Köprülü, Göle

Köprülü
—  Belde  —
Ardahan
Ülke Türkiye
İl Ardahan
İlçe Göle
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
 - Belediye başkanı Yıldırım Sarıkaya
Rakım 2.045 m (6.709 ft)
Nüfus (2015)http://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/index.php?belediyeid=129333&id=2647
 - Toplam 2,136
Zaman dilimi UDAZD (+3)
İl alan kodu 0478
İl plaka kodu
Posta kodu 75780
İnternet sitesi: http://www.koprulurehberi.com http://www.koprulubeldesi.com

Köprülü, Göle ilçesinin tek beldesidir.

Tarihçe

Beldenin tarihçesi ve kuruluşu hakkında kesin bilgilerin azlığına rağmen köyde yer alan kalıntılar, rivayetler ve ez sayıdaki kaynağa dayanarak köyün eski bir köy olduğu ve eski bir Ermeni yerleşimi olduğu intiabı uyanmaktadır. 2009 yılında bölgeye misafir olarak gelen İtalyan tarihçi ve gazeteci Giovanni Tomasin özellikle Ziyaret olarak bilinen bölgede göze çarpan taştan yapılma kesici aletlerin bu kalıntıların binlerce yıllık bir geçmişi olduğunu işaret ettiğini belirtmiştir.

Köprülü köyü eski bir Ermeni yerleşimidir. Köyün yakınlarındaki Çermik ve Hele Eş denilen Değirmen tarafındaki Romi çayırı denilen mevkiide Rumların yaşadığı da rivayet edilmektedir. 1792 Osmanlı-Rus savaşın etkisiyle buraya Kafkasya ve İran üzerinden Türk kökenli (Kıpçak) ailelerin gelmektedır. Köyün içinde ve civarında bulunan kalıntılar bölgenin eski bir Ermeni yerleşimi olduğunu, bir manastır kurulacak kadar önemli bir yer olduğunu göstermektedir. Köprülü Köyü'nün asıl adı olan Korevenk Ermenice kökenlidir. Pek çok bilimsel kaynakta Korevenk (Gorevenk) Gore/ Kore "Eğri" ve Vank / Venk "Manastır" kelimelerinin birleşimi ile "Eğri Manastır" anlamına geldiği işaret edilmektedir (Index Anatolicus). Manastirin bugun Ziyaret Tepe denilen tepede kurulduğu bilinmektedir. Manastırın kalıntılarini gören beldenin yaşlıları aktarmistir. (Güleser Nine vb) Köyün merkezine yakın bir tepede bulunan düzlük alanda kilise varlığına işaret eden kalıntılar mevcuttur. Bölgenin Rus yönetiminde bulunduğu dönemde Rus kaynakları tarafından hazırlanan "Rus Yönetimindeki Kars İli İstatistik Dökümü" başlıklı Tiflis'te basılan 1889 tarihli detaylı yayında bu bilgiler teyit edilmektedir. Köyün isminin Farsça kökenli olduğu ve Qorevenk, sıra sıra dizilmiş meyve bahçeleri anlaminda birleşik bir sözcük olduğu iddia edilse de bunun bir dayanağı yoktur. Zira, köyün bulunduğu rakımdan ötürü yaşanan kış mevsimi ve kısa olan bahar ve yaz aylarından ötürü burada meyve bahçelerinin bulunması mümkün değildir. Hali hazırda köyde ya da civarında tek bir meyve ağacı ya da meyve bahçesi bulunmamaktadır. 19. yüyılın sonlarında ve özellikle de 1915'ten itibaren Kafkasya'dan gelen Kürd ve diger Müslüman halk bölgeye yerleşmeye başlamıştır.

Köprülü Beldesinin bilinen ilk sakinleri Çam ailesinin dedeleri olan Kerim Ağagil olduğu rivayet edilmektedir. 18. asrın sonları ile 19 asrın başlarında çeşitli ailelerin buraya geldiği, Kerim Ağa'nında destek ve yardımları bir araya gelip Köprülü -o zamanki ismi ile Korevenk Köyünü- kurmuşlardir. Ancak Ermeniler'in nasıl bu civarı terk ettikleri hususunda bir bilgi bulunmamaktadir.

