Müsâmeretü'l-Ahbâr

Müsâmeretü'l-Ahbâr
مسامرة الأخبار

Kitabın orijinal el yazmasının ilk sayfası.
Diğer ad(lar) Tezkire-i Aksarâyî
Tür Tarih
Tarih 1323
Menşei Aksaray, Anadolu
Dil(ler) Farsça
Yazar Kerimüddin Mahmud-i Aksarayî
Adanan Timurtaş
Konu(lar) İlhanlılar, Anadolu Selçuklu Devleti

Müsâmeretü'l-Ahbâr (Farsça: مسامرة الأخبار) ya da Tezkire-i Aksarâyî, İlhanlı Hanı Ebu Said Bahadır'ın tahta oturmasıyla Anadolu valisi tayin edilen Emir Çoban'ın oğlu Timurtaş adına Kerimüddin Mahmud-i Aksarayî tarafından Farsça yazılan eser.[1] 1323 yılında tamamlanan eser günümüzde İbn Bîbî'nin el-Evâmirü'l-Alâiyye fi'l-umûri'l-Alâiyye'sinin ardından Selçuklu tarihi hakkındaki en önemli kaynak olarak kabul edilmektedir.[2]

Kitap Anadolu'nun İlhanlı hakimiyeti hakkındaki tarihi hakkında bilgiler vermektedir.[3][1] Anadolu Selçuklu Devleti'nin gerileme dönemi hakkında el-Evâmirü'l-Alâiyye fi'l-umûri'l-Alâiyye'nin bittiği 1282 yılından 1323 yılına kadar en önemli kaynak konumundadır.[1]

Aksarayî eserini yazarken İbn Abdürabbih'in el-İkdü'l-Ferîd, Beydavi'nin Nizâmü't-Tevârih ve Ebu Bekir es-Sûlî'nin Kitâbü'l-Evrâk adlı eserleri ile bazı selçuknâmelerden faydalanmıştır.[4] Ayrıca Müneccimbaşı Ahmed Dede Câmiu'd-Düvel eserini, Kadı Ahmed Negîdî ise el-Veledü'ş-şefîk isimli eserini yazarken Anadolu Selçukluları ile ilgili konularda Müsâmeretü'l-Ahbâr'ı kaynak olarak kullanmışlardır.[4]

Eser günümüz Türkçesine ilk olarak Nuri Gençosman tarafından çevrilmiş, tam çevirisi ise Mürsel Öztürk tarafından yapılmıştır.[5]

Eserin bölümleri

Dört bölüm halinde yazılan eserin ilk bölümünde rumî, arabî, yezdicird ve celalî takvimlerden bahsedilmektedir.[1] İkinci bölümde Muhammed'den başlayarak Dört Halife, Emevî halifeleri ve Abbasî halifeleri özetle anlatılmaktadır.[6] Üçüncü bölümde Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşu ve yıkılışına, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kuruluşundan II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemine kadar olan zamana değinilmektedir.[6] Dördüncü ve son bölümde ise Anadolu Selçuklu Devleti'nin son 75 yıllık tarihini anlatmakta olup kitabın da en hacimli kısmını oluşturmaktadır.[6]

Eserin üslubu

Kitabın ilk üç bölümünde olayları yalın bir dille ve özetleyerek aktaran Aksarayî kitabın asıl önemli kısmını oluşturulan dördüncü bölümde bu üslubunu bırakarak süslü bir dile başvurmuştur.[6] İran edebî tarihçiliğinin etkilerinin görüldüğü bu bölümde dili süslemek ve görüşlerinin haklılığını doğrulamak amacıyla sık sık ayet, hadis, ünlü sözler ve Farsça ile Arapça şiirler aktarmıştır.[6] Ancak aktarılan bu şiir ve sözler zaman zaman anlatım bütünlüğünü bozacak raddede olmuştur.[6] Eserdeki şiirlerin çoğunun şairinin ismini vermeyen Aksarayî eserinde şiirini aktardığı şairlerden yalnızca Hakanî[7][8], Mütenebbî[9], Emir Mu'izzî[10], Fidevsî-yi Tusî[11][12], Kabûs bin Vuşmgîr[13], Rıza Baba[14] ve Senai-yi Gaznevî'nin[15] ismini zikretmektedir. Ayrıca aktarılan şiirlerin bir kısmı da madde tarihlerden oluşmaktadır.[6]

Ayrıca eserde olayların arasına yerleştirilen tembihler ile okuyucuya ders vermek ve düşündürmek amaçlanmış, bu yönüyle de kitap siyasetnameye benzetilmiştir.[16]

Kaynakça

Özel
  1. 1 2 3 4 Aksarayî 2000, s. Giriş IV.
  2. ↑ "Müsameretü'l - Ahbar". radikal.com.tr. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6O2esZRsz. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.
  3. ↑ Taneri, Aydın. "MÜSÂMERETÜ'L-AHBÂR'IN TÜRKİYE SELÇUKLULARI DEVLET TEŞKİLATI BAKIMINDAN DEĞERİ". ankara.edu.tr. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/796/10190.pdf. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.
  4. 1 2 Aka, İsmail (1989). "Kerîmüddin AKSARÂYÎ". İslâm Ansiklopedisi. 2 (Ali Rıza Başkan Güzel Sanatlar Matbaası A.Ş. bas.). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı. ss. 293. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c02/c020270.pdf. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.
  5. ↑ Merçil, Erdoğan (2009). "SELÇUKNÂME". İslâm Ansiklopedisi. 36. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 398. ISBN 9789753895668. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c36/c360269.pdf. Erişim tarihi: {{kopyala:GÜNCELGÜN}} Ocak 2017.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Aksarayî 2000, s. Giriş V.
  7. ↑ Aksarayî 2000, s. 23.
  8. ↑ Aksarayî 2000, s. 125.
  9. ↑ Aksarayî 2000, s. 4.
  10. ↑ Aksarayî 2000, s. 91.
  11. ↑ Aksarayî 2000, s. 191.
  12. ↑ Aksarayî 2000, s. 277.
  13. ↑ Aksarayî 2000, s. 159.
  14. ↑ Aksarayî 2000, s. 249.
  15. ↑ Aksarayî 2000, s. 289.
  16. ↑ Aksarayî 2000, s. Giriş VI.
Genel

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 4/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.