Arnavutlar

Arnavutlar
Toplam nüfus
Yaklaşık 10 Milyon
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Arnavutluk Arnavutluk 3.194.972[1][2]
Türkiye Türkiye 1.300.000[3]
Kosova Kosova 1.800.000 (Tahminî)[4][5][6]
Makedonya Cumhuriyeti Makedonya 509.083[7]
Yunanistan Yunanistan 274,390 - 600,000[8][9]
Almanya Almanya 400.000
İtalya İtalya 495.709[10]
Amerika Birleşik Devletleri ABD 113.661[11]
Hollanda Hollanda 105.706
Belçika Belçika 105.000
İsviçre İsviçre 95.000
Sırbistan Sırbistan 61.647[12]
İsveç İsveç 35.000[13]
Karadağ Karadağ 30,439[14]
Kanada Kanada 22.395[15]
Fransa Fransa 20.000
Avusturya Avusturya 20.000
Hırvatistan Hırvatistan 15.082
Bosna-Hersek Bosna-Hersek 15.000
Avustralya Avustralya 11.315[16]
Romanya Romanya 10.000
Norveç Norveç 7.000
Slovenya Slovenya 6.186[17]
Finlandiya Finlandiya 5.000
Ukrayna Ukrayna 3.300
Rusya Rusya Federasyonu 1.200
Diller
Arnavutça
Din

Çoğunlukla; İslam
(Sünni, Bektaşi ve Sufizm)

Azınlıklar Hıristiyan (Ortodoks, Katolik ve Protestan)

Arnavutlar (Arnavutça: Shqiptaret) veya Arnavudlar bugün Adriyatik kıyısı ile Balkanlar’ın diğer bölgelerinde yaşayan halk.

Kökenleri

Arnavutlar Avrupa’nın en eski otokton halkı olan antik İlliryalıların ve Pelasgların torunlarıdır.[18] Avrupa’da binlerce yıldır var oldukları Arnavutların dedeleri olan İlliryalılar denizci bir milletti ve kendilerine özgü yaptıkları, seri gemilerle Akdeniz ve Karadeniz’de denizaşırı ticari faaliyetler yaptıkları ve günümüzde genetik olarak Arnavutlara en yakın ırk İtalyanlar'ın olduğu düşünülür [19]. İtalya'nın güneyinde, özellikle Kalabriya ve Sicilya'da her ailede Arnavutlarla akrabalık mevcuttur. 8. yüzyıldan sonra Yugoslavlar ile de karışım yaşamışlardır. Atina kenti de esasen Arnavutların yaşadığı bir şehirdi ancak 1. Dünya Savaşından sonra Rumlar çoğunluğu sağladılar.

Arnavut Kelimesi

Doğu ve batı dillerinde de Arnavut kelimesi genellikle “Alban” ve bunun türevleri şeklinde geçer. Arnavutluk Cumhuriyeti’ndeki Arnavutlar “Arnavut” kelimesini bilmezler, kendilerine “Shqiptar”(Şçiptar okunur) derler. Arnavut kelimesinin Arnavutların yoğun yaşadığı ülkelerin dillerine göre kullanımı şöyledir: Arnavutluk: Shqiptar; Kosova: Shqiptar; Makedonya: Albanac/Şiptar/Shqiptar; Sırbistan: Albanac/Şiptar; Bosna-Hersek: Albanac/Şiptar; Karadağ: Albanac/Şiptar/Shqiptar; Hırvatistan: Albanac/Şiptar; Yunanistan: Arvanit/Arvanides; Türkiye: Ernovut, Arnavut; İtalya: Arberesh. ''Shqiptar'' kelimesi kartalın oğlu anlamına gelir ve arnavutlar yaşadıkları bölgeye ''shqiperia'' yani kartal yuvası derler.

Arnavut Dili

Arnavut dili Arnavutçadır ve Hint-Avrupa dil ailesinden Avrupa koluna mensuptur. Arnavutça'nın köken olarak antik Pelasg dilinden geldiği, Antik (Eski) Yunanca'nın günümüz Rumcasına değil Arnavutça'ya daha yakın olduğu, Latincenin Arnavutça'dan türediği, Etrüskçe'nin Arnavutça'nın Toska aksanı ile ilgili olduğu yönündeki hipotez, teori ve görüşler dilbilimciler arasında yaygındır.

