Hoşarlı, Tonya
| Hoşarlı | |
| — Mahalle — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Trabzon |
| İlçe | Tonya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Nüfus (2000)[1] | |
| - Toplam | 1.184 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 462 |
| İl plaka kodu | 61 |
| Posta kodu | 61520 |
| İnternet sitesi: http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=262066 | |
Hoşarlı, Trabzon ilinin Tonya ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe
Hoşarlı ’nın köy olarak anılması çok eski olmasa da, mahalle olarak Hoşarlı adıyla 17.yüzyılın başlarından itibaren anılmaya başlandığı rivayet edilmektedir.Bazı kaynaklara göre Hoşarlı adının çarşı-pazar anlamına gelen “hoş” ve “şar” sözcüklerinin birleşiminden oluşan eski bir Türkçe kelime olduğu, bazı kaynaklara göre de Bulgar Türkçesinden geldiği söylenmektedir. Hoş iyi -ar ise adam anlamına gelip Hoşarlı yani iyi adam anlamını almaktadır.Bizans zamanında esir düşen Hun Türklerinin bu köye yerleştirildiği, zamanla Hristiyanlaşıp 1461 den sonra İslam dinini benimsedikleri anlaşılmaktadır. Bu topluluğun ilk zamanlar eski adı Şarlı Nahiyesi- Hoşarlı-Şimdiki Cumhuriyet Mahallesinde (Vakfıkebir) ikamet ettiği, daha sonra buradan Hoşarlı Köyü'ne (şimdiki Hoşarlı Mahallesi) geldikleri ve köy merkezine ( şu anda yeni okulun bulunduğu yer ve çevresi) yerleştikleri anlaşılmaktadır. Çarşı-pazarden gelen adamların konakladığı bu alan Hoşarlı diye tabir edilmeye başlanmıştır. Trabzon fethedilmeden ve Türk boyları buraya yerleşmeden önce, köyümüzün eski caminin olduğu çevre Kaskanlı, yeni caminin olduğu yer de Pelakana olarak bilinmekteydi. İsimler değiştirilmiş olsa bile halen yaşlı insanlar eski isimleri kullanmaktadırlar.
1850 yılına ait Akçabaat Kazası ve Köyleri Öşür ve Tahrir Defterleri incelendiği zaman köyümüzdeki bazı sülalelerin Vakfikebir'in batısında yer alan Şarlı Nahiyesinde ikamet ettikleri anlaşılmaktadır. Günümüzde de köyümüzdeki bazı sülalelerle, Vakfıkebir'deki bazı sülaleler arasında akrabalık bağı bulunmaktadır. Tarihçi Cevdet Türkay’ın “Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar”syf.362 adlı eserinde bahsedilen ve geçmişte Maraş ve Sivas çevresinde yaşayan Konar-Göçer yaşayan Türkmen (Yörük) boylarından olan Hoşar Uşakları'nın zamanla Gümüşhane'ye, oradan da Trabzon-Vakfıkebir' e, bir kısmının da Hoşarlı'ya gelip yerleştikleri, Köyümüzün-Mahallemizin adnının da buradan geldiği rivayet edilmektedir.Trabzon’un genel tarihi, köyümüzün kültür ve dil yapısı incelendiğinde, kesin tarihli olmasa da Hoşarlı adının Türkçe olduğunu anlaşılmaktadır.
