Jako
 Korunma durumu: Yakın tehdit altında (NT) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Psittacus erithacus timneh | ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| Psittacus erithacus Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||||
|
Jako ya da Afrika gri papağanı Türkiye'deki adıyla gri papağan (Psittacus erithacus), papağangiller (Psittacidae) familyasından orta büyüklükte bir papağan türü.
Orta büyüklükte papağandır. 30–35 cm boyutlarında gri ve siyah tonlardadır. Kuyruğu kırmızı veya bordodur.
Papağan türleri içinde en çok bilinenidir. Uzmanlar tarafından da en zeki tür olarak nitelenir. Romalıların sıkça beslediği söylenir . Psittacus cinsinin günümüzdeki tek temsilcisidir.
Konuşma yeteneği oldukça gelişmiş olan jakoların iyi bir bakımla bin kelimeye kadar ezberleyebildiği ve sorulan sorulara mantıklı cevaplarla karşılık verebildiği bilinmektedir.
Batı ve Orta Afrika'nın birincil ve ikincil yağmur ormanlarının endemik türlerinden olan jako, doğada, palmiye cevizi, tohum, meyve, hatta salyangoz ile beslenir.
Esarette 80-90 yıla kadar yaşadıkları bilinmektedir. Papağan türleri arasında en taklitçi tür olarak bilinir. Bu taklitçiliği (kimi uzmanlar bunu "zeka" belirtisi olarak sunarlar), onun sevilen bir kafes kuşu olmasını kolaylaştırmış ve yaygın biçimde yetiştilmesine yol açmıştır. Ancak Jako'larda en sık görülen davranış bozukluğu olan tüy yolma eksik ilgi nedeniyle oluşmaktadır.
Alex adındaki jako, insan dışında varoluşsal soru soran ilk ve tek hayvandır.
Alt türleri
- Kongo jakosu (Psittacus erithacus erithacus) : Nominat olan bu alt tür, Timneh alt türünden daha büyüktür. Yaklaşık 33 cm dir. Parlak gri tüylü, kiraz kırmızısı kuyruklu ve kara gagalıdır. Fildişi Sahilleri'nin güneydoğusundan batı Kenya, kuzeybatı Tanzanya, güney Zaire ve kuzey Angola'ya uzanan coğrafyada yayılım gösterir.
- Timneh jakosu (Psittacus erithacus timneh) : Diğer alt türden daha küçüktür. Koyu kömürsü gri renkte, kestane rengi kuyruklu, alt çeneye kadarki olan bölümü parlak boynuz renklidir. Batı Afrika'da yukarı Gine ormanlarında, Sierra Leone, güney Mali'den Fildişi Sahilleri'ne uzanan coğrafyada yayılım gösterir. Diğer alt türe göre daha kolay "konuşturulabilir".
Gri Afrika Papağanı popülasyonu
Jako türü 2007 yılında Tehdit Altındaki Türler Listesi'ne girmiştir. Evcil hayvan ticareti başta olmak üzere bir dizi nedenle yabani yaşamdaki Gri Papağan türlerinin nüfusunda ciddi azalmalar görülmüştür.
Afrika Gri Papağanı'nın yaşadığı bölge Batı ve Orta Afrika'daki yağmur ormanlarıdır. Gri Papağanlar, barınmak için yağmur ormanlarındaki yaşlı dev ağaçlara gereksinim duymaktadır. Bu bölgelerdeki ormanların insan eliyle azaltılmasıyla, Jako'ların yaşam alanları da azaltılmaktadır.
Afrika Gri Papağanı, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin İkinci Ek Sözleşmesi'nde yer alan alan listede bulunmaktadır. Bu sözleşme, uluslararası ticaretin vahşi yaşamı etkilememesi üzerine alınan önlemleri içermektedir. 1994-2003 yılları arasında gerçekleşen 350 binden fazla ihracat işlemi ile Gri Papağan en çok ihraç edilen vahşi hayvan türlerinden birisidir.
ABD'de, 1992 yılında çıkan Kuş Koruma Yasası'yla, vahşi ortamda yakalanan Afrika Gri Papağanlarının ticareti yasaklanmıştır. Avrupa Birliği de, 2007'de çıkarttığı bir yönergeyle vahşi kuş ticaretini önemli ölçüde engellemiştir.