Kakçikelce

Kakçikelce
Kaqchikel Ch'ab'äl
Ana dili olanlar Guatemala, Meksika
Konuşan sayısı 444.954 (Guatemala 2002)[1] + 143 (Meksika 2000)[2][3]  (tarih gerekli)
Dil aileleri
Maya

  • Kiçe-Mam

    • Kakçikelce
Yazı sistemi Latin
Dil kodları
ISO 639-3 cak
Guatemala'da konuşulan dillerin dağılım haritası
(Castilian = Guatemala İspanyolcası)

Kakçikelce (kendilerince Kaqchikel Ch'ab'äl ; İspanyolca kaqchikel/kakchikel/kakchiquel/cakchiquel/caqchikel/cachiquel ; İngilizce Kaqchikel), Guatemala'nın Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, Suchitepéquez departmanlarında yaşayan Kakçikeller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 832.968 [4] kişilik nüfustan 444.954 [1] kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2002 rakamlarına göre 143[2][3] konuşanı vardır. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Tzutuhilce, Kiçece ve Açicedir.

Guatemala'da konuşanı en fazla olan yerli diller arasında Kiçece, Kekçice ve Mamcadan sonra dördüncü sıradadır. Guatemala Maya Dilleri Akademisi tarafından eğitim-öğretim ve araştırması yapılan 22 Maya dili arasında yer alır[5].

Francisco Hernández Arana Xajilá tarafından 1571 yılında Kakçikelce kaleme alınan Kakçikeller Vakayinamesi (Anales de los Cakchiqueles) adlı elyazması vakayiname dilin en eski belgeleri arasındadır.

Konuşulduğu coğrafya

Guatemala'da konuşulduğu departman ve belediyeler[6]:

Örnekler

  • winaq kişi
  • achin erkek
  • ixöq kadın
  • ixim mısır
  • kotz'i'j çiçek
  • q'ïj gün/güneş
  • ak'wal çocuk
  • te'ej anne
  • tata'aj baba
  • wäy tortilla
  • mes kedi
  • tz'i köpek
  • ulew toprak/kara
  • ch'umil yıldız
  • juyu dağ
  • che ağaç
  • ik ay
  • tlinche marimba
  • ya' su
  • jay at
  • jun bir
  • ka'i' iki
  • oxi' üç
  • kaji' dört
  • wo'o' beş
  • waqi' altı
  • wuqu' yedi
  • waqxaqi' sekiz
  • b'eleje' dokuz
  • lajuj on

Kaynaklar

  1. 1 2 XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Idioma_materno : Idioma o lengua en que aprendió a hablar
  2. 1 2 "Lenguas indígenas de México" (İspanyolca). 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151210063332/http://www.cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=660.
  3. 1 2 "Lenguas indígenas de México" (İspanyolca). 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090227223435/http://www.culturaspopulareseindigenas.gob.mx:80/lenguas.html.
  4. ↑ XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Grupo_etnico : Pertenencia de grupo étnicor
  5. ↑ ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas
  6. ↑ Patal Majzul, Filiberto; Pedro Oscar García Matzar, and Carmelina Espantzay Serech (2000). Rujunamaxik ri Kaqchikel Chi' = Variación dialectal en Kaqchikel. Antigua Guatemala, Guatemala: Proyecto de Investigación Lingüística de Oxlajuuj Keej Maya’ Ajtz’iib’ (OKMA); Editorial Cholsamaj

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.