Gecek, Günyüzü

Koordinatlar: 39°′N, 31°′E

Gecek
—  Mahalle  —
Eskişehir
Koordinatlar: 39°K 31°D / 39°N 31°E / 39; 31
Ülke Türkiye Türkiye
İl Eskişehir
İlçe Günyüzü
Coğrafi bölge İç Anadolu Bölgesi
Rakım 1.010 m (3.314 ft)
Nüfus (2011)
 - Toplam 172
Zaman dilimi UDAZD (+3)
İl alan kodu 0222
İl plaka kodu
Posta kodu 26630
İnternet sitesi:
YerelNET sayfası

Gecek, Eskişehir ilinin Günyüzü ilçesine bağlı bir mahalledir.

Etimoloji

Gecek Köyü, kendi adıyla bilinen meşhur Gecek üzümü, meşhur içme suyu Gecek Kaynak Suyu ve geçmişten bu güne hoş görüsü ve zekasıyla nam salmış insanlarıyla ünlüdür. Mahallede okur yazar sayısı çok fazladır. Gecek Mahalleninden özellikle Hukuk(hakim, savcı, avukat, noter), Tıp(doktor, fizyoterapist, hemşire), Eğitim Bilimleri(Öğretmen, Akademisyen), çeşitli Mühendislikler, ilahiyat, Emniyet ve Askeriye Mensubu, Bürokrat, Siyasetçi ve diğer mesleklerden onlarca insan yetişmiştir. Eskilerden kalma ve tüm Türkiye'de bilinen bir deyiş bunu doğrular: " Her mahalleden bir alim çağırın gelsin; Gecek'ten kim gelirse gelsin."

Tarihçe

Manav yerlesimidir. Sivrihisar 1289 tarihinde Osmanlı hakimiyeti altına girmiştir. Bu tarihten sonra, Osman Bey Sivrihisarla birlikte bütün Eskişehir çevresinin idaresini kardeşi Gündüz Bey'e vermiş ve üç bin kadar Türkmen aşireti çevreye yerleştirilmiştir. Sivrihisar'a Kılıç aşireti Sivrihisar merkezi ve Gecek Köyü'ne yerleşmişlerdir. Efsaneye göre Kılıç Aşireti dokuz eşşek 7 kuşak halinde Gecek mahallesine gelmişlerdir.

Coğrafya

Konum

Gecek Köyü Eskişehir İli'nin Günyüzü İlçesi'ne bağlı bir köy olup 39.3830556 enlemi ve 31.7697222 boylamı koordinatlarında yer alır.

Ulaşım

Ulaşım bakımından gelişmiştir. Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalttır. Eskişehir iline 150 km, Günyüzü ilçesine 4 km uzaklıktadır. İlçeden başka; Atlas, Dutlu, Çardaközü köylerine yolları vardır.

İklimi ve Bitki Örtüsü

İklimi

Mahallenin iklimi, İç Anadolu tipi Karasal iklim'dir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve yağışsızdır. Yağışlar az ve kısa sürelidir. Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları en az yağışı olan aylardır. Yıllık yağış ortalaması 373,6 mm'dir. Bir yılın 90 - 100 günü yağışlı geçmektedir. Sıcaklık rejimi karasal niteliktedir. 1010 metre rakımında olan Gecek Köyü dağın eteğinde kurulu olması hasebiyle sıcaklardan fazla etkilenmez.

Bitki Örtüsü

Köy genel anlamıyla yeşildir. Bitki örtüsü İç Anadolu Bölgesi'nin tipik bitkisel örtüsü olan bozkırdır. iklim şartları ve topografik yapısı nedeniyle, mahallede bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Bozkır bölgelerde ağaç hemen hemen hiç bulunmaz(ör: Çal dağı), derelerde iğde, söğüt ve kavak ağaçları bulunur. Bozkırda genelde dikenli çalılar ve otlar vardır. Kurt odunu, ayrık otu, geven, sorguç otu, üzerlik, katırtırnağı, yabani arpa, püsküllü brom, yavşan otu, çiğdem, tükürük otu, peygamber çiçeği, keçi sakalı, kuzu kulağı, ebe gömeci gelincik, papatya, hatmi, kekik, sütleğen, ballıbaba, kuşburnu ve böğürtlen burada bulunan başlıca bitkiler arasında sayılabilir. Köy nispeten genç bir ormana sahiptir. Eskilerden kalma ormana yeni ağaçlar dikilerek orman genişletilmiştir. Ormanda en çok karaçam, ardıç ve yer yer meşe görülür. Ayrıca fındık, ceviz ve alıç da dikilmiştir.

