Moralı Seyyid Ali Efendi
Moralı Seyyid Ali Efendi (ö. 1809), Osmanlı diplomat. Osmanlı Devleti'ni (Türkiye) daimi elçi sıfatıyla Fransa'da temsil eden (1797-1802) ilk Türk diplomat.
Daha önce Britanya, Prusya, Rusya ve Avusturya'ya daimi elçi göndermiş olan Bâb-ı Âli, Fransa'yla olan ilişkilerini geliştirmek ve Rusya'ya karşı Directoire hükümetinin desteğini kazanmak amacıyla Ali Efendi'yi Paris'e atadı. 26 Mart 1797'de İstanbul'dan gemiyle ve yanında on sekiz kişilik maiyetiyle yola çıkan Ali Efendi, Marsilya limanında büyük törenle karşılandı. Paris'e vardıktan (13 Temmuz 1797) sonra da gerek Napoléon Bonaparte ve saray çevreleri, gerekse halk kendisine olağanüstü ilgi gösterdi. Ancak sonraki yıllarda Mısır olayları dolayısıyla Osmanlı-Fransa ilişkilerinin gerginleşmesi ve Fransız elçisinin Yedikule Zindanları'na kapatılması karşısında Ali Efendi de Paris'te uzun süre gözaltında tutuldu.
Ülkeye döndükten (1802) sonra defterdarlık, tophane ve bahriye nazırlıkları yaptı. Bu son görevinde bulunduğu sırada patlak veren ayaklanmanın (Alemdar Vakası) genişlemesi üzerine önce Yeşilköy'e, oradan da Rumeli'ye kaçtı. Daha sonra başı kestirilerek İstanbul'a gönderildi.
Yolculuğu çıkışından başlayarak Paris'te görev yaptığı süre içindeki gözlem ve izlenimlerini içeren Fransa Sefaretnamesi ilk kez Tarihi Osmani Encümeni Mecmuası'nda yayımlandı, Moralı Esseyyid Ali Efendi sefaretnamesi adıyla 1911'de basıldı.
Kitaplar
- Herbette, Maurice (1902), Perrin et Cie, ed., Une ambassade turque sous le directoire (”Fransa'da İlk Daimi Türk Elçisi Moralı Esseyit Ali Efendi (1797 – 1802)"), Paris
- Maurice Herbette, Fransa'da İlk Daimi Türk Elçisi Moralı Esseyit Ali Efendi (1797 - 1802), İstanbul, 1997
- Türk Modernleşmesinde Sefir ve Sefaretnamelerin Rolü
|