Zaman icerisine Karakalpaklar, Kürt, Turkmen kökenli aileler gelmişlerdir. Bu tarihten önce ve sonrasında Arap Kökenli ve Gürcü kökenli ailelerin de köye yerleştiğine dair rivayetler vardır.

Köprülü köyünün bulunduğu yöre Alpaslan’ın 1064’de Ani ve civarının ele geçirilmesi ile Selçuklu topraklarına katılmıştır. 1230 yılında Moğol işgaline uğramış. 1534’de Kanuni Sultan Süleyman’ın İran seferi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbinde bu yöre ilk defa Rusların eline geçmiş ve savaştan sonra yapılan anlaşma ile Ruslar buralardan çekilmişlerdir. 1828-1829 Osmanlı Rus Harbi sırasında Rus ordusunun katliamlarından korkan halk iç bölgelere göç etmiştir. Kars ve civarından bu dönemde Yozgat, Niğde, Konya, Çorum ve Adana'ya kadar göçler olduğu bilinmektedir.

Başarısızlıkla sonuçlanan 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında (93 Harbi) yöre Rus egemenliğine geçmiştir. 93 Harbinde yore halkinin ve Koprulu'de de Soro (Hasan) olusturdugu milis kuvvetler Osmanli ordusuna destek vermis Kanli Su ve Bağarsak Deresi hattinda kanli ve cetin muharebeler yasanmistie. Bu savas nedeniyle yörede bir iç bolgelere göç olmussa da Koprulu de büyük bir göç olmamıştir. (Bu hususta bir çalışma yapilmamiştir) 1878 Ayestefanos ve sonrasında imzalanan Berlin Antlaşması ile yöre Rusya’ya terk edilmiştir. Bu dönemde Hasan isimli ve Soro lakaplı Köprülülü (Karakılıçların dedesi) Rus işgaline tepki olarak dağlara çıkmış ve uzun süre çetesi ile Ruslar’la mücadele etmiştir. Bu şahsın I. Dünya savaşından kısa bir süre önce yakalandığı ve Rusya ile Osmanlı Devleti arasındaki suçluları iadesi anlaşması gereğince Rusya’ya teslim edildiği rivayet edilmektedir. 1917 yılına kadar Rusya'nın egemenliği altında bulunan bölge imzalanan Brest-Litowsk Anlaşması ile yeniden Osmanlı yönetimine geçmiştir. Yöre tarihin en karanlık ve acı günleri 1918-1920 arasındaki dönemdir. “Kaç ha Kaç veya Kaçakaçlık Dönemi” denilen bu dönemde Ermeni çeteleri 1915 yılındaki tehcir sırasında yaşadıkları büyük can kayıplarının intikamını almak için saldırılara başlamıştır. Korevenkli Hemit'in torunları Sadıkın oğulları Hakkı ve Cevher ile Memo Çerkes Turkeşende öldürülmüşlerdir. Mezarları, Köprülü Beldesi Merkez Mezarlığında bulunmaktadır. Ermeniler'in boş köyü intikam amacıyla yaktıkları da rivayet edilmektedir. Köy ve civarında rastlanan ve define avcılarının açtığı düşünülen çukurlar tehcir edilen Ermeniler'in geride bıraktıkları kıymetli eşyalarını bulmak amacıyla açılmıştır.

