Huri

Cennette deveye binen huriler. 15. yüzyıl İran el yazması

Huri veya Arapça kullanım şekliyle Hûr (Arapça: حور‎), İslam mitolojisine ait dini terim; Türkçe terim olarak Huri cennette bulunan dişi varlık, çok güzel kadın manasında kullanılsa da ^[1] Kur'an da 'eşler' olarak belirtilmiş ve cinsiyetten bahsedilmemiştir.

Etimolojisi

Huri sözcüğü muarreb (Arapça dışından Araplaştırılmış) kelimelerden sayılır.^[2] Dil bilimci Nişanyan’a göre Aramice (ilkel Arapça)’de beyaz anlamına gelen “hwr” kökünden yapılan türetmeler dayanaksızdır. O’na göre sözcük Avesta dini metinlerinde de kullanıldığı gibi “güzel kadın” anlamına gelen pehlevice veya Partça bir kelimedir.^[3]

Arapça sözcüğün tekil formu ahver (erkek) ve havrâ (dişi), çoğul formu ise hur (ḥūr) iken Türkçe ve Farsçada huri tekil manada kullanılır.^[4]

İslami gelenekte huri

Kur'an'da huri

Kur'an'da huri, kimi zaman eşler kişi zamansa doğrudan huri ifadesiyle geçmekte ve bunun yanı sıra Kur'an'da huri, betimlendiği birtakım özellikleriyle de yer almaktadır.

• Sâffât sûresinde: "Yanlarında bakışlarını yalnızca kendilerine çevirmiş iri (güzel) gözlü eşler vardır." ^[5]
• Vâkı’a sûresinde: "Onlar için saklı inciler gibi, iri güzel gözlü huriler de vardır." ^[6]
• Tûr sûresinde: "Onlara, “Dünya’da yapmakta olduklarınızın karşılığında, sıra sıra dizilmiş koltuklara dayanarak afiyetle yiyin için” denir. Biz, onlara, iri güzel gözlü güzel hurileri eş olarak vermişizdir." ^[7]

Hadislerde huriler

Hadislerde huriler cennet ehli erkeklere sunulan güzel, şeffaf vücutlu kadınlar olarak tasvir edilir. Kendileriyle her ilişki sonrasında tekrar bakire olurlar. Bir erkek bunlardan bir günde istediği kadarını ziyaret eder.^[4]

İslami yorumlarda

Tekil formuna Kur'an'da rastlanmayan sözcüğün çoğul formuna birkaç yerde rastlanır ki Kur'an'da ilk geçtiği yerin Rahman Suresi'nin 72. ayeti olduğu tahmin edilmektedir. Kelimenin kökü havar (h-w-r) olup "beyazlık" anlamını vurgular. Tekil olarak havrâ gözün beyazlığı ile göz bebeğinin karalığının yarattığı görsel zıtlık, parlaklıktır. Bunun için sıklıkla kullanılmış, özel olarak ceylan gözü anlamında da kullanılmıştır.^[8] Daha genel manada havar "beyazlık" veya moral durumu olarak "sağlık" anlamına gelir.^[9] Kur'an'da dört kere geçen hur sözcüğü üç yerde iyn (ʿīn) sıfatıyla birlikte zikredilir.^[10] ''Karası çok, geniş gözlüler" anlamına gelen İyn sözcüğü de yapı olarak hem müzekker a'yan kelimesinin, hem de müennes aynâ kelimesinin çoğuludur. Bu sebeple "Ve hurun 'ıynun"^[11] (وَحُورٌ عِينٌ) ayetinin^[12] (Kur'an 56:22) Türkçe meali "en güzel gözlü saf ve temiz eşler" olarak verilmektedir. İslami kullanımda kendi içerisinde bir cinsiyet belirtmez; nitekim "hûr" gerek eril gerekse dişil formun çoğuludur. Geleneksel müfessirlerin büyük bir kısmı buradaki hûr terimini daha çok dişi karakter olarak göstermişlerken^[9] özellikle çağdaş birçok müfessir terimin hem dişil hem eril olması sebebiyle iki cinsiyeti de kapsadığını vurgulamaktadırlar.^[13] Yine Kuran'da üç yerde ''hûr'' sözcüğünün yerine geçen tertemiz eşler ifadesinin her iki cinsi de kapsaması nedeniyle ve bazı müfessirler hur sözcüğünün de hem dişil hem erilin çoğulu olması hasebiyle tek bir cinsiyetine atfedilemeyeceğini ifade etmiş ve kavramı iki cinsiyet için de geçerli bir şekilde ele almışlardır.^[13] İkinci türde tefsir eden müfessirler İslam'da gerek ödüllendirirken gerekse cezalandırırken cinsiyetler arası ayrımın yapılmayacağını vurgulayan çeşitli ayetlerle (3:25, 161 gibi) birlikte ele alınması gerektiğini ifade etmişlerdir.^[14] Çift cinsiyetin vurgusunu yapan ve kavramı araştıran bazı çağdaş alimlerin, kavramı "dişi" olarak ele alan yaygın geleneksel kabulü, diğer yorumları tartışmaları bazı ayetlerle birlikte, müfessirlerin çoğunluğunun erkek oluşuna ve/veya müfessirlerin erkek bakış açısına da bağladığı olmuştur.^[13][15] Bazı modern İslami yorumculara göre huriler cennet ehline verilen eşler değil, cennetteki hizmetçilerdir.^[16]

