Baykonur Uzay Üssü

Koordinatlar: 45°55′12″K 63°20′31″D / 45.920°N 63.342°E

Baykonur Uzay Üssü'nün haritadaki yeri

Baykonur Uzay Üssü (Kazakça: Байқоңыр ғарыш айлағы, Bayqoñır ğarış aylağı; Rusça: Космодром Байконур, Kosmodrom Baykonur), Tyuratam^{[Not 1]} olarak da adlandırılır.^[1]

Kazakistan'ın Baykonur kasabasının 320 km kadar güneydoğusunda, Seyhun (Sırderya) nehrinin kıvrımındaki bozkırda kurulmuş olan üs, dünyanın en eski ve en büyük uzay fırlatma üssüdür. Sovyet yönetimi üsse güvenlik nedeniyle yanıltıcı olarak 320 km uzaktaki Baykonur'un adını vermiştir.^[1]

Baykonur Uzay Üssü , Baykonur Uzay Üssü Site 31 gibi birçok fırlatma rampası, 5 adet kontrol kulesi, 9 adet kontrol merkezi ve 1.500 km uzunlukta bir füze deneme alanını barındırır. 2 Haziran 1955'te hizmete giren üssün genişliği kuzeyden güneye 80 km , doğudan batıya 130 km kadardır. Askerlerin çalıştırıldığı yapım işleri yaklaşık iki buçuk yılda tamamlanmıştır.^[1]

Üs yakınlarına çalışanların ve ailelerinin kalmaları için Tyuratam kenti (o zamanki adı ile Leninsk) şehri kurulmuştur. Tüm Sovyet insanlı uzay araçları , ay ve gezegen sondaları bu üsten fırlatılmıştır.^[1]

Baykonur Üssü logosu

Uzay çalışmaları tarihinin birçok önemli uçuşu Baykonur Uzay Üssü'nden yapılmıştır: ilk insan yapımı uydu Sputnik 1'in fırlatılması (4 Ekim 1957), ilk insanlı yörünge uçuşunu gerçekleştiren Yuri Gagarin'in aracı Vostok 3KA-2 ya da bilinen adıyla Vostok 1'in fırlatılması (12 Nisan 1961), uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova'yı taşıyan uzay aracının(Vostok 6) fırlatılması (1963).^[1]

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Kazakistan Сumhuriyeti sınırları içinde kalan Baykonur Uzay Üssü , Rusya Federasyonu tarafından yıllık 115 milyon dolar kira ile 2050 yılına kadar kiralanmıştır.^[1]

Baykonur'dan, yapımından günümüze kadar yaklaşık 1100 kadar fırlatma yapılmıştır. 1980-1990 yılları arasında Mir uzay programını destekleyen üs , Columbia felaketinden sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay mekiği programına ara vermesi ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nun tek destekleyici üssü haline gelmiştir.^[1]

Baykonur, 14 Şubat 2014 Tarihinde Türkiye'nin 6. Haberleşme Uydusu Türksat 4A nın Fırlatılmasına Ev Sahipliği Yapmıştır. Türkiye saati ile 23:09'da Gerçekleşen Fırlatmanın ardından Uydu ertesi Sabah 08:09 da 50 Derece Doğu Boylamındaki Görevine Başlamıştır.

Notlar

1. Anlamı: Töre ata, Töre baba

Kaynaklar

1. "Baikonur". Encyclopedia Astronautica, astronautix.com. 2012. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150511191650/http://www.astronautix.com:80/sites/baikonur.htm. Erişim tarihi: 19 Ekim 2012. 

Dış bağlantılar

• Encyclopedia Astronautica - Baikonur
• Russian Space Web - Baikonur
• Üssün güney bölümünün uzaydan çekilmiş fotoğrafı (~2 MB)