Arnavutça Toska şivesi ve Gega şivesi olmak üzere iki büyük şiveye ayrılır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Osmanlı Türkçesi kanalıyla Türkçe, Arapça, Farsça pek çok kelime Arnavutçaya yerleşmiştir. Ancak Arnavutluk’ta Enver Hoca döneminde öz Arnavutça politikası doğrultusunda söz konusu yabancı kelimelerin bir bölümü Arnavutçadan çıkarılmıştır.

Din

Arnavutlar (Orta Çağ'daki isimleriyle Arbërór'lar) Roma İmparatorluğu'nun 4.yüzyılda hıristiyanlaşması ile birlikte Hıristiyanlığı kabul ettiler. İlirya ve Epiros bölgeleri en eski ahalisi olan Arnavutlar'ın toprakları, 5. yüzyıdaki kavimler göçleri nedeniyle Roma'nın yıkılması ve Doğu-Batı Roma olarak bölünüşü sonucunda Güney Slavları (Yugoslavlar)'ın eline geçti. 1054 yılında Doğu ve Batı Kiliseleri (Ortodoks ve Katolik) bölünüşünden sonra Doğu Roma'ya (Bizans'a) bağlı olan Arbanonlar/Arvanitler çoğunlukla Ortodoks (Tosk-Güney Arnavutluk-Epir), azınlıkla Katolik (Gega- Kuzey Arnavutluk) idiler [20] 6. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Kosova ve Karadağ'da Sırplarla yan yana yaşamaktan Slavlaşma ve Ortodokslaşma ileri düzeydeydi [21] Ancak Arnavutlar Sırp hegemonyasına karşı ve İtalya ile olan bağları ve yakınlıkları sebebiyle Arnavutluk Katolik Kilisesi'ne bağlılığı tercih ediyorlardı.

15. yüzyıldaki Osmanlı fetihleri sonucu binlerce Arnavut İtalya'ya kaçmak zorunda kaldı, geri kalanlar başlangıçta görüntü olarak da olsa[22] 500 yıllık Osmanlı hâkimiyeti neticesinde müslümanlaşıp Doğu hâkimiyetine girdiler.

Sosyalist Enver Hoca yönetiminden önce hemen hemen çoğunluğu Müslüman olan Arnavutluk'ta rejimden sonra Hristiyanlığa geçişler olmuştur. Arnavutluk'ta 1912'de kuruluşundan itibaren dinî tasnif yapılmamaktadır.

Kosova, Makedonya ve Türkiye'deki Arnavutların tamamına yakını Müslümandır. Hristiyanlar azınlıktadır. Arnavutluk'ta kendini bir dine ait görmeyen veya birden fazla dine ait hissedenler nüfusun çoğunluğunu oluşturur.

Arnavut Kültürü

14. ve 15. yüzyıllarda coğrafi yakınlıkları sebebiyle İtalya'daki rönesansa çok yaklaşan Arnavutlar, mukavemet göstermelerine rağmen 16. yüzyılda Osmanlı hakimiyetine girdiler ve Doğu tarzı ataerkil ve tutucu bir yaşama geçmek zorunda kaldılar. Arnavut kültüründe kıdem ve saygı esastır. Bu nedenle yaşlılara büyük bir saygı vardır. Sülaledeki ya da ailedeki en yaşlı insan reis olarak kabul edilir ve sözlerinden dışarı çıkılmaz. Doğum, evlenme gibi önemli günlerde yapılan törenlerde sıkı bir disiplin ve seremoni dikkat çeker.

Arnavutların Dünyadaki Dağılımları

Avrupa

Avrupa’da 8 milyondan fazla Arnavut bulunmaktadır. Arnavutların Avrupa’da bulunduğu ülkeler Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Makedonya, Yunanistan, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Sırbistan, Slovenya, Romanya, Birleşik Krallık, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Fransa'dır.