İlk gelen Türk boylarının Osmanlı Devlet politikasına bağlı olarak Sünni kabilelerden seçildiği, Sünni olmayanların arasına da Sünni aşiretlerin yerleştirildiği bilinmektedir. Göçebelik hayat tarzı uzun yıllar devam etmiş olup; 1960'lı yıllara kadar Gümüşhane ili yaylalarına yazın hayvancılık yapmak için giden aile sayısı oldukça çoktu. Daha sonraları küçükbaş hayvancılık yapanlar azaldıkça buralara gidenler de azalmıştır. Şimdi ise tamamen vazgeçilmiştir. Atalarımızın Gümüşhane civarını keşfetmelerine bakarak öncelerine oralarda ikamet edenlerin daha sonra Trabzon'a gelip yerleştiklerini söyleyebiliriz. Yoksa o zamanın şartlarında oraları keşfetmeleri iletişim olanaksızlığından dolayı zayıf bir ihtimal olmalıdır. Trabzon'un Osmanlı egemenliğine geçip Türkleşmesinden sonra iki kere önemli ölçüde boşaldığı tarihi kayıtlardan ortaya çıkmaktadır. Bunlardan Birincisi:93 Harbi (1878 Rus Harbi)dir ki, bu dönemde köyümüzde kimlerin yaşadığı, kimlerin köyü terk edip tekrar geriye döndüğü kesin olarak bilinmemektedir. İkincisi ise; Birinci Dünya Savaşı yıllarında yaşanan Rus işgalidir. Muhacirlik olarak adlandırılan bu dönemde iç ve batı istikametine göç eden atalarımızın bir bölümü Amasya, Çorum, Düzce, Adapazarı ve Bursa’ya, bir bölümü Malatya ve Muş civarına Anadolu’ya ilk gelişte yerleşen yakınlarının bulunduğu yerlere yerleşmişlerdir. Ruslar ve Ermeniler Yurdumuzu terk ettikten sonra göç edenlerin bir bölümü geri dönmüşlerdir.
Hoşarlı, 1935 yılına kadar Karaağaçlı Mahallenine bağlı bir mahalle iken bu tarihte alınan kararla köy statüsüne kavuşmuştur. 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen büyükşehir yasa tasarısı ile Trabzon Büyükşehir olmuş ve Hoşarlı da Tonya'ya bağlı Mahalle olmuştur.
Kültür
Hoşarlı’nın sosyal ve kültürel yapısı incelendiğinde, unutulmuş olsa da Orta Asya Türk kültürünün izlerine rastlanır. Uzun süren göçebe hayatı, dokuma sanatının iyi bilinmesi, hayvancılık ve demircilikle ilgili el sanatları, folklor hep Orta Asya Türk izlerini taşımaktadır. Zaman zaman yaşanılan yörenin özelliklerinden, aralarına katılan toplulukların bazı yaşantılarından etkilenmişlerdir. Ancak, inançlarına sahip çıkarak ödün vermemişlerdir.
Hoşarlı insanının hayatının her alanında Türk-İslâm sentezinin oluşumu olan hayat tarzı görülmektedir. Hayırseverlik ve yardımlaşma eskiden beri süregelen güzel davranışlardır. Köyümüzün manevi yönden gelişmesinde Hordop Dede, Raşı’nın Ömer (Karagüzel), Bilal Hoca (Beşel), Rasim Hoca (Birinci) ve Murat Hoca (Birinci)’nın büyük emeği vardır. Köyümüzde iki cami , iki imam hatip ve bir de Raşı (Avcılar)Mahallesinde mescit bulunmaktadır.
Dil Ve Edebiyat
DİL VE EDEBİYAT:
Köyümüze ait yazılı bir eser bulunmamaktadır. Ancak, özellikle ağıt ve müzik türünde sözlü eserler yıllardan beri söylene gelmektedir.
Günlük konuşma dili yüzyıllardan beri Türkçedir. Ağız olarak eski Türkçe izlerini taşımakla birlikte Farsça ve Arapçadan da etkilenmiştir. Yöremizin dili dil bilimciler tarafından tam olarak incelenmediği için birçok kelimenin Türkçe kökenli olmasına rağmen yabancı dillerden geldiği sanılmıştır. Türkçe kelimelere örnekler;
Mança: Orta Asya’da çorba anlamında kullanılmaktadır.
Fırçıktı:Ahırdan aşhane bölümüne fırlayıp çıkılan yer.
Aşhane:Mutfak-yemekhane
Bağsi:Bağ sırası-İneklerin bağlarının bağlandığı yer.