Nüfus

Yıllara Göre Köy Nüfus Verileri
2012 172
2011 187
2010 195
2009 210
2008 215
2007 220
2000 289
1997 283
1990 444
1985 917
1980 985
1975 1064
1970 1093
1965 1094
Son Osmanlılar

Halil Metin(D.1913)

Yeraltı Zenginlikleri

Mermer ve Kireçtaşı

Su Kaynakları

Köy içme suyu bakımından çok zengindir. Doğal kaynak suyu (GECEK SUYU) çok meşhurdur ve böbrek taşlarını düşürücü etkiye sahip olduğu klinik deneylerle sabittir. Hemen hemen her ev ve bahçede bir kuyu bulunur vefakat sulama suyu bakımından fakirdir.

Kültür

Tek eşlilik vardır ve sosyal hayatta kadın erkek eşittir. Aileler geniş ailedir. Hanımlar başlarıni örter ve şalvar giyerler. Halkı çalışkan ve kanaatkârdır.

Geleneksel El Sanatları

Mahallede kilim, halı, seccade, heybe ve çuval dokunur. Ayrıca çorap, eldiven, kese, takke ve başlık örgüler gelişmiş durumdadır. Çorap örgülerde "Sıçan dişi, arpalı, bal peteği, kestane kabuğu" motifleri görülür. Önceleri geleneksel olarak her evde olan ve kilim dokunan Istar tezgahları kaderine bırakılmış, kök boya ile dokunan kilimler yerini fabrikasyon halılara bırakmaya başlamıştır. Mahallede halen Istar tezgahı faaliyette olan ve kök boyayla kilim dokuyan iki kişi Hacı Kezban Konuk ve Meryem Yücel ilerleyen yaşlarına rağmen bu sanatı devam ettirmektedirler.

Mahallenin Yöresel Yemekleri

Sütlü Ovmaç Çorbası, Haşhaşlı Dolama, Haşhaşlı Bükme, Toyga Çorbası, Göceli Tarhana, Islat Tarhana, Düğü Köftesi Çorbası, Kelem Dolması, Harşıl, Katlama Böreği, Mercimekli Mantı, Kuzu Sorpa, Üyken Börek, Kaşık Börek, Çiğbörek, Köbete, Sarıburma, Cantık, Kavurma Börek, Kıygaşa, met helvası ve nuga helvası mahallenin kendine özgü damak tatlarındandır. Özellikle kış aylarında mahallede organik olarak yetişen tavuk, hindi ve kaz eti ile yapılan Arabaşı çok meşhurdur.

Mahallenin Yöresel Deyimleri

Eğitim

Gecek mahallesine Selçuklu İmparatorluğu zamanında büyük bir medrese (Umur Bey Medresesi MS.1173) yapılmış ve köy zamanla diğer köy, kasaba ve şehirlerden gelen öğrenci ve alimlerle ilim irfan yurdu haline gelmiştir. Mahallenin bu özelliği Osmanlı İmparatorluğu zamanında da devam etmiştir; Öyle ki Eskilerden kalma ve tüm Türkiye'de bilinen tarihe geçen bir deyiş bunu doğrular: " Her mahalleden bir alim çağırın gelsin; Gecek'ten kim gelirse gelsin." Cumhuriyet döneminde eğitimde yapılan reformlarla birlikte medreseler kapatılmıştır ve fakat köy halkı eğitime olan ilgisini hiçbir zaman kaybetmemiş çocuklarını büyük şehirlere okumaya göndermişlerdir. Bu sayede Gecek Mahalleninden Doktor, Hakim, Savcı, Avukat, Öğretmen, Akademisyen, Mühendis, Hemşire, Emniyet ve Askeriye Mensubu, Bürokrat, Siyasetçi ve diğer mesleklerden onlarca insan yetişmiştir.

