Dux

Roma Krallığı MÖ 753 – MÖ 510 Roma Cumhuriyeti MÖ 510 – MÖ 27 Roma İmparatorluğu MÖ 27 – 476 Principatus Batı İmparatorluğu Dominatus Doğu İmparatorluğu

Normal Magistralar

Konsül Praetor Quaestor Promagistra Aedile Tribün Censor Vali

Üst Düzey Magistralar

Diktatör Magister Equitum Konsüler tribün Rex Triumvir Decemviri

Unvan ve Onur Payeleri

İmparator Legatus Dux Officium Prefect Vicarius Vigintisexvir Lictor Magister Militum İmparator Princeps senatus Pontifex maximus Augustus Sezar Tetrarşi

Politika ve Hukuk

Roma Senatosu Cursus honorum Roma Meclisleri Collegiality Roma Hukuku Roma Yurttaşlığı Auctoritas Imperium

Dux, (çoğul: duces) Latince lider ya da önder anlamına gelir (ducere, 'Liderlik etmek ya da yol göstermek' fiilinden) ve bir askeri birliğe komuta eden anlamında kullanılır.

Roma İmparatorluğu

Bir "Dux", Roma ordusunda iki ya da daha fazla Lejyondan sorumlu olan generali tanımlayan bir unvandır. Dux, bir Konsül ya da İmparator'a gönderme yapabildiği gibi genellikle Roma eyaletlerindeki Roma Valilerini kastederdi. Vali, bir Dux olarak hem en yetkili sivil otorite hem de eyalette konuşlu Lejyonların komutanlarının da başıydı.

Ancak, Hakimiyet döneminde Valiye ait Dux unvanı yönetimle ilgili anlamından ayrıldı ve askeri anlamda "Dux" için yeni bir görev tanımlaması yapıldı. Dux, halâ eyaletteki en yüksek askeri makam ve Lejyonların komutanıydı ancak Dux'a ait gücün kullanılabilmesi eyalet valisinin iznine tabiydi. Ancak bir kez izin verildiği zaman, Dux eyalet valisinden bağımsız hareket edebiliyor ve tüm askeri konulara el atabiliyordu.

Diokletian'ın Tetrarşi reformundan sonra, eyaletler her biri bir Vicarius (Piskopos vekili) tarafından yönetilen piskoposluk bölgelerine bölündü. Valilerle birlikte, Vicarius'a bir Dux eşlik ediyordu. Bu Dux, piskoposluk bölgesindeki tüm diğer Duceslerin ve Vicarius'un piskoposluk bölgesine bağlı Lejyonları göreve çağırması durumunda tüm Lejyonların komutanıydı. Dux makamı, sırasıyla önce Magister Militum'a ve ardından da İmparatora hizmet ederdi.

Bizans İmparatorluğu'ndaki Megas doux pozisyonu, 1453 yılındaki yıkılışına kadar kullanılmıştır.

Roma sonrası dönemde kullanımları

Kral Arthur, Anglosaksonlara karşı yapılan savaşlar sırasında, Roma-Britanya kökenli krallar arasında dux bellorum (" savaşlarındux'ü") olarak tanımlanırdı.

Dux, (Fransızca duc yoluyla) İngilizce duke ve onun çeşitli varyasyonları olan Venetian doge ve İtalyanca Duce, Çağdaş Yunanca ducas (δούκας) biçiminde bir asilzadelik derecesi olarak yüksek feodal unvanlar arasında yerini almıştır.

Yine İngilizce ve bazı diğer dillerde, Dux son sınıf öğrencileri arasında en başarı akademik öğrenciye verilen modern bir unvan olarak İskoçya, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve İzlanda'da kullanılmaktadır.

Kaynaklar

• Pauly-Wissowa