Karaçelebizade Abdülaziz Efendi

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi
Doğum	1591 İstanbul
Ölüm	1658 Bursa
Defin yeri	Bursa
Meslek	Şeyhülislam, kazasker, kadı, müderris, din alimi. tarihci.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi (1591, İstanbul – 1658, Bursa), Osmanlı din alimi, kadi, kazasker. şeyhülislam ve tarihci.

Osmanlı Devleti’nde İstanbul kadılığı, Rumeli Kazaskerliği gibi görevlerde bulunduktan sonra 1651’de 33. Osmanlı şeyhülislamı olmuş bir devlet adamı; fıkıh ve tarih alanında önemli eserler vermiş bir bilim adamıdır. Son yıllarını Bursa’da sürgünde geçirmiş; yaptırdığı sayiai 100 asan çeşmelerle şehre değerli katkılarda bulunmuştur.

Yaşamı

1591 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Sultan III. Mehmed devri âlimi ve Rumeli Kazaskeri Hüsamettin Efendi’nin oğlu idi. Küçük yaşta babasını kaybetti ^[1]. Önce Ağabeyi Mehmet Efendi’den ve sonra Şeyhülislam Sunullah Efendi’den dersler gördü.

1611’de İstanbul Hayreddinpaşa Medresesi’ne müderris olarak atandı. İstanbul’da başka medreselerde de görev yaptıktan sonra Yenişehir Kadısı olarak görevlendirildi. Mekke ve Edirne Kadılığı görevlerinde de bulundu. Ocak 1634'de İstanbul kadısı oldu.

İstanbul kadısı iken koyduğu ağır bir narh (sabit fiyat) nedeniyle şehirde yağ kıtlığı baş gösterince padişah IV. Murat boğdurulmasını emretmişti^[2] ancak affedildi; cezası Sakız’a sürgüne çevrildi. Bir buçuk yıl Sakız’ta kaldıktan sonra 1635’te tekrar İstanbul’a döndü, ilmî çalışmalarla meşgul oldu. Peygamberler Tarihi, Muhammed'in Yaşamı, İslam Hükümdarları Tarihi, Osmanlı Sultanları Tarihi başlıklı dört bölümde Âdem’den 1646’ya kadar olan tarihi olayları anlattığı "Ravdat-ül Ebdar" eserini 1646’da tamamlayıp padişah I. İbrahim’e ithaf etti.

1648’de padişaha karşı başlayan isyanda rol aldı. Deli İbrahim yerine IV. Mehmet’in tahta çıkarılmasını sağlayan bu isyandan sonra 1649’da Rumeli kazaskerliği görevine geldi. 1651’de şeyhülislam oldu, bu görevde beş ay kalabildi; bu arada fıkıha dair eserlerini tamamladı^[1]. Henüz çocuk olan padişahın babaannesi Kösem Sultan ve annesi Turhan Hatice Sultan arasında yaşanan rekabetin Kösem Sultan’ın ölümü ile sonuçlanması üzerine sarayda yaşanan tahliye sırasında Sakız Adası’na sürgüne gönderildi; yerine Ebû Said Efendi getirildi. Sakız’da bulunduğu sırada Ravdat-ül-Ebrâr adlı eserine bir zeyl (ilave) yazarak 1648’e kadar olan olayları hatıra şeklinde anlattı.

1652’de kendi isteğiyle Bursa’ya nakledildi; yeni eserler yazmakla meşgul oldu. Fıkıh konusunda özel uzmanlığı, tarihe karşı büyük ilgisi vardı. "Azizi" mahlasını kullanarak şiirler yazardı. Arap edebiyatında tanınmış bir şahsiyetti^[1]. Bursa’da boşta akan suları ve çeşmeleri tek tek ele alarak çeşme yapmakla meşgul oldu. Uludağ eteklerinden şehre "Müftü Suyu" adıyla anılan suyu getirtti. Bursa, Setbaşı’nda bir camii inşa ettirdi.

1668’ta Bursa’da hayatını kaybetti. Deveciler Mezarlığı’na (şu anda mevcut değil) defnedildi.

Eserleri

Ravdat-ül-Ebrâr
Mirât-üs-Safâ fî Ahvâl-il-Enbiyâ
Süleymânnâme
Hilyet-ül-Enbiyâ
Zafernâme
Ahlâk-ı Muhsinî Tercümesi
Hall-ül-İştibâh an Ukdet-il-Eşbâh
Kitâb-ül-Elgâz fî Fıkh-il-Hanefiyye
Kâfi
Gülşen-i Niyâz
Ferâyih-un-Nebeviyye fî Siret-il-Mustafaviyye
Dîvân-ı Eşâr
Risâle-i Kalemiyye
Nefehât-ül-Üns

Kaynakca

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.470-472
Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III say.339
bbilgi.com Sitesi Karaçelbizade Abdülaziz Efendi maddesi