Türkiye

Türkiye'de kaç Arnavut olduğu konusunda kesin bilgi yoktur, nüfus müdürlüklerinde etnik kimlik kaydı yapılmadığından dolayı, gayri resmi olarak bu sayının 3.200.000 - 4.300.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ancak, bu göreceli rakam içinde kimliğini koruyanların sayısı düşüktür ve bu nüfusun ne kadarının Arnavut kimliğini benimsediği belirsizdir.[23] Ethnologue web sitesi, 1965 sayımına göre Türkiye'deki Arnavutların sayısını 1.965.000 olarak belirtmektedir.[24] Arnavutların çeşitli tarihlerde Türkiye’ye büyük göçleri olmuştur. Bunlar genelde Balkanlar’daki karışıklıklar zamanında olmuştur. 1877-78 yılında meydana gelen Osmanlı-Rus Savaşı’nda ya da daha önceden göçler olduğu bildirilmekteyse de buna dair herhangi bir tarihî kaynak bulunmamaktadır. Bilinen en büyük göçün 1912 yılı dolaylarında Balkan Savaşları’ndan sonra olduğu tarihî kaynaklarda belirtilmektedir.[25].Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaşta yenilmesinden sonra Sırpların kontroluna geçen Kosova’dan büyük bir göç yaşanmıştır. Ancak, bu göç içinde Arnavut nüfusun yanında, Kosovalı Türk nüfus da büyük bir oran tutmaktadır. Daha sonraki ikinci büyük göç 1924 yılında Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye Güney Epir'den ve Ege Makedonyası'ndan gönderilen Arnavutlardan oluşmaktadır, Balkanlar’daki karışıklıklar ve Yugoslavya’nın özellikle Müslüman topluluklara uyguladığı baskılar devam ettiği için II. Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya'dan (bugünkü Kosova ve Kuzey Batı Makedonya) göçler devam etmiştir. 1945'ten günümüze kadar hâlâ artan ve azalan oranlarda göçler yaşanmaktadır.

Türkiye'deki Arnavutların çok büyük bir kısmı Sünni mezhebindendir, çok az bir kısmı da Bektaşi inancına sahiptir.

Mısır

Mısır’da Kavalalı Mehmet Ali Paşanın iktidarı döneminden kalma Arnavutlar da vardır.

Arnavutların Göçlerinin Sebepleri

İlk büyük göç Osmanlı'nın Balkanlar’a hâkim olmasıyla Hristiyan Arnavutların İtalya'daki adıyla Arbereşlerin İtalya'ya ve Ukrayna'ya yapılan göçleridir. Bu göçlerin sebebi Müslüman bir devletin hâkimiyeti altında yaşamak istememelerinden kaynaklanmaktadır [26]. Daha sonraki göçlerin esas sebebi Balkan Savaşları’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’dan çekilmesi ve Müslüman toplulukların savunmasız kalmasıyla Sırpların, Bulgarların, Yunanların daha fazla toprak kazanmak için Arnavutların tarihî sınırları içinde kabul ettikleri yoğun yaşadıkları yerler olan Kosova, Makedonya, Karadağ ve Çamlık (Yanya merkezli Çamerya) bölgelerini ele geçirmeleri ve buralarda yaşayan halkın zor kullanarak şiddet, zulümle ve baskıyla yerlerinden zorla göç ettirilmeleri sonucunda olmuştur. Özellikle Balkan Harbi’nden sonra Arnavutların yoğun yaşadığı yer olan Toplica şehrinde Sırplar tarafından büyük bir katliam yapılarak tamamı Arnavut olan bir şehir etnik temizlik yapılarak bugün bir tek Arnavut yaşamamaktadır. Daha sonraki ikinci büyük soykırım 1945'te Yunanlar tarafından Çamlık (Çamerya)'da uygulanmıştır.

Tarihin yakın dönemlerinde de Bosna-Hersek ve Kosova'da tekrar bu soykırım hareketlerinin gerek Arnavutlara gerekse diğer Müslüman topluluklara uygulanmıştır. Ayrıca son olarak 1945 yılında Yugoslavya devletinin Makedonya'da Arnavutların nüfusunun Makedonlardan fazla olmasının engellemek için bilinçli bir göç politikası oluşturmuştur.

