Çin koca yemişi

Vikipedi:Taksokutu
Çin koca yemişi


Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler)
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Takım: Fagales
Familya: Myricaceae
Cins: Myrica
Tür: M. rubra
İkili adı
Myrica rubra
Siebold & Zucc.
Sinonimler

Morella rubra Loureiro
Myrica rubra var. acuminata Nakai.

Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Çin koca yemişi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Çin koca yemişi ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Çin koca yemişi (Myrica rubra), Myricaceae familyasından bir bitki ve onun yenebilir meyvesi. Çince yangmei olarak bilinir. Subtropik, ılıman iklimlerde özellikle adından anlaşılacağı gibi Çin'in çeşitli eyaletlerinde özellikle Yangtze nehrinin güneyinde yetişen bir ağaçtır.[1] Bununla birlikte Japonya , Tayland ,Kore, Filipinler'de de kültür türleri yetiştirilmektedir. Çin kadar Japon sanatında da bu ağacın izlerine rastlanmaktadır.

Türkiye'de de Orta Karadeniz, Tosya ve civarına bu ağaçtan yetiştirilmeye başlamıştır. Meyveleri Akdeniz ve ılıman iklimlerde yetişen koca yemişe benzese de, ondan daha boylu ve ayrı bir cins ağaçtır. Yine de budanmakla çalı formu da alabilmektedir.

Genelde Yumberry olarak da bilinen kırmızıdan, nadir de olsa koyu mor, sarıya doğru türlerine göre değişiklik gösteren meyveleri için yetiştirilir.

Tanımı

Meyve

10-20 metre arası boylanabilen her daim yeşil bir ağaçtır. Gövdenin kabuğu düz gri renktir, düzgün yuvarlak ve hemisferik tacı bulunur. Aynen incir gibi kendi kendini tozlayabilme olanağı olmayıp, dişi ve erkek ağaçları bulunmaktadır. Tozlaşma rüzgar yoluyla olmaktadır. Her ne kadar asitli nemli toprak sevse de (Ph 4,5-5) en kötü hatta alkali topraklarda bile (Ph 6-6,5) yetişebilmektedir. Zira iğde gibi nitrojeni köklerine depo edebilme yeteneği vardır.[2] Bu iş için Frankia adlı bir bakteriyi de iğde gibi kullanır.[3][4] Ancak meyvelerinin sağlıklı oluşabilmesi için ortalama yıllık 1000–1700 mm arası yağış ve nem ister. Hele ilk bahar aylarında (mart, nisan) ise ayda 160 mm’den az yağış olmamalıdır yoksa meyvelerde kalite ve verim düşer. bitki -10 derece soğuğa, +35 derece sıcağa dayanabilmektedir.Aşırı sıcak bir hava bitkinin zarar görmesi ve ölümüne sebep olabilmektedir.

Meyvesi yuvarlak 1,5-2,5 cm çapında budaklı yüzeylidir ancak 4 cm çapına ulaşan kültür türleri de vardır.Meyveleri genelde kırmızıdır ancak mor ve sarı renkli türleri de bulunmaktadır.Meyvenin eti lezzetli ve güzeldir. Bununla birlikte meyvenin tam ortasında meyvenin yarısını kaplayan bir çekirdek bulunur.

Kullanımı

Meyveleri

Meyvesi Çin ve çevresinde binlerce yıldır oldukça fazla sevilir ve çok para getirdiği için ticari değeri yüksektir. Meyvesi önemli olmayan Myrica Rubra cinsleri parkların bahçelerin süslenmesinde kullanılır. Avrupa’da “Yumberry” adı ile Çin çileğinin meyve suyu satılmaktadır. Çin çileği meyvelerinde doğal olarak çok şeker ve çeşitli doğal meyve asitleri bulunduğu için güzel lezzettedir. Vitaminlerce ve minerallerce zengindir. En çok C vitamini içerir. Lezzetli meyveleri çiğ olarak yenebildiği gibi meyve suyu, reçel, şekerlemeler ve alkollü içki yapımında da kullanılır. Yüksek tansiyona, kalbe, mide rahatsızlıklarına, kolesterole iyi olduğu,görmeyi keskinleştirdiği,kanseri önlediği,[5][6] katarakt oluşmasını önlediği iddia edilmektedir. Ayrıca Çinde baijou adlı özel bir alkollü Çin likörünün yapımında da kullanılmaktadır.[7] Ayrıca kurutulmuş meyve olarak meyveleri satılıp değerlendirilmektedir.

Dipnotlar

  1. ↑ "Myrica rubra". Flora of China. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160303171554/http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200006094.
  2. ↑ Vandenbosch KA, Torrey JG (November 1984). "Consequences of sporangial development for nodule function in root nodules of Comptonia peregrina and Myrica gale". Plant Physiology 76 (3): 556–560. DOI:10.1104/pp.76.3.556. PMC 1064330. PMID 16663881. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1064330.
  3. ↑ Huguet V, Batzli JM, Zimpfer JF, Normand P, Dawson JO, Fernandez MP (May 2001). "Diversity and specificity of Frankia strains in nodules of sympatric Myrica gale, Alnus incana, and Shepherdia canadensis determined by rrs gene polymorphism". Applied and Environmental Microbiology 67 (5): 2116–2122. DOI:10.1128/AEM.67.5.2116-2122.2001. PMC 92844. PMID 11319089. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=92844.
  4. ↑ Huguet V, Mergeay M, Cervantes E, Fernandez MP (October 2004). "Diversity of Frankia strains associated to Myrica gale in Western Europe: impact of host plant (Myrica vs. Alnus) and of edaphic factors". Environmental Microbiology 6 (10): 1032–1041. DOI:10.1111/j.1462-2920.2004.00625.x. PMID 15344928.
  5. ↑ Fang Z, Zhang M, Tao G, Sun Y, Sun J (October 2006). "Chemical composition of clarified bayberry (Myrica rubra Sieb. et Zucc.) juice sediment". Journal of Agricultural and Food Chemistry 54 (20): 7710–7716. DOI:10.1021/jf0618980. PMID 17002443.
  6. ↑ Bao J, Cai Y, Sun M, Wang G, Corke H (March 2005). "Anthocyanins, flavonols, and free radical scavenging activity of Chinese bayberry (Myrica rubra) extracts and their color properties and stability". Journal of Agricultural and Food Chemistry 53 (6): 2327–2332. DOI:10.1021/jf048312z. PMID 15769176.
  7. ↑ Bayberries in a bowl of liquidŞablon:Verify credibility

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 8/20/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.