Sosyal Hayat

Mahallede genç nüfüs bir elin parmakları kadar olduğundan sosyal anlamda etkinliklerin sayısı azdır. Her sene mahallede dikiş nakış kursu açılır ve hanımlar bu sayede kendilerini geliştirirler. Her yıl ağustos ayında mahallede Gecekliler Derneği tarafından şenlikler düzenlenmektedir.

Arkeolojik Alanlar ve Tarihî Kalıntılar

Mahallede daha önceden Ermeni ve Rumların yaşadığı bilinmektedir. Nitekim o yıllardan kalma kalıntılar bunu açıkça belli etmektedir. Dağın eteğinde Erdel Evleri ve Karacaka denilen mevkiilerde kalıntılara rastlamak mümkün. Mahallenin şu andaki yerleşkesi 3. yerleşke olarak bilinmekte, dağın eteklerinden şu an ki yerleşkeye inilmiştir. Köy Selçuklular zamanında kurulan (miladi 1173) ilk medreselerden birine sahiptir. Sivrihisar/Gecek Köyü UMUR BEY Medresesi ve Ulu camisi (miladi 1175), hamamı ve çeşmeleriyle tarihe geçmiştir. Mahallede Rumlardan kalma birçok tarihi eser vardır; ancak birçoğu çalınmıştır. En son da Selçuklulardan kalma caminin saf altın olan alemi, ne kadar üzücü ki minarenin tamiri sırasında çalınmıştır. 2010 yılı ekim ayında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun denetiminde tarihi Gecek Camisi ve Çeşmelerinin restorasyonuna başlanmış çeşmeler ve cami ilk görünümüne dönüştürülmeye çalışılmıştır.

Mahallede Metfun Büyük Veliler

Anadolu’da, ilk medresenin UMUR BEY Medresesi (miladi 1173) ismi altında burada yapıldığı belgelerle sabittir. Bu medreselerden Türk – İslâm sentezi Muvacehesinde birçok ünlü müderrisler, Âlimler, Hocalar, Kadılar yetişmiştir. Bu aksiyon halka yaşadığımız çağda da devam etmekte olup birçok din adamı, imanlı öğretmen, mühendis, hukuk, tıp ve sair ilim dallarında memleket irfanına hizmet eden kişiler yetişmiş ve yetişmektedir. Mahallede metfun olan zatlardan bir kaçının kişiliği ve menkıbeleri:

Kılıçlı Bey

Sivrihisar’a ilk gelen Uç Beyliklerinden Kılıç Aşiretinin beyi ve kumandanıdır. Bizanslılarla yapılan bir savaşta şehit olmuştur. Kabri tamir edilirken açılmış, cesedin çürümemiş ve teşekkülü bozulmadığı görülmüştür.

Umur Bey

Selçuklular zamanında kurulan ilk medreselerden biri olan Umur Bey Medresesi'ni (miladi 1173) Gecek Köyü'ne yaptıran Selçuklu komutanıdır.

Selçuk Bey

Umur Beyin oğlu olan Selçuk Bey, Gecek Köyü Ulu Camisi ve tarihi çeşmelerini yaptıran Selçuklu komutanıdır.

Ahi Evran

Bu zat da Türk İslâm büyüklerindendir. Gecek mahallesinde türbesi ve tekkesi bulunuyor. Tekkenin içindeki kitaplar, tekke ve zaviyeler kanunun ilgasından sonra dağıtılmıştır.

Yahşi Baba

Yahşi Babanın türbesinde Gecek mahallesi halkının hürmetine mazhar olmaktadır. Türbeye uzaktan bakanlar yıldız gibi bir ışık gördüklerini, Sakarya Savaşı boyunca bu ışığın yandığını görmüşlerdir. Gecek mahallesinde Abdullah Dede namıyla bilinen bir kişi tekkede yeşil sarıklı kişileri gördüğünü söylemektedir. Eskiden tekkenin yanında akan su ile yıkananlar sıtma illetinden kurtulurmuş. Şimdi sıtma kalmadığı için kimse yıkanmıyor. Tekkelerde define arayan bedbahtlar bu muhteremin mezarını da kazmak istemişler, fakat paniğe kapılıp kaçmışlardır. Daha sonra bir patlama olmuş yakındaki evlerin camları kırılıp duvarları çatlamıştır.