Önce gelen: Bahai Mehmet Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1651	Sonra gelen: Esatefendizade Ebu Sait Mehmet Efendi

Osmanlı şeyhülislamları

15. yüzyıl	Molla Şemsüddin-i Fenari Molla Fahrettin Acemi Molla Hüsrev Molla Gürâni Molla Abdülkerim Alaeddin Çelebi Efdalzade Hamideddin

16. yüzyıl	Zenbilli Ali Efendi Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) Sadullah Sadi Efendi Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi Abdülkadir Hamidî Çelebi Fenarîzade Muhyiddin Çelebi Ebussuud Efendi Çivizade Damadı Hamid Efendi Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Malûlzade Mehmed Efendi Çivizade Hacı Mehmed Efendi Abdülkadir Şeyhî Efendi Bostanzade Mehmed Efendi Bayramzade Zekeriya Efendi Hoca Sadeddin Efendi Cafer Mustafa Sunullah Efendi

17. yüzyıl	Hocazade Mehmed Efendi Ebülmeyamin Mustafa Efendi Hocazade Esad Efendi Zekeriyazade Yahya Efendi Ahizade Hüseyin Efendi Ebusaid Mehmed Efendi Muid Ahmet Efendi Hacı Abdürrahim Efendi Bahai Mehmet Efendi Karaçelebizade Abdülaziz Efendi Hüsamzade Abdurrahman Efendi Memikzade Mustafa Efendi Hocazade Mesud Efendi Hanefi Mehmet Efendi Balizade Mustafa Efendi Bolevi Mustafa Efendi Esiri Mehmet Efendi Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi Minkarizade Yahya Efendi Çatalcalı Ali Efendi Ankaravi Mehmet Emin Efendi Debbağzade Mehmet Efendi Hacı Feyzullah Efendi Ebusaitzade Feyzullah Feyzi Efendi Sadık Mehmet Efendi İmam Mehmet Efendi

18. yüzyıl	Paşmakçızade Ali Efendi Yekçeşm Hüseyin Efendi Sadık Mehmet Efendi Ebezade Abdullah Efendi Mehmed Ataullah Efendi İmam Mahmud Efendi Mirza Mustafa Efendi Menteşzade Abdürrahman Efendi Ebu İshak İsmail Naim Efendi Yenişehirli Abdullah Efendi Mirzazade Şeyh Mehmed Efendi Paşmakçızade Abdullah Efendi Damatzade Ebulhayr Ahmet Efendi Ebuishakzade İshak Efendi Dürri Mehmed Efendi Feyzullahzade Mustafa Efendi Pirizade Mehmed Sahib Efendi Hayatizade Mehmet Emin Efendi Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi Mehmed Said Efendi Seyyid Murtaza Efendi Abdullah Vassaf Efendi Damatzade Feyzullah Efendi Dürrizade Mustafa Efendi Mehmed Salih Efendi Çelebizade İsmail Asım Efendi Veliyyüddin Efendi Ebubekirzade Ahmed Efendi Pirizade Osman Sahib Efendi Mirzazade Seyit Mehmet Sait Efendi Şerifzade Seyit Mehmet Şerif Efendi Dürrizade Mustafa Efendi İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi Salihzade Mehmet Emin Efendi Vassafzade Mehmet Esat Efendi Mehmet Şerif Efendi Seyit İbrahim Efendi Dürrizade Seyit Mehmet Ataullah Efendi İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi Arapzade Ahmet Ataullah Efendi Dürrizade Seyit Mehmet Arif Efendi Müftizade Ahmet Efendi Mekki Mehmet Efendi Seyit Mehmet Kamil Efendi Hamitzade Mustafa Efendi Seyit Yahya Tevfik Efendi Mustafa Aşir Efendi

19. yüzyıl	Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi Salihzade Ahmed Esad Efendi Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi Arapzade Mehmed Arif Efendi Dürrizade Abdullah Efendi Mehmed Zeynelabidin Efendi Mekkizade Mustafa Asım Efendi Çerkez Halil Efendi Yasincizade Abdülvehhab Efendi Ahmed Reşid Efendi Kadızade Mehmed Tahir Efendi Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi Meşrepzade Mehmed Arif Efendi Mehmed Sadeddin Efendi Atıfzade Hüsameddin Efendi Mehmed Refik Efendi Hasan Fehmi Efendi Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi Hasan Hayrullah Efendi Hasan Fehmi Efendi Hasan Hayrullah Efendi Kara Halil Efendi Uryanizade Ahmed Esad Efendi Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi Cemaleddin Efendi

20. yüzyıl	Mehmed Ziyâeddin Efendi Mehmed Sahib Efendi Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi Musa Kazım Efendi Abdurrahman Nesib Efendi Mehmed Esad Efendi Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi Ömer Hulusi Efendi Haydarizade İbrahim Efendi Mustafa Sabri Efendi Dürrizade Abdullah Beyefendi Medeni Mehmed Nuri Efendi

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.