Muavyed Şeyh

Mahmud
Mısır Memlûk Sultanı
Hüküm süresi 1412 - 1421
Önce gelen Abbasi Halifesi Mustain
Sonra gelen Muzaffer Ahmed
Tam ismi
Melik Muavyed Ebunasır Şeyh Mahmudi Zahiri
Hanedan Burci Hanedanı
Doğum yak. 1369
Ölüm 14 Ocak 1421

Muavyed Şeyh tam ismiyle Melik Muavyed Ebunasır Şeyh Mahmudí Zahirí (d. yak. 1369 - 14 Ocak 1421) 1412-1421 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı.

Yaşamı

Sultanlıktan önce

Çerkes asıllı olan Muavyed Şeyh'in 12 yaşında iken Mısır'a getirilip Sultan Berkuk'a kölemen olarak 4.000 dirhem altına satıldığı bildirilir.[1] Genc Muavyed Şeyh Sultanın hizmetinde üstün yeteneğini gösterip; azad edilip emir rütbesi verildi. Bu sırada "Mahmudi" ve "Zahiri" ünvanlarını da almış ama yine "Şeyh" olarak anılmaya devam etmiştir. 1400 yılında genç Sultan Farac'ın saltanatı baslarında (şimdi Lübnan'da bulunan) Trablusşam şehri valiliğine atandı. Bu tam Timur'un Suriye üzerine sefere başlamasi ile çakışmaktadır. Önce Halep üzerine gelen Timur şehri kuşattı. Diğer Suriye şehirleri valileri gibi Muavyed Şeyh de 700 atlı ile Halep'i savunmaya katkı için geldi ve şehir kuşatması devam ederken bir çarpışmada Timur güçleri tarafından esir alındı.[1] Timur 30 Ekim 1399'da şehri eline geçirdi ve üç gün talan etti.

Timur sonra Hama, Hums ve Baalbek şehirlerini eline geçirdi. Genc sultan Farac Memluklu ordusuyla Suriye'ye gelmişti ve Timur'un kendine katılması teklifini kabul etmemişti. Memluklu ve Timur orduları Şam şehride karşılaştılar. Ancak Sultan Farac, Mısır'daki kölemen emirlerin kendi aleyhine kendini tahttan indiremek bir komplo hazırladıkları haberini alınca 15 Aralık 1400de ordusunu Şam'da kendi kaderine bırakarak, Şam'dan apartopar ayrılarak Kahire'ye döndü. Sultan Farac ile birlikte Kahire'den gelmiş olan ünlü İslam bilgini İbni Haldun yazdığı otobiyografik hatıralarında Şam şehrinin Timur'a teslim edilmesi için Timur huzuruna gitmesini, Timur'un şehri eline gecirmesini, talan etmesini, büyük bir yangınla şehre ve ünlü Şam Büyük Emeviye Camii'ne büyük zarar vermesini anlatmıştır.[2] 19 Mart 1401'de Timur, hemen tümünü eline geçirdiği ve her tarafını harabeye çevirdigi Suriye'nin ileride nasıl idare edileceğine dair hiçbir önemli karar almadan çok büyük ganimetle ve ünlü Şam sanatkarlarinıi da kapsayan cok sayida esirle baskenti Semerkand'a donuse basladi.

Harabe halindeki Suriye tekrar Memluklular eline gecti. Timur'un Suriye'yi terk etmesi haberini ilk alan ve bunu Kahire'ye ulaştıran ilk Memluklu Emir Muhammed Şeyh olmuştu. Bundan dolayı Emir Muavyed Şeyh 1401'de Sam valisi olarak atandı.

Ama 1401de Şam'dan ordusunu geride bırakıp kaçan Sultan Farac'a karşı Mısır'da bir iç savaş çıkmıştı ve Sultan Farac aleyhine hazırlanan komplolar bitmemekteydi. 1404de taht naibi olan Emir Yasbak bu görevinden atılmış ve Mısır'dan Suriye'ye sürgüne gönderilmişti. Muavyed Şeyh de Emir Yasbak'in kliğinden olarak Suriye'de Sultan Farac'a isyan etti. Bu iki emir Suriye'de Sultan Farac'ı tutanlara karşı bazı galibiyetler kazandılarsa da sonunda Sultan Farac taraftarları tarafından yenilgiye uğratildılar ve Muavyed Şeyh Suriye valiliği görevini kaybetti ve yerine Emir Nevruz adlı bir memluklu atandı.[1]


Saltanat yılları

Sultanlığı ele geçirme

Şeyh Muhammed Memluk Sultanlığını da yüklenmiş olan Halife'nin halk tarafından sevilmemesini sağladı. Halife de 7 ay süren hükümdarlıktan sonra Sultanlık ve halifelikden feragat etti. Şeyh Muhammed Memluk Sultanı olarak tahta geçti. Hükümdarllik ismi olarak "Muavyed Ebu Nasır" adını aldı. Halifelik ise 1414de kardeşi Düvüd II. Mutadid'e verildi. Eski halife el-Musta ise İskenderiye'ye sürüldü ve o şehirde sürgünde 1450da ölene kadar yaşadı.

Şam emiri olan, Emir Nevruz, Muavyed Şeyh'i Memluk Devleti sultanı olarak kabul etmedi ve daha önce sultanlık yapmış olan Abbası Halifesi Mustain'in hala sultan olduğunu iddia ederek Muavyed Şeyh aleyhine bir kutsal cihat ilan etti. Fakat Muavyed Seyh ordusu ile Temmuz 1414'de yapilan carpismada Nevruz ordusu yenildi ve Emir Nevruz Şam'a cekildi ve orada bir müddet kuşatmaya alındıktan sonra teslim olunca idam edildi. Böylece Memluk Sultanı Muavyed Şeyh tekrar Suriye'yi Mısır Memlulukluları idaresi altına aldı.