Gelberi:Bugün birçok yerde tahılı bir araya toplamak için kullanılıyor. Bize ot toplamak için kullanılır.
Gom:Ev
Seren:Çamaşır kurutma yeri. Kurutulmak için asılan çamaşır..
Serender-Seren-darı kelimelerinin birleşiminden uğraması sonucuoluşmuştur.Darı kurutulan yer anlamındadır.
Merek: Samanlık
Kofuk:Çürük
Konuşma dilinde yumuşak ünsüzlerin yerine sert ünsüzler, “O” ve “i” yerine çoğunlukla “I” , bazen “k” yerine “g” , “d” yerine “t” sesleri kullanılmaktadır. Örnek: kelıyırım-geliyorum, pen-ben, gız-kız gibi.
Coğrafya
Hoşarlı Mahallesi, Vakfıkebir-Tonya karayolu üzerinde, Tonya’ya 5 km, Vakfıkebir’e 14 km ve Trabzon’a 60 km uzaklıktadır.
İklim
Hoşarlı'nın iklimi tipik Karadeniz iklimidir. Her mevsim yağışlıdır. Yaz sıcaklıkları fazla değildir. Genellikle sis görülür. Kışın Ocak ve Şubat ayları arasında fazla kar yağar. Don olayları fazla görülmez.
Nüfus
Çeşitli nedenlerle mahallemiz sürekli dışarıya göç vermektedir. 2000 yılı verilerine göre mahallemizin nüfusu 1184’tür.
Mahallemizden ayrılıp Samsun, Düzce, Zonguldak, Adapazarı (Hendek, Akyazı, Karasu), Yalova, Bursa (Orhangazi) ve Manisa (Soma) illerinde yaşayanların sayısı çoktur.
Ekonomi
Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanır. Mahallemize ilk gelenler Orta Asya kültürüne bağlı olarak uzun bir süre göçebe hayatı yaşamışlardır. 1960’lı yıllara kadar bu hayat devam etmiştir. Gümüşhane Yaylalarını Yazlak, şu andaki ikamet alanını Kışlak olarak kullanmışlardır. Eskiden küçükbaş hayvan yetiştiriciliği çok yaygın iken, şimdi büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Bu hayvanların en çok sütünden yararlanılmaktadır. Üretilen sütler Tonya ve Vakfıkebir’de kurulan süt ürünleri fabrikalarında işlenmektedir. Ayrıca son zamanlarda arıcılık da önem kazanmıştır.
Çok önceleri kendir ekimi ve ona bağlı olarak keten dokumacılığı yaygın olarak yapılmış, devlet kararı ile ekim izni kaldırılınca bu alanda tarım yapılmamıştır.
Mahallemizde fındık yetişmekte olup az sayıda kişi tarafından tarımı yapılmaktadır. Sayıları az olmakla birlikte mahallesimüzden yurtdışında çalışıp emekli olan ve halen çalışanlar vardır. Kamu ve özel sektör alanında çalışanlar genellikle mahalleden ayrı yaşamakta, mahallede oturan gençler yılın belli bölümlerinde yakın Trabzon ve yakın illerdeki inşaat işlerinde çalışmaktadırlar.
Altyapı bilgileri
Mahallede ilköğretim okulu vardır. Mahallenin içme suyu şebekesi yoktur. kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı vardır ancak sağlık evi yoktur. Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup mahallede elektrik ve sabit telefon vardır.
Kaynakça
1-Cevdet TÜRKAY-Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar 2-Necmettin AYGÜN-XIX.Yüzyıl Ortalarında Trabzon'da Sosyal ve İktisadi Yapı Hoşarlı'da ve Hoşarlı Dışında Yaşayan Köylülerimizle Ali Kemal BEŞEL'in yapmış olduğu görüşmeler.
Hazırlayan:Ali Kemal BEŞEL
Dış bağlantılar
- Hoşarlı Web Sitesi:http://hosarli.net/
| ||||||