Batı kültüründe huri

Kelime "şuh, güzel ve çekici kadın" anlamında çeşitli Avrupa dillerine (Fransızca - 1654, İngilizce - 1737) de girmiştir.^[17][18] Bu dillerdeki fahişe (İngilizce: whore, Almanca: Hure, İsveççe: hora, Felemenkçe: hoer) kelimesinin huri ile ilgili olduğu yanlış bir algılama olup bu kelime Hint-Avrupa dilindeki sevmek anlamındaki *kā- kökünden gelmektedir ve etimolojik olarak bu dil ailesinde yer almayan Arapça kökenli huri kelimesinden bağımsızdır.^[19][20].

Ayrıca bakınız

• Gılman
• İran mitolojisi Pari veya Pairika
• İslam mitolojisi

Kaynaklar ve notlar

Bu maddeyi dinle (bilgi)

Bu ses dosyası 10-04-2010 tarihli sürümünden üretilmiştir ve bu tarihten sonra madde yapılmış olan eklemeleri kapsamamaktadır. (Medya yardım)

Diğer konuşan maddeler

• İslamoğlu, Mustafa (Ağustos 2008). Hayat Kitabı Kur'an Gerekçeli Meal-Tefsir. Düşün Yayıncılık. ISBN 975550012X. 

1. "Büyük Türkçe Sözlük". TDK. http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=huri&ayn=tam. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009. 
2. http://www.answering-islam.org/Books/Jeffery/Vocabulary/index.htm
3. http://www.nisanyansozluk.com/?k=huri
4. http://www.belgeler.com/blg/12lr/cennet-kadini-huri-women-of-paradise-houri
5. Sâffât sûresi 48. ayeti
6. Vâkı’a sûresi 22,23. ayeleri
7. Tûr sûresi 19,20. ayetleri
8. Wensinck, A.J.. "Ḥūr". P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel ve W.P. Heinrichs.. Encyclopedia of Islam, Second Edition. Brill. http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-296. 
9. "Vakıa Suresi Muhammed Esed tefsiri". kuran.gen.tr. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150610195042/http://www.kuran.gen.tr/?x=s_main&y=s_middle&kid=31&sid=56. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009. 
10. Jarrar, Maher. "Houris". Jane Dammen McAuliffe. Encyclopedia of Quran. Brill. http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=q3_COM-00087. 
11. "Vakıa Suresi (Arapça Latin harfli)". kuran.gen.tr. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150602004052/http://www.kuran.gen.tr:80/?kid=4&sid=56&x=s_main&y=s_middle. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009. 
12. "Vakıa Suresi". kuran.gen.tr. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150602004052/http://www.kuran.gen.tr:80/?kid=4&sid=56&x=s_main&y=s_middle. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009. 
13. Eliaçık, İhsan (Mart 2009). "Bu Cennet Bu Cehennem Bizim". 17 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100717053317/http://ihsaneliacik.wordpress.com:80/2009/03/16/bu-cennet-bu-cehennem-bizim/. 
14. İslamoğlu, M., a.g.e., s.1050
15. Weilminster, Lisa (Temmuz 2006). "Amina Wadud: A Progressive Muslim". Muslim Public Affairs Journal: 83-92. 
16. http://www.suleymaniyevakfi.org/meal-calismalari/nebe-suresi.html
17. Online Etymology Dictionary: Houri
18. The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition. 2000.
19. Oxford University Press Blog, Monthly Gleanings: April 2007
20. Online Etymology Dictionary: Whore