yerleşimler Yukon Nehri'ne yakın olandan başlayarak Minto ya da Old Minto (Menhti Xwghottthit), Nenana (Toghotili), Salcha (Sol Chaget) ve Goodpaster (Jiiz Cheeg) olarak sıralanır.

Ekonomi

Tanana Irmağı (Tthʼituʼ) kıyısında Aşağı Tananalara ait balık kampı, 1997. Nehirdeki tahta alet Batılılar tarafından tanıtılan balık çarkıdır

Ticaret

Kızılderililerle ticaret: Aşağı Tananalarla ile Yukarı Yukon Koyukonları ticaret yaparlardı[5].

Nucha’la’woy’ya («where the two rivers meet») ya da Noochuloghoyet («the point of the big river peninsula»[6]; tarihi kaynaklarda: Nukluroyit, Nuclavyette, Nukluklayet, Nukiukahyet, Nuklukait,, Nuklaciyat, Nuklukyat, Noukelakayet, Tuklukyet) ): Tanana ve Yukon nehirlerinin birleştiği noktada olması dolayısıyla, Tanana noktası Avrupalıların 1863 yılında bölgeye gelmesinden önceleri Koyukonlar ile Aşağı Tananalar arasında geleneksel ticaret[7] ve toplantı yapılan bir yerdi.

Avrupalılarla ticaret: Merkantilist Avruplıların bölgeye ulaşmasından sonra onlarla en aktif ticaret başlamış oldu. Günümüzde ABD Ordusu'nun Fairbanks yakınlarındaki askeri tesisleri olan Fort Wainwright geçmişte ilk önce ticaret karakolu olarak kurulmuştu. Bu karakolun etki sahasındaki yerlilerin kabileleri (band) Salcha, Big Delta-Goodpaster, Wood River, Chena bands olarak Avrupalılarla ticaret yapma döneminde kaydedilmiştir[8].

Şirketleşme

Rus Amerikası döneminde ABD'nin Ruslarla birlikte idare ettiği Alaska'yı 1867 yılında Rus İmparatorluğundan satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen yerlilerinin (Eskimo ve Kızılderililerin) toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürülüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) gereği kurulan Alaska Yerli Bölge Şirketlerinden Doyon, Limited (DOYON) yerli bölge şirketine bağlı 2 köy şirketi Aşağı Tananalara aittir. Köy şirketleri topraklarının yüzey hakkına sahiptir, fakat bölge şirketleri hem köy şirketlerinin hakkına hem de toprakların yeraltı hakkına sahiptir.

Yerli Köy Şirketi Yerleşim
Seth-do-ya-ah Corporation Minto
Toghotthele Corporation Nenana

Tanana Chiefs Conference adlı kâr amacı gütmeyen konsorsiyumda temsil edilen Aşağı Tanana regional bandları:

Kaynakça

  1. 1 2 Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics
  2. Holton, Gary. 2010. Behind the Map: The reification of indigenous language boundaries in Alaska. Working Papers in Athabaskan Languages, ed. by S. Tuttle & J. Spence, 75-87. (Alaska Native Language Center Working Papers 8). Fairbanks: Alaska Native Language Fairbanks.
  3. Alaska Native Collections: Region Map
  4. The Map of Indigeneous Peoples and Languages of Alaska
  5. Stephen Adolphe Wurm, Peter Mühlhäusler & Darrell T. Tyron (1996), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas
  6. Jones, E. 1986. Koyukon ethnography. Alaska Historical Commission studies in history, No. 17 1. Fairbanks: University of Alaska, Fairbanks, Alaska Native Language Center. 78 p.
  7. Exlore the Circumpolar North : The History of Tanana, Alaska
  8. usarak.army.mil : Fort Wainwright
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.