Resimler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Daha fazla bilgi için Vikipedi'nin kardeş projelerinde ara
bu maddeyi Vikisözlük'te ara
bu maddeyi Vikikitap'ta ara
bu maddeyi Vikisöz'de ara
bu maddeyi Vikikaynak'ta ara
bu maddeyi Commons'da ara
bu maddeyi Vikihaber'de ara
bu maddeyi Vikiversite'de ara
  1. ↑ Fakte 2008 yılı Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (Arnavutça)
  2. ↑ Census 2011 Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (İngilizce) (1 Ocak 2010 verisi)
  3. ↑ "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!", Milliyet gazetesi, 6 Haziran 2008.
  4. ↑ Kosovo Government estimates 2005 -
  5. ↑ Serbian Government 2003 census -
  6. ↑ CIA - The World Factbook - Serbia
  7. ↑ Makedonya Cumhuriyeti 2002 Nüfus Sayımı “Tabela 3” Makedonya Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca)
  8. ↑ Migration and Migration Policy in Greece. Critical Review and Policy Recommendations. Anna Triandafyllidou. Hellenic Foundation for European and Foreign Policy (ELIAMEP). Data taken from Greek ministry of Interiors. p. 5 "the total number of Albanian citizens residing in Greece, including 185,000 co-ethnics holding special identity cards"
  9. ↑ Gialis, Gialis. "Spatial demography of the Balkans: trends and challenges". IVth International Conference of Balkans Demography. ss. 4. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120426042422/http://www.demobalk.org/conferences/fr/BUDVA_10_5-2010/S_2/Gialis_S2.pdf. Erişim tarihi: 4 Kasım 2010., Kees, Groenendijk. "The status of quasi-citizenship in EU member states: Why some states have "almost-citizens"". University of Edinburgh. ss. 415–416. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130602200624/http://www.law.ed.ac.uk/citmodes/files/NATACCh10.pdf. Erişim tarihi: 4 Kasım 2010.
  10. ↑ http://demo.istat.it/str2013/query.php?lingua=eng&Rip=S0&paese=A12&submit=Tavola
  11. ↑ ABD 2000 Yılı Nüfus Sayımı ABD Sayım Bürosu (İngilizce)
  12. ↑ Sırbistan Cumhuriyeti İstatistik Ofisi, 2002 census of Serbia “ölü bağlantı”
  13. ↑ Hot tvingar kosovoalbaner att flytta
  14. ↑ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine Crna Gora Zavod Za Statistiku (Karadağ İstatistik Kurumu)
  15. ↑ statcan.ca Ethnic origins, 2006 counts, for Canada, provinces and territories Statistics Canada (İngilizce)
  16. ↑ 2006 Census of Population and Housing Avustralya İstatistik Bürosu (İngilizce)
  17. ↑ Population by ethnic affiliation, Slovenia “Popis 2002” Slovenya Cumhuriyeti İstatistik Ofisi (İngilizce)
  18. ↑ http://alban.altervista.org/alban/ist-die-albanische-sprache-pelasgo-illyrisch/
  19. ↑ http://www.arbitalia.it/
  20. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Christianity_in_Albania
  21. ↑ http://de.wikipedia.org/wiki/Skanderbeg_Crnojevi%C4%87
  22. ↑ http://historia.shqiperia.com/perandoria/kreu3.php
  23. ↑ Pan-Albanism: How Big A Threat To Balkan Stability?
  24. ↑ Languages of Turkey
  25. ↑ Kush E Hapi Rrugën Për Turqi (Arnavutça)
  26. ↑ http://books.google.de/books?id=eKKS3u7iPWcC&pg=PA562&lpg=PA562&dq=15.+Jahrhundert+flucht+der+albaner+nach+italien&source=bl&ots=WViLbF-1pz&sig=yF-5PcZC9EmxqiYLvQiOPJ-zjRY&hl=de&sa=X&ei=20YMT5O4Lor68QPm5_DVBQ&ved=0CFoQ6AEwCA#v=onepage&q=15.%20Jahrhundert%20flucht%20der%20albaner%20nach%20italien&f=false
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.