Mecid Dede

Bu muhterem zatın mezarı da mahallenin çukur mahallesindedir. Uzun süre ihmal edilen kabire, mezar taşı yaptırılmasıyla gereken ihtimam gösterilmiştir. Evliya Mecid Dede köy halkınca hürmet ve tazim görmektedir.

İğdeli Dede

Bu muhterem zatın mezarı da mahallenin ortasındadır. Yanına çeşme yapılmıştır. Köy halkınca hürmet ve tazim görmektedir. Gecek mahallesi ilk Türk yerleşim yeri olduğu için daha birçok mübarek zatların kabirleri mevcuttur.

Ekonomi

Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Nüfusun büyük birçoğunluğu çiftçilikle uğraşır, az sayıda da olsa farklı mesleklere sahip olanlar da vardır. Mahallede içme suyu şişeleme fabrikası, mermer ocağı ve Kireçtaşı ocağı mevcuttur. Mahallede bir bakkal ve bir de kahvehane vardır.

Tarım

Gecek Köyü, meşhur Gecek Üzümü ile ünlüdür. Ne yazık ki 90'lı yıllarda üzümlerde görülen hastalıklarla ve ormandan gelen domuzlarla baş etmekte zorlanılması, mahallede genç nüfusun kalmaması ve yaşlı nüfüsa bağların bakımının zor gelmesi nedenleriyle üzüm bağları kendi kaderine terk edilmiş birçok bağ kurumaya ve harap olmaya maruz kalmış hatta bağlar bozulup tarla haline getirilmeye başlanmıştır. 2000'li yıllarla birlikte yeni bir heyecanla genç nesilin de Gecek Üzümüne olan merakı ve ilgisiyle, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin de getirdiği kolaylıklarla eski bağlar ıslah edilmeye, yeni bağlar dikilmeye ve böylece üzümcülüğün canlandırılmasına çalışılmaya başlanmıştır.

Mahallede; meşhur Gecek üzümü, arpa, buğday, slaj, haşhaş, çavdar, ayçiçeği, nohut, kimyon, mercimek, yulaf, fiğ, yonca, kavun, karpuz, korunga, aspir, kabak yetiştirilmektedir. Son yıllarda meyveciliğe önem verilmiş ve meyve bahçeleri oluşturulmaya başlanmıştır. Hemen hemen her çeşit meyve ağacına rastlanabilir, özellikle ceviz, badem mahallenin iklimine çok uygundur. Mahallede yetişen ve mahallenin adıyla anılan Gecek üzümünün ünü tüm Türkiye'ye yayılmıştır.

Hayvancılık

Gecek Köyü rakım ve mera özellikleri açısından, küçükbaş hayvancılığa daha elverişlidir. Özellikle merinos cinsi koyunlar yetiştirilmektedir. Bunun yanı sıra büyükbaş hayvancılık da vardır. Hayvancılık köy ekonomisinde önceleri önemli olan yerini giderek kaybetmektedir. Mahallede kümes hayvanları olarak tabir edilen hayvanlardan tavuk, ördek, kaz ve hindi yetiştirilir.

Köy Tüzel Kişiliği

Köy 1990'a kadar Sivrihisar'a bağlı iken 9 Mayıs 1990 tarih ve 3544 sayılı kanunla Günyüzü'nün ilçe olmasıyla Günyüzü'ne bağlanmıştır.

Altyapı bilgileri

Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup, köy içindeki sokaklar Arnavut Kaldırımı döşelidir. Mahallede elektrik ve sabit telefon vardır. Mahallede, ilköğretim okulu vardır ancak az sayıda öğrenci bulunması nedeniyle taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Mahallede öğretmenler için lojman vardır. Mahallede cami ve imam evi vardır. Mahallede dükkan ve kahvehane mevcuttur. Mahallede içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi, biri aşağı mahallede biri yukarı mahallede olmak üzere iki tane çocuk parkı ve iki tane harman yeri, futbol sahası, yunak, İçme suyu şişeleme fabrikası, hayvan yıkama yeri ve Ekin Çalkama Yeri vardır.

Kaynakça

Dış bağlantılar

Günyüzü'nün mahalleleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.