Maliye

Maliye ya da Kamu Maliyesi (dünyadaki ismiyle Kamu Ekonomisi), devletin mali faaliyetlerini inceleyen ve bu faaliyetlerin neden ve sonuçlarını araştıran bilim dalıdır. Kamu maliyesi, devletin gelirlerinin ve harcamalarının ekonomik faaliyetler üzerindeki etkilerini incelemektedir.^[1]

Etimoloji

Maliye, kavramsal olarak finansla aynı anlamda olmasına rağmen, amaç ve uygulama yönünden kazandığı anlam itibariyle farklı kullanılmaktadır. Maliye; İngilizce'de "public finance", Fransızca'da ise "finance publique" olarak kullanılmaktadır. Maliye kelimesi ise dilimize Tanzimattan önceki yıllarda girmiştir. Kelimenin kökü ise "mal" teriminden kaynaklanmaktadır. 1837 yılında kurulan Umur-ı Maliye Nezareti(Maliye Bakanlığı) ile "maliye" kelimesi Türkçe'ye yerleşmiş ve yaygınlaşmıştır.

Tarihçe

Maliye'nin bir bilim olarak ortaya çıkışı, insanlık tarihi açısından yeni sayılır.^[2] 17. ve 18. yy'da Avrupa'daki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan "maliye", özellikle 1929 ekonomik buhranı ile önemi artarak ekonomi ve hukuku da içinde barındıran bir disiplin halini aldı. Klasik liberal politikalardaki piyasalara devlet müdahalesinin olmaması anlayışı -özellikle 1929 yılında yaşanan ekonomik buhranla birlikte- ekonomik sorunların maliye politikaları ile çözülmesi gerekliliği fikri nedeniyle etkinliğini yitirdi.^[2] Bu gelişmeler maliye biliminin önemini arttırdı.

Maliye'ye yönelik en ayrıntılı tanımlama Henry Carter Adams'a aittir. Bu tanıma göre, kamu maliyesinin mali mevzuat ve mali yönetim ilkeleri ile kamu gelir kaynaklarını ilgilendirdiğini, kamu harcamalarını, bütçeyi, mali kuruluşları, devlet mallarını, vergilemeyi ve devlet borçlanmasını kapsadığını ortaya koymaktadır.

Maliye, gelişim süreci içerisinde pek çok bilim adamı tarafından bağımsız bir disiplin olarak ele alınmış olmasına rağmen, Louis Trotabas gibi bazı bilim adamlarınca maliye kamu hukuku içerisinde ele alınmıştır.

Türkiye Tarihçesi

Türklerin İslamiyet'e ilk geçişleri döneminde Müslüman ülkelerde devletin malî işlerini göre "Beyt-ül mal" bulunmaktaydı. Devletin görevlerini icra edbilmesi için gerekli olan gelirleri toplayan ve giderlerin yapılmasını sağlayan Beytülmal'ın gelir ve giderleri devlet yönetiminin başı tarafından kontrol edilmekteydi. Osmanlı Devleti döneminde devletin tüm malî işlemlerinin görüldüğü bir kuruma dönüşen malîye teşkilatı 1442 yılında ilk defa kuruluşundan bu yana kurumsal yapısı ile devlet kurumları arasında önemli bir yere oturmuştur. 1837 yılında ise Umur-ı Maliye Nezareti olarak ilk Maliye Bakanlığı kurulmuştur.

Kamu Maliyesinin Amaçları

• Kaynak dağılımında etkinliğin sağlanması
• İktisadi istikrarın sağlanması
• Bölüşümde etkinliğin sağlanması
• İktisadi kalkınmanın sağlanması
• Regülasyon fonksiyonu

Kamu Maliyesinin Araçları

• Maliye politikası
• Borç politikası
• Borç yönetimi politikası araçları
• İktisadi araçlar (dış ticaret, istihdam, ücret politikaları)

İç bağlantılar

• Maliye bölümü

Ek okumalar

• Adams, Henry Carter (1888). The science of finance; an investigation of public expenditures and public revenues. ISBN 1990000024281. http://www.kobobooks.com/ebook/The-science-finance-investigation-public/book-D7LkgD0uo0GABgjf9GbzwA/page1.html?s=fIQkB1uncU2a-mXgKyKVtQ&r=3. 

Kaynaklar

1. Jain, P C (1974). The Economics of Public Finance. http://books.google.com/?id=L2AhEMv7qeoC&pg=PA2&dq=Public+finance+definition. 
2. "23. MALİYE SEMPOZYUMU". Maliye Bakanlığı. http://www.maliye.gov.tr/alma%20Platformu/%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma%20Kaynaklar%C4%B1/Kamu%20Maliyesi/bakan.23.%20maliyesempozyumu-belek%20son.doc. Erişim tarihi: 2013-07-02.