Haft-i Tir bombalama olayı

Haft-i Tir bombalama olayı

Bombalama sonucu ölenler anısına çıkartılan pul.
Bölge Tahran, İran
Koordinatlar 31°15′17″K 29°59′37″D / 31.254825°K 29.993677°D / 31.254825; 29.993677
Tarih 28 Haziran 1981
Yerel saatle 20:20 (UTC+3)
Saldırı türü İntihar saldırısı
Ölü 73
Şüpheliler Halkın Mücahitleri Örgütü

28 Haziran 1981 (İran takvimine göre 7 Tir 1360 (Haft-i Tir - هفت تیر)) tarihinde, İran İslami Cumhuriyet Partisi'nin (İCP) liderleri, partinin Tahran'daki genel merkezinde toplantı halindeyken çok güçlü bir patlama meydana geldi. Aralarında İran yargı sisteminin başında bulunan ve o dönem Ayetullah Humeyni'den sonra İran İslam Devrimi'nin en güçlü kişisi olarak gösterilen Ayetullah Muhammed Beheşti'nin de aralarında bulunduğu, parti ileri gelenlerinden 73 kişi hayatını kaybetti.[1][2][2][3] Saldırının sorumlusunun Halkın Mücahitleri Örgütü olduğu düşünülmekteydi.

Arka plan

İran Devrimi'nden sonra Ayetullah Humeyni'nin başında olduğu yeni kurulan teokratik hükümet, diğer muhalif grupları teker teker tasfiye ederek, tüm siyasal gücü konsolide etmekteydi. Tasfiye edilemeye çalışılan gruplar arasında Halkın Mücahitleri Örgütü (HMÖ) gibi, İslami sosyalist örgütler de vardı. Ayetullah Ruhullah Humeyni HMÖ'yü "eklektik olmakla", "Batı hayranlığıyla", "münafıklıkla" ve "kafirlikle" suçluyordu.[4] Şubat 1980'de, Hizbullah militanları tarafından, HMÖ taraftarlarına ve diğer sol gruplara ait kitapçılara, toplantı mekanlarına vs. yoğun bir saldırı başlatıldı.[5] Bu saldırılar sonucunda İran solu yer altına çekildi. 1979'dan 1981'e kadar geçen dönemde, yüzlerce HMÖ üyesi öldürülmüş, 3,000 kadarı da tutulanmıştı.[6] Bu baskılar karşısında örgüt, İran'ın yeni yönetimini protesto etmek amacıyla, 20 Haziran 1980 tarihinde İslam bayrağı altında geniş katılımlı bir protesto mitingi düzenledi. Gösteriye sert şekilde müdahale edildi.

Olaylar

Haft-i Tir bombalama olayı kurbanlarının anısına yapılan mozole.Mir Hüseyin Musavi tarafından dizayn edilmiştir.

28 Haziran 1981'deki bu bombalama eylemi sonucunda, parti sekreteri ve Yargıtay Başkanı Ayetullah Muhammed Beheşti, dört bakan (Sağlık, Ulaştırma, Telekomünikasyon ve Enerji bakanları) ve aralarında Muhammed Muntazari'nin de bulunduğu 27 Meclis üyesi ve hükümet ileri geleni hayatlarını kaybetti.[1][2][3]

