Burci Hanedanı

Kahire. Sultan Kayıtbay Camii İçi

Burci hanedanı, Memluklu Sultanları Mısır'da hüküm süren Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren Memluk sultanlarına verilen isimdir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mulhem olmaktadır. Bu askerler arasinde yükselip emir rütbesi alan ve sonra da Sultanlığa yükselenler Kafkasya'da Çerkeslerin bulunduğu bölgelerden getirilen kölelerden oluşmaktaydı. Bu hanedan daha önceki genellikle Kıpçak Türk asıllı ve hatta Rumi Türklerden oluşan Memluklu askerlerin ikamett ettiği Nil Nehri üzerindeki bir adada kışlaları olan askerlerden ortaya çıkan "Bahri Hanedanı"'ndan sonra gelmiştir.

Bu hanedan çok istikrarsız olmuş ve hanedana mensup Memluklu Sultanlarının hükümdarlık süreleri genellikle gayet kısa sürmüştür. Sultanlığa atanma ve bunun için rekabet, Memluklu emirler arasındaki iktidar çatışmalarına çok bağlı olmuştur. Bu hanedan mensuplarının tahta geçme çatışmaları Memlukluların ellerinde bulunan Kıbrıs adasının Timur'a bağlı güçler tarafından işgal edilmesine ve sonra da bu adanın Hristiyanlar'ın idaresine geçmesine neden olmuştur. Sultanlığa geçme için devam eden çekişmeler en sonunda Memluklerin Osmanlılar tarafından yenilip Mısır'ın Osmanlılar eline geçip Memluk Sultanlığı'nın ortadan kaldırılmasına da neden olduğu iddia edillmektedir.

Tarihçe

Hanedanın doğuşu

1250'den itibaren Mısır Kıpçak Türkü asıllı kölemenlere Bahri Hanedanı'na mensup Memluklu Sultanları tarafından idare edilmekteydi. 1377'de Suriye'de çıkan bir isyanla bu devletin idaresi Çerkes kölemenler tarafından ele geçirilmişti ve 1382'de Çerkes asıllı Zahir Sayfeddin Berkuk'un Memluklu Sultanı olarak tahta geçmiştir. 1389'da Bahri Hanedanı'ndan olan Kıpçak kölemenlerinden olan son Memluk Sultanı Salih Zeyneddin Hacı tekrar iktidarı ele aldıysa da 1390'da Çerkes kökenli Berkuk tekrar tahtını ele geçirdi ve yeni Memluk Sultanlığı kurdu: Çerkes kökenli Sultan Berkuk tarafından Kıpçak Hanedanlığı kaldırılıp onun yerine hanedanlık olmayan yeni sistemli Memluk Sultanığı kuruldu; kendi Memluk Sultanı'ndan sonra gelen en yetkili komutan, yani ehil olan komutan yeni Memluk Sultanı oluyordu, bu şekilde en yetkili komutana iktidarı devretme sistem-değişikliği 'Çerkesler Dönemi Memluk Sultanlığı'nın sonuna kadar sürdü.


Hanedanının ve Sultanlığın sona erişi


Burci Hanedanı sultanları

No. Saltanatın başı Saltanat sonu İsim Tam isim Hanedana ilişkisi Saltanat sonu nedeni
1 1382 1389BerkukMalik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk Emir Yelboğa kölesi Emir Yelboğa tarafından isyan
1389 1398 BerkukMalik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk İkinci defa Ölüm
2 1399 1405 Farac Malık Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk Sultan Berkuk'un oğlu
3 1405 1405 Mansur Abdülaziz Sultan Berkuk'ün oğlu, Sultan Farac'ın kardeşi
1405 1412 Farac Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk Emir Yaşbak ile Muavyed Şeyh'in komplosu ile öldürülmesi
4 1412 1412Mustain Müsta'in Billah Ebu Fadil Abbasi Emir Muavyed Şeyh komplosu ile tahttan uzaklaştırıldı.
5 14121421 Muavyed ŞeyhMalik Muavyed Ebunaşır Şeyh Mahmudí Zahir Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
6 14211421 Muzaffer Ahmed Malik Muzaffer Ahmed bin Muavyed Şeyh Sultan Muavyed Şeyh'in ikinci oğlu Atabegi olan Seyfeddin Tatar tarafından tahttan indirildi
7 14211421 Seyfeddin TatarMalik Zahir Sayfeddin Tatar Ölüm
8 1421 1421 Salih MuhammedMalik Salih Nasireddîn Muhammed bin Tatar Sultan Seyfeddin Tatar'ın oğlu Barsbay tarafından tahttan indirildi
9 14221438 BarsbayMalik Eşref Ebu-Nasır Seyfeddin Barsbay Emir Zahir Çakmak ve Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
10 14381438 Aziz YusufMalik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay Sultan Barsbay'ın oğlu Emir Çakmak isyanı ile tahttan indirildi.
11 14391453 Zahir ÇakmakMalik Zahir Sayfeddin Çakmak Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
12 14531453 Fahreddin Osman Malik Mansur Fahreddin Osman bin Çakmak Sultan Zahir Çakmak oğlu İnal ve emirler tarafından tahttan indirildi.
13 14531461 İnalMalik Eşref Şeydeddin Ebu Nasr-el-Alai el-Zahiri el-Nasır İnal el-Acrud Sultan Berkuk ve Sultan Farac'ın kölemeni Ölüm
14 14611451 Muavyed AhmedMalik Muavyed Sihabeddin Ahmed bin İnal Sultan İnal'ın oğlu Reformlarına karşı emirlerin komplosu ile tahttan indirildi.
15 14611467 HoşkademMalik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasırî el-Muayyadî Sultan Muavyed Ahmed'in kölemeni Dizanteriden oldu.
16 14671468 Zahir BilbayMalik Zàhır Sayfeddin Bilbay İnalí el-Muayyadí Emir Zahir Timur Buğa Rumi tarafındn tahttan indirildi.
17 14681468 Zahir Timur Buğa Malik Zàhır Timur Buğa Rumí Yüksek saray memsubu Hayır Bey komplosu ile tahttan indirildi.
18 14681496 Sultan KayıtbayMalik Eşref Seyfeddin Kayıtbay Sultan Barsbay'ın kölemeni Ölüm
19 14961498 Nasır MuhammedMalik Nasır Muhammad bin Kayıtbay Sultan Kayıtbay'ın oğlu Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. Hapiste öldürüldü.
20 14981500 Zahir KansuMalik Zshır KansuSultan Nasır Muhammed'in dayısı Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
21 15001500 Eşref CanbulatMalik Eşref Canbulat Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
22 15011501 Adil TumanbayMalik Adil Sayfeddin Tumanbay Emirler darbesiyle tahttan indirldi.
23 15011516 Kansu Gavri Malik Eşref Kansu Gavrı Sultan Kayıtbay'ın kölemeni Mercidabık Muharebesi'nde öldü.
24 15161517 Tomanbay Malik Eşref Tumanbay Sultan Kansu Gavri'nın yeğeni Osmanlı Kahire fethine karşı koymakta iken yakalanıp Kahire kalesi kapısında asıldı.

Dipnotlar

    Ayrıca bakınız

    Dış bağlantılar

    This article is issued from Vikipedi - version of the 1/4/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.