Kars ve Ardahan’da düzenlenen kongrelerin ardından 5 Kasım 1918'de Kars İslam Şurası tarafından Milli bir hükümet, bir diğer tanımıyla yerel, özgün bir yönetim kurulmuş ve milis gücü oluşturulmuştur. Kars'ta kurulan bu hükümet Sancak ve ilçe teşkilatlarını kurduklarında Merdinik Sancağını şimdi Köprülü Beldesi Mahallesi olan Dedeşen'de kurmuşlardır. Türkiye'de kurulan ilk hükümet sancaklarından biri Merdinik Sancağı Köprülü Beldesi sınırları içerisinde kurulmuştur. 30 Ekim 1920'de General Kazım Karabekir yabancı kuvvetlere karşı başarı sağlamış Moskova-Kars Antlaşması ile bölge Osmanlı sınırlarına dahil olmuştur. Bu sebeple şimdi Ardahan-Erzurum sınırını belirleyen Köprülü Beldesi o dönemlerdeki tüm antlaşmalarda da Kars-Erzurum ya da Türkiye-Rusya sınırını belirlemekte idi. Köprülü Beldesinde köprübaşı denilen yerden beldenin kuzeyi istikametine giden bir tünelin bulunduğu rivayet edilse de tünelin şu anda tam olarak nerede bulunduğu, girişinin nerede olduğu, ne amaçla inşa edildiğine dair bilgiler bulunmamaktadır. Rus işgalinin sona ermesi ile 1962 yılına kadar Köprülü köyü asıl ismi olan Korevenk adıyla anılmıştır. 1962 yılında birçok yerleşim yerlerinin isimleri değiştirilmiş Korevenk'de, köyün ortasından geçen derenin üzeride bulunan tahta köprüden dolayı Köprülü adını almıştır. Ancak yöre halkı bu ismi pek çok yerde olduğu gibi günlük hayatta kullanmamaktadır. 1972'de belde statüsünü kazanarak Köprülü Beldesi olarak Göle'nin tek beldesi konumundadır. 1974 yılında Beldeye Ortaokul açılmıştır. 1995 yılında ise lise açılmıştır.

Köprülü Beldesi, doğusunda Serinçayır (Çölpenek), Samandöken (Sinot), Batısında Durançam (Hımiskar), Günorta (Kızılkilise) Kuzeyinde Kuzupınarı (Komık) ve Olur'un Aşağıkaracasu (Aşağıpenesyert) Yukarıkaracasu (Yukarıpenesyert) Köyleri, Güneyinde Şenkaya Yoğurtçular (Tetirkoş) köyleri ile sınırları mevcuttur.

Nüfusu

Beldenin Yıllara Göre Nüfusu
2009 2.126
2000 1.649
1997 2.021
1990 2.434
1985 4.247
1980 4.660
1965 2.050
1960 1.945

Ulaşım

Köprülü Beldesi'nin il merkezine uzaklığı 68 km, Göle'ye olan uzaklığı ise 25 km'dir. Ulaşım stabilize yoldan sağlanmaktadır. Bölgenin tek ulaşım araçları motorlu taşıtlardır. şehirleraraı ulaşım Göle ilçesinden şehirlerarası Otobüs firmalarına aktarım yapılarak sağlanmaktadır. Uçakla gidilebilmesi için Erzurum ve Kars havalimanlarından Göle den bağlantılı servisler mevcuttur.

Eğitim ve sağlık

Köprülü Beldesinde ilköğretim Okulu, Çok Programli Lise bulunmaktadır. Köprülü Beldesinde ilköğretim Okulu, 1930 yılında Cami Medresesinde 3 sınıflı olarak açılmıştır. 1933'de 5 sınıflı ilkokul 1974'de Orta okul açılmıştır. 1996'da Çok Programlı Lise açılmıştır. Köprülü Beldesinde Sağlık Ocağı mevcuttur.

Ekonomi

Köprülü Beldesinde geçim tarım ve hayvancılık ile sağlanmaktadır Beldede her cumartesi günleri köy meydanında hayvan pazarı ve alışveriş pazarı kurulmaktadır. Bu sebeple her cumartesi Köprülüde ticaretin yanı sıra alışveriş için gelen insanlarla dolup taşmaktadır.

İklim

Köprülü Beldesinde iklim, yazları ılıman, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Kar kalınlığı yüksek yerlerde 2 m'ye kadar çıkmaktadır. Nisan ayı ile birlikte karlar erir ve bahar havası görülmeye başlar. Sıcaklık Temmuz ve Ağustos aylarında en yüksek seviyeye ulaşır. Genellikle Kasım ayında kış mevsiminin etkileri görülmeye başlar. Kış, Ocak ayında bütün şiddeti ile hissedilir ve bu durum Mart sonuna kadar sürer. Baharın başlangıcı Nisan ayıdır. Mayıs'tan itibaren havalar ısınmaya başlar Temmuz ayında sıcaklıklar maksimum seviyeye ulaşır.

Kaynakça

Dış bağlantılar

Göle belde ve köyleri
Beldeler
Köyler
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.