Aşağı Beşpınar, Sungurlu
| Aşağı Beşpınar | |
| — Köy — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Çorum |
| İlçe | Sungurlu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 87 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0364 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 19327 |
| İnternet sitesi: | |
Aşağı Beşpınar, Çorum ilinin Sungurlu ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe / Kültür
Hitit yerleşim alanı içerisindedir.[1] Köyde yaşayanlardan alınınan bilgiye göre sürülen tarlalarından çömlek parçaları ve eski ev kalıntıları çıkmaktadır. Köyün adını eski tarihlerde, orada yaşayanların çabası ile eski çömlek hammaddesi ile yapılan borularla köye getirilen, beş adet içme suyu şebekesinden aldığı söylenmektedir.
Köyün Türklerin Bozok Kolunun ÇEPNİ Boyuna bağlı TÜRKMEN Karababa Aşiretine dayandığı bilinmektedir. Daha önceden tamamının Alevi Türkmenlerden oluşan Çepnilerin büyük bir kısmının Anadolu'ya göçlerinden sonra sünnileştiği bilinmektedir. Köy ve ahalisinin 2 asır öncesine kadar anadoludaki birçok türkmen gibi islami değerlerle pek ilişkili olmadığı görülmektedir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte okullaşma ve diyanet ile birlikte islam dini öğretisi doğru kanallarla öğrenilmeye başlanmıştır.[2] Köyde ilginç bir şekilde beddua için kullanılan "Tangrı Canını Alsın" denilmektedir. Allah yerine tanrının kullanılması ilginçtir. Tangrı kelimesinin neredeyse Tengri olarak söylenmesi dikkate değerdir. Dolunayda çocuklara teneke çaldırıp ay dede için şarkı söylenmesi eski bir Ay Tanrısı için yapılan şaman ayinin kalıntısıdır. Kadınların işlediği yastık ve kırlent motiflerinde yörede bulunmayan hayvanlarda vardır. Tavus kuşu, Geyik gb.. Köy sünni inanca sahip olmasına rağmen komşu alevi köylerindeki ocaklara gidip dedelerden dua alıp şifalı olduğuna inanılan ve parpı denen bir tür kırmızı bir çamuru vücutlarına sürerler. Buna parpılanmak denir. Bu durum bu civardaki toplumun inançlarının farklılıklarını gözetmeden iç içe samimi bir sekilde yaşadıklarına işarettir. Köy ahalisinin tüm sungurla ve yöresinde olduğu gibi sungurlu ilçe merkezin yerleşik Rum ve ermeniler ilede etkileşim içerisinde olmuştur. Örneğin Kele kelimesi köyde sıkça kullanılır tam net bir anlamı olamasada ünlem yerine geçer. (Rumlarca Kelaa diye telafuz edilir. derin incelemelerde örneklerin artabilmesi ihtimaldir.)
Köyde çorum ve çevresinde yaygın bir şekilde kullanılan şive kullanılır. Kullanılan bazı şözcükler şöyledir:
Âlemek : Durdurmak
Amaa: Şaşırmak
Badal :Merdiven
Baba çıkasıca :Sinirlenilen kişiye söylenen bir söz
Balak :Manda yavrusu
Bayahdan:Birazdan
Böğür :Yan taraf
Börtlekmek :Bir şeyi haşlamak.
Bıldır :Geçen yıl
Camış :Erkek manda
Cerek :Uzun ince sopa-Uzun boylular içinde kullanılır.
Culuk :Hindi.
Cıncık :Misket
Cücük :Civciv
Cızlak :Çoruma özgü mayasız hamurdan yapılanbir tür sade gözleme
Çodürüm çüş :Tahteravalli
Çatal Kapı:Bahçeli evlerin dış kapısı
Çimmek :Yıkanmak-Banyo yapmak
Çoynak :Çolak-eli olmayan kimse
Dolak :Atkı
Dalmak :Bir yere girmek
Donyağ :İçyağ-Çok soğuk insanlar içinde kullanılır.
Dam :Hayvan barınağı
Ellam :Sanırım-Sanki
Dibek :Haşhaş ezmek için kullanılır.
Demrâ:Egzama
Enik :Köpek
Eze :Vücut-Beden
Faad:Zaman
Foldur :Bol geniş-Genelde kıyafet için kullanılır.
Gobel :Erkek çocuk
Gunnamak :Bir hayvanın doğurması
Horanta: Dost ya da Aile üyesi
Hapaz: Avuç
Helke :Metal ya da plastik kova
Heri :Ege’de kullanılan gari gibi genel anlamı olmayan bir kelime.
