Dune (roman)
| Yazarı | Frank Herbert |
|---|---|
| Ülke | ABD |
| Özgün dili | İngilizce |
| Seri ismi | Dune |
| Türü | Bilim kurgu |
| Anadilinde basım tarihi |
1965 (ilk roman olan Çöl Gezegeni Dune) Nisan 1985 (son roman olan Dune Rahibeler Meclisi) |
Dune, Frank Herbert'in (1920-1986) Hugo ve Nebula ödüllerini almasını sağlayan ve tüm dünyada on beş milyondan fazla kopyası satılan 6 kitaptan oluşan bilimkurgu roman serisi;
Arthur C. Clarke'ın ifadesiyle, "Yüzüklerin Efendisi ile kıyaslanabilecek tek şaheser kurgu romandır."
Seri, bütünü düşünüldüğünde insan doğası; din, siyaset ve ekonomi kurumları, liderlik olgusu; erkek, kadın, cinsellik kavramlarına dair muhteşem denebilecek sosyolojik, psikolojik ve felsefi tahliller ve gözlemler içerir.
Bir bilim kurgu romanından beklenmeyecek ölçüde felsefi bir derinliğe sahiptir. Serinin tamamına yayılmış aforizmalar, eserin özenle oluşturulmuş özgün kurgusu ile birleştirildiğinde 3500’e yakın sayfası ile 6 kitaptan oluşan artık dünya çapında bir kült haline gelmiş tek bir eser ortaya çıkar.
Serinin ilk kitabı olan Çöl Gezegeni Dune 1965, son kitabı olan Dune Rahibeler Meclisi ise 1984 yılında yayımlanır. Frank Herbert’in 1986 yılında ölümü ile üzerinde çalışılan 7. Dune kitabı tamamlanamaz.
Çöl Gezegeni Dune, David Lynch tarafından 1984 yılında sinemaya da aktarılmıştır.
Seri, islam terminolojisine ait birçok kavramı ve bakış açısını içinde barındırması ile de dikkat çeker;
"Allah’ın emri gelir; Sakın acele etme. Yol gösteren Allah’tır; kimi yolunu şaşırır."
"Ben de hizmetkarım… Efendim ise Rahman ve Rahim olan Allah. “Biz, onların boyunlarına halkalar geçirdik. O halkalar çenelere kadar dayanmaktadır. Bu yüzde kafaları yukarı kalkıktır. Önlerinde bir set ve arkalarında bir set çektik de onları kapattık, artık göremezler…” Eski Fremen dininde böyle yazılıydı."
Orijinal serisi
- Çöl Gezegeni Dune (Dune, Desert Planet)
- Dune Mesihi (Dune Messiah)
- Dune'un Çocukları (Children of Dune)
- Dune'un İmparator Tanrısı (God Emperor of Dune)
- Dune Sapkınları (Heretics of Dune)
- Dune Rahibeler Meclisi (Chapterhouse: Dune)
Özet
Bu 6 kitap uzun serinin ilk kitapları olup, serinin devamı Frank Herbert'in oğlu Brian Herbert ve Amarikan populer kitap yazarı Kevin J. Anderson tarafından devam ettirilmiştir. İkili seriye dahil olan 6 kitap yazmıştır. Aslında kitaplar klasik serinin devamı değil öncesidir. Aynı Yıldız Savaşları film serisinde olduğu gibi. "Atreides Hanedanlığı", "Harkonnen Hanedanlığı" ve "Corrino Hanedanlığı" klasik serinin hemen öncesine gitmekte ve Dune gezegeninde yaşanan politik çatışmaların köklerinin ortaya koymaktadır. "Butleryan Cihadı", "Makinelerin Seferi" ve "Corrin Savaşı" kitaplarından oluşan seri ise çok daha eskilere gitmektedir. İnsanlık akıllı makineler yani yapay zekayla savaşmaktadır. Daha melanj keşfedilmemiş Arrakis hiç kimsenin bilmediği bir gezegendir. Uzayda yolculuk için büklüm gemiler yoktur, Holtzman kalkanı yoktur. İmparatorluk, Hanedanlıklar, Lonca, Bene Gesserit cadıları Fremenler yoktur. Yani kısaca Dune romanlarının hayal gücünü zorlayıcı, sınırlarda gezinen ve sosyal yapıları sorgulayan, büyüleyici, otantik ortamı daha oluşmamıştır. Bu seride büyüleyici Dune dünyasına giriş yapılmaktadır. Dune dünyasındaki ilginç kavramların, olayların, ilişkilerin açıklanmasıdır bu seri. Çok ilginç şeyler öğrenebilirsiniz; mesala Atreides ile Harkonnenlerin atalarının sarsılmaz dostluğu gibi.
Bundan başka romanda alttan alta işlenen gerçek ise ekonomi ve ekonominin kaynağı olarak ticaretin önemini insanı şaşırtan bir etki ile işlemesidir. Okuyan herkesin dikkatini çekeceği üzere ilk 6 kitaptan oluşan serinin tamamında ticaret loncasının gücü ve etkisi göze çarpmaktadır.Oysa loncanın askeri gücü ya da bir millete dayanan herhangi bir yaptırım gücü yoktur. Lonca yalnızca galaksiler arası ulaşımda kullanılan gemileri yönetme yeteneği sayesinde bu güce ulaşmıştır. Tüm gezegenler, hanedanlar loncaya muhtaçtır. Ve nihayet lonca da "baharat"a muhtaçtır. Gemi kaptanları ancak baharat etkisinde iken zamanı ve uzayı bükme yeteneklerini kullanabilmektedirler. "Baharat"ın ise tek kaynağı vardır:Arrakis-Dune... Bu da Dune gezegenini evrenin güç merkezi haline getirmektedir. Elbette güce sahip olmak sürekli bir mücadele içinde olmayı da gerektirir. Ve bizler romanı okurken sürekli gücün kazanılması ve korunması için yapılan mücadeleleri öğrenmekteyiz. Oysa Dune gerçek gücün kaynağı değil güce ulaşmaktaki vasıtanın sağlandığı yerdir. Kitaba göre gerçek güç ticarettir ancak bunu açıkça ifade etmemekte tüm olayları bu noktaya bağlayarak dolaylı bir anlatımı tercih etmektedir.
Roman ayrıca üstü örtülü bir şekilde aforizmalar kullanarak İslam düşüncesindeki Mehdi ve Ahirzaman olayları ile ilgili kültürü yansıtmaktadır. Bu da muhtemelen yazarın uzun yıllar Ortadoğu'da gazetecilik yapmış olmasından ileri gelen bir kültürü kitabına aktarması sonucu olmuştur.