Humeyni, saldırıdan HMÖ'yü sorumlu tuttu. BBC muhabiri Baqer Moin'e göre kamuoyunda, bombalamanın HMÖ tarafından yapıldığına dair yaygın bir kanı vardı.[7] Mücahitler, bombalamayla alakaları olduğuna dair iddiaları ne yalanladılar, ne de eylemi üstlendiler. Ancak eylemi, rejimin artan saldırganlığına karşı gerekli bir cevap olarak tanımladılar. Bombacının Muhammed Rıza Kolahi isimli genç bir öğrenci olduğu[8] ve ses mühendisi kılığında binaya girmeyi başardığı belirlendi.[9] Kimliği tespit edilmekle birlikte ele geçirilemedi. Hiçbir kişi ya da kuruluş bombalama eyleminin sorumluluğunu üstlenmedi. Eylemin gerçek faili belirlenemeyince, çeşitli komplo teorileri ve spekülasyonlar ortaya atıldı. Bazıları bombalamayı iktidar partisindeki kliklerin çatışmasına bağlıyordu ki, gerçekten de parti içi hizipleşme bir müddet sonra İCP'nin sonunu getirdi ve partinin dağılmasına yol açtı.[10] Diğer bir komplo teorisine göre, böyle güçlü bir bomba, ancak başka bir devletin yardımı ile elde edilebilirdi ve bu eylem olsa olsa İsrail istihbarat teşkilatı Mossad desteğiyle yapılmıştı.

Devletin ileri gelenlerine ve rejim yanlılarına karşı HMÖ tarafından yapılan suikast eylemleri sonraki birkaç yıl boyunca da devam etti. Ancak bu eylemler rejimi devirmek için yeterli olmayacaktı.[11] Bombalama eyleminden iki ay sonra, 30 Ağustos tarihinde düzenlenen başka bir bombalı saldırıda, Cumhurbaşkanı Muhammed Ali Recai ve Başbakan Muhammed Cevad Bahonar öldürüldü. Saldırının sorumlusunun, HMÖ militanı Mesud Kaşmiri olduğu belirlendi. Olay sonrası yapılan araştırmalarda, Kaşmiri'nin Humeyni ile birlikte tüm hükümet üyelerini öldürmeye çok yaklaştığı anlaşılmıştı.[12] İki bombalama olayının arkasından da, HMÖ'ye ve diğer sol grup üyelerine karşı acımasız bir tutuklama ve infaz kampanyası başatıldı.[11]

Bombalama olayından sonra, Tahran'ın ana meydanı dahil birçok şehirde değişik kamu alanlarına “Haft-i Tir” adı verildi.[13]

Olayın önce ve sonrasındaki olayların kronolojik seyri

Referanslar

  1. 1 2 "Religion in Iran – Terror and Repression", Atheism (FAQ), About, http://atheism.about.com/library/FAQs/islam/countries/bl_IranRevolutionTerror.htm
  2. 1 2 3 "Eighties club", The Daily News, June 1981, http://eightiesclub.tripod.com/id112.htm
  3. 1 2 "Iran ABC News broadcast", The Vanderbilt Television News Archive, http://tvnews.vanderbilt.edu/program.pl?ID=72375
  4. ↑ Moin, Khomeini, 2001, pp. 234, 239.
  5. ↑ Bakhash, The Reign of the Ayatollahs (1984) p. 123.
  6. ↑ "Mujahedin-e-Khalq (MeK)", Terrorism knowledge, 15 January 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, http://web.archive.org/web/20080115114802/http://www.tkb.org/Group.jsp?groupID=3632.
  7. ↑ Moin, Baqer, Khomeini, Thomas Dunne Books (2001), p. 241
  8. ↑ "Enemies of the Clergy", Time, 20 July 1981, http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,954849,00.html
  9. ↑ (Persian website)
  10. ↑ Iran Islamic Republican Party
  11. 1 2 Moin, Baqer, Khomeini, Thomas Dunne Books, (2001), p.243
  12. ↑ Moin, Baqer, Khomeini, Thomas Dunne Books, (2001), pp. 242-3
  13. ↑ Google Maps
  14. ↑ Moin, Baqer, Khomeini, (2001), pp. 234, 239
  15. 1 2 Moin, Khomeini, (2001), p. 239
  16. 1 2 Moin, Khomeini, (2001), p. 240
  17. ↑ Jenkins, Loren (5 September 1981), "French Ambassador Slain in Midday Beirut", Washington Post

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/30/2014. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.