Heşlenmek :Bir şeyin atılacak duruma gelmesi. Çürümek yıpranmak
Kele: Pekiştirme sözüdür. Örn: Kele gel, Kele dur, Kele otursana.
Kelem :Lahana
Kessek: Topak
İlân :Leğen
İlerigün/ûrelüün) : Dünden önceki gün
Kemre :İnek gübresi
Kömüş :Erkek manda
Madara: Alay konusu
Mal: Büyük baş hayvan
Musturlanmak :Acındırmak
Nacak :Küçük balta
Özemek : Özdeştirmek(yemekler için kullanılır).
Sini: Tepsi
Şafak: Alın
Pinnik :Kümes
Parpı: Şifalı birtür çamur
Tengdirmek :Ortadan koybalmak, ölmek, elden çıkarmak.
Tavatır: Çok iyi
Uylamak: Üstelemek
Yâlık :Mendil
Yanari: Ateşli hastalık
Yelikmek: Şımarmak
Köyün kendine has yemeklerinden bazıları;
yarmadan diri aş , yayla çorbası, bulamaç, pıtı, çatal aş, tombalak aşı, keşkek, katık ve bulgur köftesidir. Bulgur köftesi misafir ağırlarken sık sık yapılan bir yiyecektir. Büyükçe içi oyulmuş bir mermer taş hemen hemen her köy hanesinde bulunur. Köfte için özellikle seçilip kesilen tavuk (ördek ya da hindi de olabilir) temizlenip tüm bir halde mermer taşın içerisine çiğ ve bütün bir halde kemikleriyle birlikte yerleştirilir. Üzerine bulgur bider tuz vb benzer baharatlar döküldükten sonra, köfte için yapılmış özel büyükçe bir tokmak ile dövülür. Tamamen ezilen ve bulgurla özdeşen karışım disk biçiminde köfteler haline getirilerek odun ya da tezek ateşinde pişirilerek yenir.
Osmanlı imparatorluğu döneminde ve İstiklal Savaşı sırasında köyden askere gidenler olduğu bilinmektedir.
Molla Ömer ([3] Yemen gitmiştir geri dönememiştir.)
Said (Bilim) (Osmanlı Rus Harbine katılmış 20 sene esir kaldıktan sonra geri dönebilmiştir[4])
Abdullah Bilim ([5] Molla Ömer'in oğludur. İstiklâl Savaşı gazilerindendir. Hicri 1321 Miladı 1903 yılı doğumldur. 93 yaşında vefat etmiştir. İsmet İnönünün kumandanlığı yaptığı operasyonlarda yer aldığı bilinmektedir.)
Çok yakın akrabalar arasında çıkan kavgalar kan davasına dönüşmüş ve bu köyden sebeple göç başlamıştır. Buna ilaveten ekonomik sebepler sebebiyle kentelere göç başlamış ve köy nüfusü 5 haneye gerilemiştir. Kan davası bugun bitmiş ve taraflar arasında samimi sıcak ilişkiler başlamıştır. Evlilikler gerçekleşmiştir. Kanda davası sebebiyle civar köyler ve Sungurlu'da, Aşağıbeşpınar köyü "Katil Köy" olarak isimlendirilmiştir. Yeni nesil bu kötü zamanları hatırlamamaktadır. Köyden göç eden nüfus sungurlu merkez, ankara ve istanbula yerleşmiştir.
Bu yazı Serhat Bilim tarafından araştırılıp derlenmiştir.
Coğrafya
Çorum iline 87 km, Sungurlu ilçesine 17 km uzaklıktadır.
İklim
Köyün iklimi, Karadeniz iklimi etki alanı içerisindedir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 28 |
| 2000 | 87 |
| 1997 | 74 |
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Altyapı bilgileri
Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan stapilzaolupköyde elektrik ve sabit telefon vardır.
Dış bağlantılar
- ↑ Nuriye Bilim tarafından akratılmıştır.
- ↑ İsmail UÇAKCI TARİHİ, KÜLTÜRÜ VE İNANÇLARIYLA SUNGURLU)
- ↑ Torununun oğlu İrfan Bilim tarafından aktarılmıştır.
- ↑ Torunu Erdal Bilim tarafından aktarılmıştır.
- ↑ Torununun oğlu Serhat Bilim tarafından aktarılmıştır.