Suriye'de bu başarısından sonra Sultan Muavyed Şeyh Kudüs'e gitti. Orada müslümanlar için kutsal sayılan yerlerde ibadet etti. Sonra da Mısır'a geri döndü.

Sultan Muavyed Şeyh Kahire'ye döndüğü zaman şehrin bir keşmekeş içinde bulunduğunu gördü. Kahire'de büyük bir veba salgını olup şehrin nüfusunun büyük bir kısmı, zengin fakir farketmeden, bu salgında hayatlarını kaybetmişlerdi. Salgın Kahire'ye yiyecek tedariki sistemini de çok aksatmış ve şehirde açlık alıp yürümüştü. Bu büyük felakatler ülkenin mali durumunu çok kötüye götürmüş; vergiler toplanamadığı için ve vergi bazının çok küçüldüğü için Memluk devleti idaresi yürütülemez olmuştur. Tedavüldeki para yetişmez olmuş ve enflasyon almış yürümüştü. Çöllerde devamlı haydutlukla uğraşan bedevi Araplar gittikçe azmışlar ve köy, kasaba ve hatta büyük şehirlerde eşkiyalık faaliyetlerine girişmişlerdi.

Sultan Muavyed Şeyh ülkesini ve Kahire'yi bu keşmekeşten kurtarmak için hemen tedbirler almaya başladı. Eşkiyalık yapan bedevi Arapları ve şehirlerde bulunan haydut çetelerini askeri ve polis tedbirleri ile sindirdi ve bu hareketler son buldu. Tedavülde bulunan parayı gereken ekeonomik faaliyeti karşılayabilecek şekilde ıslah ettirdi. Zahire üretimini artırmak için tedbirler aldırıp; Kahire'ye zahire ve besin malları tedarik sistemini kontrol altına aldı. Zahire fiyatlarının artmasını önlemek için iyi uygulanan biraz düşük seviyede narh koydurdu. Bunun zahire ve tarım üretimine aksi tesirleri olmaması için de bu sektör üretimini teşvik edici tedbirler de aldı.

Kıbrıs Krallığı ile savaş

1365 Kıbrıs Kralları İ. Peter ve Filip de Mezierse batı Avrupa ülkelerine yeni bir Haçlı Seferi organize etmek için haberler ve elçiler göndermişlerdi. Bu yeni Haçlı Seferi Kıbrıs'tan bu ülkenin sağladığı gemilerle başladı ve Memluklüler eline bulunan İskenderiye limanı üzerine yöneldi. Haçlı donanması ve ordusu İskenderiye'ye çıkmayı başardı ve şehri talan edip yakıp yıktı. Fakat bu şehirden daha ilerlemeden Haçlı ordusu talan malları ve büyük sayıda esirleri ile gemilerine geri binip Kıbrıs'a döndü.[3]

1403de Fransız komutanı Mareşal Boucicaut Lusığnan hanedanıdan Kıbrıs Kralı olan Janus ile birlikte Memluklukların elinde bulunan önemli liman şehirleri oaln Iskenderiye ve Beyrut üzerine donanma filoları ile iki deniz seferi yapmışlardı ama her iki sefer de hiçbir başarı kazanamamışdi. Yapılan barış anlaşmasına rağmen Kıbrıslı korsanların Memluk gemilerine ve salihlerine hücumları devam etmişlerdi. Bu devamlı hücumlara karşılık olarak 1410 da Sultan Farac bir çıkartama yapmıştı, 1413 ise Kıbrıs'lılar şimdi Lübna'da olan Dubar sahil şehrine bir çıkartma ve hücum yaptılar. Yeni Memluk Sultanı Muavyed Şeyh buna büyük karşı tepki gösterip hemen bir Memluk filosunu ve ordu birlikleini Kıbrıs'a çıkartma yapmak için gönderdi. Kıbrıs Kralı Janus bir barış anlaşması zorunda kaldı. Fakat Kıbrıs'ı üs olarak kullanan ve Doğu Akdeniz'de korsanlık yapıp Memluklu gemilerini ve Memluklulara ait Suriye ve Mısır salih şehirlerini vuran korsanlar Katalan asıllı idiler. Kıbrıs Kralı ne bu korsanları ülkesinden atacak ne de onlri kontrol edebilecek güçte değildi ve korsanlık devam etti[3]

Bu savaş ancak 1426da Barsbay'ın Kıbrıs'ı fethetmesi ve Kıbrıs Kralı Janus'un esir alınması ile sona erdi.

Ölümü


Dipnotlar

  1. 1 2 3 Michaud, Josep ve Louis Gabriel Michaud (1820),Biographie universelle, ancienne et moderne Cilt.28 say.184 "Mahmoudy (Cheikh Al-)" maddesi, Paris; Google books (Fransızca)(Erişme:19.7.2010)
  2. ↑ Ibni Khaldûn, (1951) "Al-Tarīh bi Ibni-Haldun ve Riħlatuhu Garben ve Şarken, Kahire:Muħammad ibn-Tāvīt at-Tanji (Arapça)
  3. 1 2 Clot, Andre (2009), L'Égypte des Mameloüks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 say.183-184 . (Fransızca)

Dış bağlantılar

Resmî unvanlar
Önce gelen:
Abbasi Halifesi Mustain		 Mısır Memlûk Sultanı
1412 - 1421		 Sonra gelen:
Muzaffer Ahmed
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.