Roma hukuku
Roma Hukuku, Antik Roma'nın hukuk sistemidir. Kamu hukuku ve özel hukuk ayrımına dayanmaktadır. Kamu Hukuku ve Özel Hukuk ayrımı ilk kez Roma Hukukunda yapılmıştır.
Beşeri bir sistem olarak M.Ö. 7. yüzyılda kurulan Roma İmparatorluğu'nda ve M.S. 395'te ikiye bölünmesinden sonra Batı ve Doğu Roma İmparatorluğu'nda hüküm sürmüştür.
M.S. 6. yüzyılda I. Justinianos Batı Roma İmparatorluğu'nun kaybettiği toprakları yeniden kazanmak ve Roma hukukunun bütün bu topraklarda eski saf haliyle uygulanmasını sağlamak amacıyla çalışmalar başlattı. I. Justinianos'un emri ile baslayan Ve bir kanunlaştırma hareketi olan bu calismalar sonucu o zamana kadar uygulanan Roma Hukuku Corpus Juris Civilis denilen külliyatı toplamıştır.
Ortaya çıkartılan "Corpus Iuris Civilis" kulliyati 4 bölümden oluşmaktadır: "Institiones", "Digesta", "Codex" ve "Novella". "Institiones" ve "Digesta"'da klasik dönem hukukçularının eserlerinin derlendiğini, "Codex"'te Justinianos'a kadarki imparator emirnameleri gorulur. Külliyata daha sonradan eklenen "Novella"'da ise Justinianos'un emirnameleri bulunur. "Glossator"'ların (şerhçiler) çalışmaları çağdaş hukuka tesir etmiş, Roma Hukuku'na bağlı ülkelere "civil law" denilmiştir.
Roma'da hukuk, Roma şehrinin M.Ö. 753 yılında kurulmasından, M.S. 6. yüzyılda Justinianos'un kanunlaştırma hareketlerine değin uzun bir gelişme geçirmiştir. Bu nedenle, bin yılı aşkın bir süre Roma devletinde geçerli olan hukuk sistemi için kullanılan "Roma Hukuku" deyimi, gerçekte, bu uzun gelişim süreci içinde oluşan, kaynakları ve nitelikleri farklı çeşitli hukuk sistemlerini kapsamaktadır. Buna ragmen Kıta Avrupa ülkeleri hukuku "Corpus Iuris Civilis" külliyati temeline dayanmaktadır.
Kaynakça
- KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan, Prof. Dr., ROMA HUKUKU (Tarihî Giriş-Kaynaklar Genel Kavramlar-Kişîler Hukuku Hakların Korunması) Onuncu Baskı, Ankara 2004